Widziane po latach. O poetyce snu i "Milczeniu" Martina Scorsese. Cz. 5 (ostatnia)

22 stycznia 2021 r. powołując się na Church Times UK portal vaticannews.va podał, że w masakrze przed kościołem Matki Bożej z Syjonu w Aksum w regionie Tigraj zginęło co najmniej 750 osób. Masakra związana była z trwającym od listopada konfliktem pomi edzy siłami rządowymi a wladzami rejonu Tigraj. Według relacji świadków, chrześcijanie chcieli bronić Arki Przymierza znajdującej się, według tradycji, w świątyni należącej do Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego. Obawiali się, że uzbrojeni ludzie będą chcieli ją ukraść. Opór nie trwał jednak długo. Wiernych wywleczono na zewnątrz i rozstrzelano. 

          „A po co kościół katolicki się tam pakował? Dlaczego nie uszanował miejscowych wierzeń?" - w taki sposób skomentowała doniesienia o masakrze posłanka Lewicy Małgorzata Prokop-Paczkowska na Facebooku.  Pod wpływem krytyki wkrótce za swoje słowa w pokrętny sposób przeprosiła, a klub Lewicy wystosował oświadczenie, w którym napisano: „Wobec posłanki wyciągnięte zostaną konsekwencje dyscyplinarne, a opinie zawarte w komentarzach w żadnym stopniu nie odzwierciedlają naszych poglądów”[1].

      Słowa lewicowej posłanki najtrafniej skomentował na twitterowym koncie @SosnierzTV Dobromir Sośnierz: „A czemu lewica pcha się do chrześcijańskich krajów? Czemu nie uszanuje miejscowych wierzeń? - napisał. Jego spostrzeżenie należałoby przytaczać i używać jako argumentu w toczącej się obecnie wojnie kulturowej.

     Paweł Lisicki wypowiadając się na temat słów posłanki Lewicy w programie „Ja, katolik. EXTRA” przedstawił szerszą charakterystykę problemu[2]. Uznał, że przeprosiny związane były jedynie z obecną sytuacją polityczną w Polsce i swoistą „polityczną poprawnością”, która nakazuje partiom lewicowym chwilowe powstrzymywanie się od zbyt daleko idących ataków na Kościół. W rzeczywistości nie istnieje granica lewicowej agresji w stosunku do katolików, a posłanka Prokop-Paczkowska wyraziła to, co ludziom z jej formacji siedzi w tyle głowy. W „postępowych” kręgach Zachodu tego typu negatywne podejście do misyjnych zadań Kościoła funkcjonuje od dawna, nie wywołuje żadnej krytyki i współgra z zarzutami dotyczącymi współudziału Kościoła w kolonializmie. Nikt nie bierze pod uwagę, że chrześcijańscy misjonarze pojawili się poza Europą wcześniej niż doszło do kolonialnego podporządkowania Trzeciego Świata. Nikt nie przypomina, że Kościół nie nawracał przemocą – ważny jest kolejny atak na znienawidzona instytucję.

       Trudno nie przyznać racji Pawłowi Lisickiemu. Niestety, do oskarżeń o rasizm i narzucanie wiary innym kulturom przyczynili się także sami ludzie Kościoła. Wraz z porzucaniem dogmatu mówiącego, że „poza Kościołem nie ma zbawienia”, rozkładem doktryny i praktyki duszpasterskiej zapoczątkowanej przez Sobór Watykański II, pojawiły się kolejne rewolucyjne zmiany związane z zamieszkami roku 1968. W 1994 r. w sporządzając bilans „historii Redemtorystów z 30 ostatnich lat”, generalny przełożony Zgromadzenia, o. Lasso de La Vega przyznał: „W ramach następstw Soboru Watykańskiego II nasza tradycja głoszenia misji została właściwie przerwana. Kilka Prowincji zdołało później wskrzesić treść i formy misji, inne (w tym obie prowincje francuskie) całkowicie zarzuciły głoszenie misji”[3].

        Kult ekumenizmu i wplątanie Kościoła w poczucie winy za współudział w kolonializmie skutkowało szeregiem aktów ekspiacyjnych. „Dziś ja, papież Kościoła rzymskiego, w imieniu wszystkich katolików proszę o przebaczenie wszystkich krzywd wyrządzonych niekatolikom w ciągu burzliwej historii tych ludów i jednocześnie zapewniam o przebaczeniu ze strony Kościoła katolickiego wszelkiego zła, które wycierpieli jego synowie” – mówił Jan Paweł II w Ołomuńcu w 1995 roku. Te słowa stanowiły jedynie kolejny etap procesu, który trwa nieustannie do dziś[4]. W 2019 r. prezydent Meksyku opublikował list otwarty do króla Hiszpanii Filipa VI i papieża Franciszka. Zażądał, aby władze Hiszpanii i Kościół Katolicki przeprosiły za nadużycia, które miały miejsce wobec rdzennej ludności Meksyku w XVI w. w trakcie podboju tych terenów przez hiszpańskich konkwistadorów. „Trend jest następujący: światowi przywódcy z łatwością przepraszają za błędy popełnione przez innych, nieraz bardzo odległe w czasie, a już niekoniecznie za własne” – napisał Maciej Machcewicz w artykule opisujących ferment związany z przeprosinami za kolonializm i żądaniami odszkodowań za niewolnictwo[5]. Także w polskiej humanistyce występuje już zjawisko dyskursu kolonialnego i reinterpretacji dzieł literackich poprzez stawianie autorom zarzutów o sprzyjanie prądom swojej epoki[6].

        Nie ulega dla mnie najmniejszej wątpliwości, że zarówno książka Shūsaku Endō, która zdobyła poklask na fali soborowych przemian, jak i film Martina Scorsese wpisują się w propagowany za Zachodzie trend. Zwłaszcza wobec filmu z racji jego wielomilionowego zasięgu można postawić tezę o wyprodukowanie tego obrazu w celu wsparcia ruchów politycznych wikłających Kościół poprzez presję medialną w poczucie winy za historyczną, misjonarską pracę rzeszy zakonników i domagających się kolejnych przeprosin. Film Scorsese wzmacnia tym samym fałsz towarzyszący oskarżeniom kierowanych w kierunku Kościoła Katolickiego i uprawomocnia przekonania, które płyną potem z ust ludzi lewicy: „A po co kościół katolicki się tam pakował? Dlaczego nie uszanował miejscowych wierzeń?"

      Prapremiera filmu Martina Scorsese odbyła się w Watykanie 29 listopada 2016 r. Prywatna audiencja reżysera (któremu towarzyszyła m.in. żona i dwie córki) u papieża Franciszka przebiegła według źródeł watykańskich w serdecznej atmosferze. Papież przyznał, że czytał powieść Endō i dziękował reżyserowi za prezent. Scorsese podarował mu dwa XVIII-wieczne japońskie obrazy, które pomogły filmowcom przy opracowywaniu scenograficznych detali scen. Każdy z uczestników spotkania otrzymał od papieża różaniec. Dwa lata później Scorsese wziął udział w sesji pytań do papieża podczas spotkania  w Rzymie odbywającego się w ramach Synodu Biskupów. „Jak my – starsi ludzie – możemy umocnić i prowadzić młodych w tym, z czym się zmagają i co czeka na nich w życiu? - pytał papieża  reżyser. W odpowiedzi Franciszek mówił następująco: „Jest pewna kwestia, o której musimy powiedzieć: mądrość płaczu. Dar płaczu. Wobec przemocy, okrucieństwa, zniszczenia ludzkiej godności. Płacz jest ludzki i chrześcijański. Proście o łaskę łez. Ponieważ płacz rozmiękcza serce, otwiera serce, jest źródłem inspiracji. Płaczcie. Jezus w najbardziej chwytających za serce momentach płakał[7].

       Jerzy Wolak swoją recenzję Milczenia kończył złowrogim cytatem z powieści George’a R. R. Martina i serialu Gra o tron: „Winter is coming”. Mrok jest już wśród nas. Rozprzestrzenia się w Kościele. Żadnej wypowiedzi potępiającej obraz Scorsese ze strony Stolicy Apostolskiej nigdzie nie znalazłem. W tej sprawie Watykan milczy.

cz. 1 http://blogmedia24.pl/node/84566

cz. 2 http://blogmedia24.pl/node/84569

cz. 3 http://blogmedia24.pl/node/84574

cz. 4 http://blogmedia24.pl/node/84578

cz. 5 http://blogmedia24.pl/node/84596