Problem z Renesansem -II

Prof. Peter Burke w swej ksiazce "The Renaissance" przedstawil doprowadzony do wspolczesnosci stan badan nad tym okresem historycznym czy ruchem. Staram sie skrotowo przedstawiac jego dociekania i wnioski.

Oczywiste jest to, ze zmiany kulturowe, ktore zaszly we Wloszech w latach 1300-1600 byly dzielem malych grup ludzi. Pracowali oni kolektywnie korzystajac z osiagniec swoich poprzednikow. Wspolna cecha tego ruchu byl wysilek przywrocenia do zycia kultury antycznej poprzez jej imitacje na roznych polach i przy pomocy roznych srodkow.

Najbardziej oczywiste jest odrodzenie klasycznych form w architekturze poczawszy od ogolnych planow budynkow az po detale ornamentacyjne. Trudno sie dziwic, ze nastapiolo to akurat we Wloszech gdzie z czasow antycznych pozostalo sporo obiektow, w samym Rzymie Panteon, Koloseum czy Luk Konstantyna. Pokolenia architektow wedrowaly do Rzymu by studiowac zasady sztuki architektonicznej w oparciu o obserwacje istniejacych obiektow. Najczesciej byli oni wysylani i finansowani przez moznych sponsorow. Znajdowali oni oparcie o dzielo starozytnego Rzymianina Vitruviusa " Ten Books of Architecture" (Dziesiec Ksieg o Architekturze).

W dziedzinie rzezby bylo podobnie, wzory znajdowano w Rzymie i je kopiowano. Nabywcow nie brakowalo, gdyz nastapila moda ich posiadania. Najwiekszym kolekcjonerem tamtych czasow byl papiez Juliusz II, ktory zgromadzil wiekszosc odkrytych/wykopanych rzezb.

Rodzaje rzezby byly nasladownictwem czasow antycznych. Rzezbiono popiersia, pomniki czy grupy nasladujace mitologie starozytna. Nasladownictwo bywalo tak doskonale, ze niektore dziela wspolczesnie wykonane uznawano powszechnie za wydobyte z zakamarkow przeszlosci.

W najgorszej sytuacji znajdowalo sie malarstwo - ze wzgledu na kruchosc materialu praktycznie zachowaly sie dziela antyczne. Wykopaliska w Pompei ujawnily dziela antycznej sztuki malarskiej, ale to nastapilo doipiero w XIX wieku, wiec zdecydowanie za pozno. Malarze ratowali sie zachowana  literatura, w ktorej opisywano  freski. Pomocna byla tez zachowana krytyka literacka.

Wszystkie przedstawione dziedziny sztuki dazyly do diokladnego odzwierciedlenia rzeczy istniejacych. Mialy dokladnie odtwarzac realne zycie. Tym samym dochodzi jeszcze jedna cecha charakteryzujaca ruch renesansu - realizm.

Dziela sztuk plastycznych tak dla nas efektowne w epoce Renesansu wcale nie znajdowaly sie na pierwszym miejscu. Zaliczano je do "sztuk mechanicznych", takich jak rolnictwo czy nawigacja. Znacznie wyzej stawiano "sztuki liberalne".

Metafora odrodzenia stosowana byla glownie w stosunku do literatury i uczenia sie. Odkryto krystaliczne zrodlo jaka byl dawny, czysty jezyk lacinski. Jezyk wloski w tamtych czasach uwazano za grubianski, barbarzynski. Zaczeto pisac w tamtym zapomnianym jezyku dziela epickie, ody czy komedie, czyli odtwarzano dawne gatunki literackie. W ten to sposob wystapil paradoks polegajacy na tym, ze martwy jezyk stal sie jezykiem innowacji czyli nowoczesnosci.

Takich zaskakujacych sytuacji bedzie wiecej.