Wieczny Odpoczynek

Jak ptak przelotny w horyzoncie zamarł

Tak drzwi za sobą zatrzasnęła na amen

Na wiekuiste obcowanie z Panem Wieczny Odpoczynek racz dać Jej Panie...

Postscriptum

W tym znakomitym i światlym rodzie polskim nie znajdą Państwo renegatów, lecz osoby o wielkim umiłowaniu Ojczyzny. Ta miłość nie była przy tym egoistycznie zaściankowa, lecz wykraczała zawsze ponad materialny interes. Nie była też zalękniona narażaniem życia - dorzucając życie na szalę ryzyka. Natomiast carskie konfiskaty majątku - jako kary za udział w polskich powstaniach narodowych - nie dawały pretekstu do zaniechania zrzutki dla Ojczyzny ratowania w postaci rodowego  pierścienia... Była to miłość do ostatniej kropli krwi i ostatniego grosza.

Oddajmy głos jednemu z rodu:

Adam Jerzy Czartoryski (1776-1809)

VI. WYCHOWANIE I WIARA

Rozważanie o nadaniu ziemi każdej rodzinie w okręgu nie oznacza odstąpienia od głównych przedmiotów pokoju i wojny, lecz [jest] następstwem onych, ponieważ budowa całości zależy od harmonii części, z których jest złożona. Nie [może być] solidny pokój zewnętrzny, kiedy wewnątrz [państw trwa] wojna między bogatymi i biednymi w całej Europie. Pokój powszechny państw opierać się może jedynie na dobrym urządzeniu wszystkich ich okręgów, z których każdy, będąc złożony z mnogich rodzin, powinien dla [zapewnienia właściwych] podstaw całej wielkiej budowli rozpocząć [starania o] ich pomyślność poprzez zabezpieczenie każdemu [sposobów] utrzymania. Aby mieszkańcy nie byli niczym warsztaty i maszyny dla manufaktur, ani też [niczym tłumy] wałęsające się bez zajęcia, gotowe zapełniać legiony najemników, ale [by] każdy miał naprawdę czym się zająć, gotów zawsze bronić własnego dziedzictwa lub bronić wspólnej sprawy dla bezpiecznego onym władania i zachowania swej niezawisłości, równie jak i swego życia. Po obdzieleniu każdego ziemią, troską każdego społeczeństwa ma być wychowanie; nie tylko nauka, ale wdrożenie od dzieciństwa skłonności do dobrych obyczajów, umiarkowania i miłości do ojczyzny. Wszyscy powinni znać umiejętność czytania i liczenia — konieczny obowiązek każdego stanu, podobnie jak i wszystko, co potrzebne do poznania i rozumienia swojego społeczeństwa i stosunku jego do wszystkich innych [społeczeństw pozostających] w połączeniu z nim. Przy tym wychowanie fizyczne powinno przygotowywać do trudów wojennych. Ważnym obowiązkiem rodziców jest unikanie rozkoszy [przez ich dzieci], ponieważ każdy obywatel jest żołnierzem swojej ojczyzny. Ćwiczenia gimnastyczne młodzieży powinny być ulubionymi widowiskami dla całego społeczeństwa. O ile nie każdy okręg ma własne możliwości dawania [młodzieży] wszystkich nauk, to w każdym państwie [danego] języka powinny być uniwersytety, gdzie wszyscy chętni pójdą uczyć się, aby od dzieciństwa utwierdzać się w przywiązaniu do swego języka. Każdy język powinien starać się ciągle ulepszać swe uniwersytety, żeby nikt nie miał potrzeby uczęszczać do innych, oprócz tych, którzy wyłącznie nauce całe życie swoje poświęcą. Trzeba też, aby wszyscy nauczyciele byli tego samego [co dane państwo] języka. Na tych uczelniach należy kłaść do serc młodzieży podstawy Pamiętniki i memoriały polityczne

Pamiętniki i memoriały polityczne ( 1776-1809 ) Strona 1/529  Adam Jerzy Czartoryski ( 1776-1809 ) Strona 436/529  Więcej: http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=3672