Podnieś rękę Boże dziecię błogosław Ojczyznę miłą! Święto Bożego Narodzenia A.D. 2024

Drodzy i Szanowni,

Kartka z życzeniami w załączeniu, a w tym miejscu coś dla osób, które grają z nut, śpiewają bez nut i chcą uporządkować swoją wiedzę o historii polskich kolęd. W tym roku upływa sześćset lat od czasu, gdy ktoś zapisał na papierze tekst pierwszej kolędy w języku polskim. Przygotowałem na tę okoliczność pewien projekt. Rzecz jest dostępna w Internecie. Wystarczy kliknąć na poniższy link:

https://www.zlmaz.pl/img/ksiazki/114_Wigilijna_muza.pdf

Sugeruję zajrzeć najpierw do spisu treści i przejść do krótkiego wstępu. Jeśli kogoś ów wybór kolęd i pastorałek zainteresuje, może go zapisać na dysku wybierając z menu „File” (dokument) komendę „Save as” (zachowaj jako) i wydrukować (wszystko lub we fragmentach) dwustronnie.

Życzę cierpliwej lektury.

Z nadzieją, że opracowanie to okaże się przydatne w czasie świąt,

TaW

Franciszek Karpiński pisał:

Podnieś rękę Boże Dziecię

Błogosław krainę miłą

W dobrych radach, w dobrym bycie,

Wspieraj jej siłę swą siłą.

Dom nasz i majętność całą

I twoje wioski z miastami

A Słowo Ciałem się stało,

I mieszkało między nami.

Ostatnia strofa tej kolędy spowodowała, że wnoszono postulaty by „Pieśń o Narodzeniu Pańskim” uczynić hymnem narodowym. Cenzura okresu zaborów nakazywała zastąpienie słowa „Ojczyzna” słowem „Kraina”. Gdzieniegdzie można jeszcze usłyszeć taką wersję, co jest niewątpliwie pozostałością po tamtych czasach. Jest kolęda Franciszka Karpińskiego kolędą ponadczasową. Melodia kolędy „Bóg się rodzi” jest majestatycznym polonezem. Polonez jest tańcem poważnym, ceremonialnym. Wybór nie był więc przypadkowy. Melodia poloneza służy treściom zarówno religijnym jak i patriotycznym. Kolęda doczekała się wielu przeróbek w tym o wydźwięku patriotycznym.

W Hymnie do Boga napisanym na melodię „Bóg się rodzi” w 1830 roku autor prosi:

(…) Z miłym dziś wolności znakiem

Błagamy u Twego Tronu

By Polak był znów Polakiem

Od kolebki aż do zgonu

Chciej dopomóc Polskiej młodzi,

Jej Chłopicki dziś dowodzi!

(…)Nie pragniemy nic cudzego,

Tylko znowu mieć kraj cały,

Używać szczęścia prawego

I dawnej Polaka chwały,

Racz, nich zaszczytnie wawrzyny

Wieńczą Polskie prawe syny!

Gustaw Ehrenberg w 1848 roku tak przerobił kolędę „Bóg się rodzi”:

We krwi ludów tyran brodzi.

Opiekuńcze widzisz duchy?

Już piękniejsze słońce wschodzi.

Wnet opadną z nóg łańcuchy.

Podczas powstania styczniowego Kamil Baliński, napisał „Polską kolędę”. Ta została napisana do melodii kolędy „W żłobie leży” Zawarł w niej autor takie przesłanie :

Oto z nami tułaczami

Cały polski klęka kraj.

Co chcesz, Panie, uczyń z nami,

Ale Polsce życie daj!

Przyjmiem chętnie z Twojej ręki

Wszystkie kary, wszystkie męki,

Ale Polsce męki skróć!

Boże Ojcze, Boże wielki!

Weź krew naszą do kropelki,

Ale Polsce wolność wróć.

Nieznany autor w kolędzie z 1918 roku „Bóg się rodzi, Pan nad Pany” cieszy się z odzyskanej niepodległości.

W górę serca polskie dzieci,

Ojczyzna nam zmartwychwstała,

Od pałaców do chat kmieci,

Wszak nasza jest Polska cała.

(…) Wzbudź w narodzie ufność, zgodę,

Między wszystkimi stanami,

Niech po cierpieniach w nagrodę,

Miłość mieszka między nami.

Żołnierze pod Tobrukiem śpiewali:

Bóg się rodzi a my przecie

Po okopach rozrzuceni

Sławę Polski na bagnecie

Rozniesiemy po tej ziemi

By się wrogom nie zdawało

Że zdobyli Polskę całą.

Nieznany autor w kolędzie „Podnieś rękę Boże Dziecię” napisanej w 1943 roku prosi:

Boże Dziecię, rąk wzniesieniem niszczycielski ugaś pożar,

By się pokój zazielenił od gór szczytów aż do morza.

Nie żałujmy krwi przelanej,

Skoro plonem jej wawrzyny.

Niech się Polska ciałem stanie,

A pragnienie wielkim czynem.

Z kolei Stanisław Ligoń w 1954 roku w „Kolędzie” napisanej na melodię „Bóg się rodzi” również prosi o błogosławieństwo:

Pobłogosław tym, co w kraju,

Jęczą dziś pod stopą wroga,

Matkom naszym, żonom dzieciom,

Wzmacniaj wiarę w wszechmoc Boga.

Miał swoje kolędy również stan wojenny.

W „Refrenie kolędy”, którą przytoczę w całości Andrzej Borzęcki 24 grudnia 1981 roku napisał:

Pociesz Jezu kraj ojczysty,

Zasiej w sercach prawdy ziarno,

Siłę swoją daj walczącym

Pobłogosław „Solidarność”.

Więźniom wszystkim daj wytrwale,

Pieczę miej nad rodzinami,

A słowo ciałem się stało i mieszkało między nami.

W podobnym tonie jest utrzymana „Kolęda internowanych” Macieja Zembatego napisana w Białołęce w grudniu 1981 roku.

https://tarnow.ikc.pl/zwyczaje-i-obyczaje-czy-koledami-patriotycznymi-mo...