Inteligentny i odważny do szaleństwa. Doktor politologii. Odznaczony
Krzyżem Żelaznym w czasie I wojny światowej. Te informacje nie mówią
jednak całej prawdy o Oskarze Dirlewangerze, jednym z największych
ludobójców, jakich znał świat. Był on bowiem także wyjątkowym sadystą,
dla którego okrucieństwo nie miało granic. Zanim w 1940 roku trafił do
SS, został skazany na dwa lata więzienia za gwałt na 13-letniej
dziewczynce. Kryminalna przeszłość nie przeszkodziła jednak
Dirlewangerowi w późniejszej karierze. Wręcz przeciwnie  –
psychopatyczna osobowość pomogła mu w szybkim awansie. Dowodzona przez
niego jednostka wszędzie pozostawiała po sobie niezliczone ofiary
gwałtów, mordów i rabunków.

PRAWDZIWE BYDLAKI

Nawet jak na obyczaje SS, według których zbrodnia była normą,
Dirlewanger i jego ludzie wyróżniali się szczególnymi "osiągnięciami".
Wielokrotnie różni dowódcy niemieccy interweniowali u szefa SS
Heinricha  Himmlera, by odwołał jednostkę z ich terenu z uwagi na jej
nieporównywalną z niczym brutalność. Okrucieństwo dirlewangerowców
robiło wrażenie nawet na innych zbrodniarzach wojennych. Na przykład
obergruppenführer SS Hermann Fegelein (ożenił się z siostrą partnerki
Adolfa Hitlera, Evy Braun) tak opisywał swemu wodzowi ludzi
Dirlewangera: "Mein Führer, to prawdziwe bydlaki". "Doktor Potwor" miał
jednak potężnych protektorów, cieszył się sympatią samego Himmlera, a
także generalnego gubernatora okupowanej Polski Hansa Franka. Według
nich znakomicie wywiązywał się ze swojego zdania, którym była
"eliminacja bandytów", czyli wrogów III Rzeszy.

W 1940 roku powierzono Dirlewangerowi sformowanie karnej jednostki
złożonej z niemieckich kryminalistów. Na początku byli to sami
kłusownicy, potem jednak, w miarę jak rosły straty oddziału, wcielano do
niego kogo popadnie – głównie przebywających w obozach koncentracyjnych
niemieckich przestępców. Dawano im wybór: wstąpić do oddziału albo
zginąć w obozie. Kadra jednostki była całkowicie pozbawiona morale i
dyscypliny, ale Dirlewanger poradził sobie i z tym. Aby utrzymać
porządek, był dla swoich ludzi równie bezwzględny jak dla wrogów.
Podczas natarcia jechał w czołgu i strzelał w plecy tym, którzy jego
zdaniem poruszali się zbyt opieszale. Co czwartek urządzał pokazowe
egzekucje – kazał wieszać jeńców i swoich podkomendnych, którzy akurat
czymś mu się narazili. Dla ludzi Dirlewangera sprawa była jasna: idziesz
do ataku, być może przeżyjesz, nie chcesz iść, zginiesz na pewno.

Przed wybuchem powstania warszawskiego banda Dirlewangera zwalczała
partyzantkę sowiecką na Białorusi, dała też o sobie znać na terenie
Generalnego Gubernatorstwa. Działania te polegały głównie na tym, że
dirlewangerowcy otaczali wioskę, spędzali wszystkich mieszkańców do
stodoły, którą następnie podpalali. Są relacje świadków mówiące o tym,
że Dirlewanger osobiście wyrwał kobiecie niemowlę i rzucił je w ogień.

W sierpniu 1944 roku, po wybuchu powstania,
wzmocniony dodatkowymi kilkuset kryminalistami oddział skierowano na
Wolę. Członkom formacji, którzy w walce z Polakami zasłużą na Krzyż
Żelazny II klasy, obiecano po zakończeniu wojny wolność. W składzie
brygady znaleźli się też tak zwani hiwisi, czyli sowieccy jeńcy, którzy w
zamian za darowanie życia przeszli na stronę Niemców. Inna sprawa, że
jednostka była wyjątkowo źle zaopatrzona. Nie miała nowoczesnej broni i
amunicji, nie brakowało jej tylko alkoholu. Zamroczeni wódką, słabo
wyszkoleni i wyekwipowani degeneraci, gnani przez swojego dowódcę do
nieskoordynowanych ataków na polskie barykady, ponosili kolosalne
straty, które szybko uzupełniano kolejnymi skazańcami. Jeśli odnosili
jakiekolwiek sukcesy, to tylko w sytuacjach, gdy pędzili przed sobą
ludność cywilną z okolicznych domów, w charakterze żywych tarcz. W ten
sposób opanowali wiele barykad, gdyż polscy żołnierze w takich
sytuacjach wycofywali się bez walki.

ŚWIADECTWO ZBRODNI

Ogrom zbrodni Dirlewangera i jego hord znany jest między innymi dzięki
relacji Mathiasa Schencka, z pochodzenia Belga, przymusowo wcielonego do
Wehrmachtu. Był on saperem szturmowym, który torował zwyrodnialcom
drogę podczas ich ataków, wysadzając drzwi, bramy i inne przeszkody. Pod
koniec wojny życie uratowała mu polska rodzina, która przygarnęła go po
tym, jak złamał nogę, uciekając przez czerwonoarmistami. Gdy
szczęśliwie wrócił do domu, postanowił dać świadectwo zbrodni
popełnionych przez esesmanów w czasie powstania. "Za każdym razem, kiedy
szturmowaliśmy piwnicę, a były w niej kobiety, dirlewangerowcy je
gwałcili, często nie wypuszczając broni z rąk", wspominał.

Opisy Schencka są tak drastyczne, że mogą wydawać się nieprawdopodobne.
Zostały one jednak w większości potwierdzone przez historyków. Choćby
relacja o zbrodni dokonanej na Woli w ochronce dla prawosławnych dzieci,
gdzie Niemcy zatłukli kolbami około pięciuset maluchów. W trakcie
pacyfikacji polowego szpitala na Starym Mieście, gdzie Polacy opiekowali
się również rannymi Niemcami, dirlewangerowcy wymordowali wszystkich
polskich pacjentów. Ranni Niemcy błagali rodaków, by darowali życie
Polakom, niestety – bez skutku. Oszczędzono tylko pielęgniarki i
lekarza, których jednak później spotkał znacznie gorszy los. Oto inna
relacja Schencka: "Wdrapaliśmy się z kolegą po gruzach, żeby zobaczyć,
co się dzieje. Żołnierze wszystkich formacji: Wehrmacht, SS, kozacy od
Kamińskiego, chłopcy z Hitlerjugend; gwizdy, nawoływania. Dirlewanger
stał ze swoimi ludźmi i śmiał się. Przez plac pędzili pielęgniarki z
tego lazaretu, nagie, z rękami na głowie. Po nogach ciekła im krew. Za
nimi ciągnęli lekarza z pętlą na szyi. Miał na sobie kawałek szmaty,
czerwonej, może od krwi, i kolczastą koronę na głowie. Szli pod
szubienicę, na której kołysało się już kilka ciał. Kiedy wieszali jedną z
sióstr, Dirlewanger kopnął cegły spod jej nóg. Nie mogłem na to
patrzeć. Pobiegliśmy z kolegą do kwatery, ale na ulicach kozacy
Kamińskiego pędzili cywilów. [...] Obok upadła Polka w ciąży. Jeden z
kozaków zawrócił i zdzielił ją pejczem. Próbowała uciekać na czworakach.
Stratowali ją końmi".

JAK RYBA W WODZIE

W czasie powstania Dirlewanger czuł się jak ryba w wodzie. Z dumą
meldował Himmlerowi o swoich kolejnych "sukcesach". Widocznie na
przełożonych jego raporty zrobiły duże wrażenie, gdyż 30 września
otrzymał Krzyż Rycerski, a w październiku Hans Frank wydał na cześć
"bohatera" uroczysty obiad na Wawelu. Po stłumieniu powstania oddział
Dirlewangera skierowano do pacyfikacji zrywu niepodległościowego na
Słowacji.

W lutym 1945 roku brygada rozrosła się do rozmiarów dywizji (36 Dywizja
Grenadierów SS "Dirlewanger"), ale sam jej patron nie zdążył nacieszyć
się dowództwem, gdyż został, po raz dwunasty, ranny i odesłany na tyły.
Jego następca nie potrafił utrzymać dyscypliny i został przez swoich
podkomendnych zlinczowany.

Wkrótce po zakończeniu wojny, na początku czerwca 1945 roku,
Dirlewangera zatrzymano we francuskiej strefie okupacyjnej i osadzono w
areszcie. 7 czerwca znaleziono w celi jego zmasakrowane zwłoki.
Prawdopodobnie został pobity na śmierć przez pilnujących go polskich
żołnierzy, służących w armii francuskiej, choć oficjalnie nigdy nie
potwierdzono tej informacji.

Szacuje się, że oddział Oskara Dirlewangera zamordował około stu tysięcy
ludzi, głównie w Polsce i na Białorusi. Była to formacja, którą trudno
nazywać wojskiem. Jej członkowie nie nosili dystynkcji, mieli jedynie
naszywki z godłem formacji (dwa skrzyżowane karabiny i granat) oraz dwie
błyskawice na kołnierzach. Oprócz niesłychanej brutalności ich cechą
rozpoznawczą był niechlujny wygląd, wieczny stan upojenia alkoholowego
oraz bardzo niski poziom wyszkolenia (ogółem w czasie powstania
warszawskiego jednostka straciła 2733 ludzi, co stanowiło 315 procent
stanu wyjściowego z 1 sierpnia).

Żaden z członków zbrodniczej brygady nie odpowiedział przed polskim
sądem za swoje czyny, gdyż władze PRL nie zabiegały o ich wydanie.