Co nastapilo po Rzezi Wolynskiej?

Jak jest wina, to powinna tez byc  i kara. Mamy duzo relacji o zbrodniach Ukraincow na Polakach na Wolyniu. Natomiast nie za wiele wiemy co bylo potem. Co sie stalo z tymi ktorzy "riezali" i ich majatkiem czesciowo powiekszonym przez zagarabiony dobytek: konie, krowy,swinie, owce, zpasay zboza, meble, naczynia, ubrania  i pierzyny. Postaram sie choc w skrocie to zarysowac.

Polska przedwojenna byla krajem wielonarodowosciowym, mniejszosci etniczne stanowily w niej 31% populacji. W polozonym  we Wschodniej Malopolsce wojewodztwie wolynskim Ukraincy stanowili 68% populacji. Polakow bylo 346 tys., co stanowilo 16.6% calkowitej ludnosci. Tragiczne wydarzenia rozegraly  sie na powierzchni 35 724 km.kwadratowych  (okolo jednej dziesiatej dzisiejszej Polski), bo tyle wlasnie liczyla powierzchnia tego wopjewodztwa. Oczywiscie, ze w czasie tamtych wydarzen nikt zadnych granic nie przestrzegal i rzez odbywala sie takze na polnoc i zachod od granic wojewodztwa.

Ukraincy mieli swoje przez wieki niespelnione marzenie wybicia sie na niepodleglosc. W czasie II wojny swiatowej dostrzegli swoja nowa szanse.  Niestety wybrali nieodpowiednie srodki co doprowadzilo do tragedii Polakow zamieszkujacych tereny Ukrainy. Pomysl dokonania czystki etnicznej byl bledem politycznym a w dodatku nie byl "fair", ze w Polsce Ukraincy zyli lepiej niz we wschodniej Ukrainie  nalezacej do Rosji  i mieli nawet mozliwosc rozwijania swych ruchow nacjonalistycznych. W tym wzgledzie powinien wystarczyc jeden miazdzacy argument - to w Rosji a nie w Polsce wladze doprowadzily do Wielkiego Glodu, w ktorym dekade wczesniej stracily zycie miliony Ukraincow.

Pierwsze mordy na Polakach byly dokonywane na mniejsza skale juz w 1942 r. Pierwsza masowa zbrodnia nastapila  w dniu 9 II 1943 r. w kolonii Parosl w powiecie sarnenskim. Fala nabierala tempa i jej szczyt nastapil latem 1943 r. W sumie z rak Ukraincow zginelo ponad 100 tysiecy Polakow i spalonych zostalo kilka tysiecy osiedli.  Nie bylo to "zwyczajne" ludobojstwo, prof. R.Szawlowski dal mu nazwe "genocidium atrox", czyli straszne i okrutne. Pozniej na tamte tereny w pierwszych miesiacach 1944 r. wkroczyla Armia Czerwona dzieki czemu uratowalo swoje zycie wielu naszych rodakow. Zas fala czystek etnicznych poplynela w kierunku zachodnim.

Rosjanie zabrali sie za nacjonalistow ukrainskich w wyprobowany wczesniej sposob i przy uzyciu fachmanow. Przede wszystkim nastapila wywozka rodzin ukrainsklich na Sybir do republiki Komi i obwodu irkuckiego. Tam czekala ich wyczerpujaca praca przy wyrebie lasow i w kopalniach. Mienie deportowanych konfiskowano. Na dodatek wladze podziemia ukrainskiego wydaly rozkaz palenia pozostawionych domow. Pierwszy transport, znacznie spozniony w stosunku do planow, pojechal w maju 1944 r. Podroz w nim odbylo 2 000 Ukraincow. Zeslancow wybierano wedlug pewnych kryteriow. Przede wszystkim byly to rodziny znanych Upowcow i OUN-owcow. Brak mezczyzn w domu byl dowodem, ze sa oni w lesie i walcza przeciwko wladzy radzieckiej. Podobnie tyraktowano rodziny zabitych banderowcow. Jak nie udalo sie zidentyfikowac zwloki zastrzelonego czy publicznie powieszonego czy powieszonej, to zostawiano je czekajac skrycie na tych, ktorzy przyjda je zabrac. Razem deportowano z Ukrainy Zachodniej ponad 200 000 Ukraincow.

Jednoczesnie przesiedlano Ukraincow z Polski. W sumie objelo to 488 000 osob. Towarzyszyla temu repatriacja Polakow z Kresow Poludniowo-Wschodnich do Polski.

Do walki z UPA wyslano brygady NKWD: 16 (Sarny), 17 (Lwow), 18,19,20 (Krzemieniec), 21 i 23 (Zbaraz) oraz 24 (Dubno). Kazda z nich liczyla okolo 4 000 funkcjonariuszy. Do tego nalezy dodac pulk kawalerii i batalion czolgow. W sumie, w roznych okresach i wedlug roznych szacunkow jakies 26 000-37 000 ludzi. Oczywiscie NKED mialo tez oparcie w jednostkach Armii Czerwonej. Mniejsza role odgraly, choc mysl byla sluszna, tzw. Istriebitielnyje Bataliony. W tych batalionach poscigowych sluzylo duzo Polakow, mieszkancow tamtcy terenow, wiec dobrze motywowanych i dobrze znajacych teren.

Sily te okazaly sie az nadto wystarczajace do skutecznego likwidowania ukrainskiego podziemia. W sumie znajdowalo sie w lasach jakies 30 tys. banderowcow. Przede wszystkim wojska NKWD nie zajmowala sie "byciem", tylko przeprowadzaly nieustannie operacje. W sumie w latach 1944-1945 sily bezpieczenstwa i wojsko przeprowadzily ich  prawie 40 tysiecy. Zajmowaly sie tym grupy operacyjne, ktorych bylo ponad tysiac. Szczegolnie skuteczne byly grupy dywersyjne udajace oddzialy banderowskie. Bylo ich ponad sto. W ich skladzie zwykle znajdowalo sie kilku zdemoralizowanych banderowcow, co pomagalo w uwiarygodnianiu. Stan na lipiec 1945 r. byl taki, ze w terenie dzialalo ponad 150 grup dywersyjnych  (ponad 1 700 osob). Zdolaly one do tej pory zabic prawie dwa tysiace Upowcow i wziac do niewoli ponad tysiac. 

Rosyjskie sily bezpieczenstwa tradycyjnie organizowaly rozbudowana siec informatorow. W 1946 r. tylko w obwodzie stanislawowskim na ich uslugach pozostawalo ponad 600 agentow, poltorej setki rezydentow i piec i pol tysiaca informatorow. 

Skutecznosc dzialania sluzb bezpieczenstwa zwiekszaly zdumiewajace rezultaty stosowane w czasie sledztwa. G.Motyka, autor ksiazki pt.  "Ukrainska partyzantka 1942-1960" tak o tym pisal: "Choc brakuje monografii analizujacej metody sledcze NKWD, to jedno wszakze pozostaje pewne: byly one zaskakujaco skuteczne...Najbardziej zaskakuje szybkosc - a ona wlasnie czesto decydowala o przydatnosci zdobytych informacji - z jaka czlonkowie podziemia byli lamani". Dzieki temu zdolano zniszczyc strukture OUN  w okolicach Czerniowiec. W grudniu 1944 r. zlapano aktywistow OUN, Artemizje Galicka ("Motria") i Miroslawa Hajduka ("Fedor"). Mezczyzna zaczal "sypac" bardzo szybko, kobieta stawiala  opor. Zdolano go przezwyciezyc i na poczatku 1945 r. zabito 123 OUN-owcow i aresztowano 99.

W sumie w latach 1944-1945 sluzbom rosyjskim udalo sie zabic 103 000 konspirujacych Ukraincow, aresztowano 110 000 i 50 000 czlonkow OUN i UPA sie ujawnilo. Pozniej te liczby wzrosly do 153 000 zabitych i  134 000 aresztowanych.

Do "kary" jaka spotkala Ukraincow nalezy doliczyc glod jaki nastapil po suszy w 1946 r. w Rosji, Moldawii i Wschodniej Ukrainie.  W nastepnym roku masy umierajacych z glodu Ukraincow zawedrowalo na Ukraine Zachodnia.

Zal patrzec jak nieudolnie zajmowaly sie problemem ukrainskim nasze wladze. Na terenie "Zakierzonskiego Kraju", czyli na tyerenach wschodniej Polski dzialalo okolo dwa i pol tysiaca ludzi. To mnie wiecej liczebnosc pulku wojska. Na wstepie robili oni co chcieli. Posterunki MO czy WOP byly z latwoscia likwidowane. Dopiero w lipcu 1945 r. skierowano  w rejon Krosna i Sanoka 8 Dywizje Piechoty w skladzie 32, 34 i 36 pulkow piechoty plus 37 pulk artylerii. Zaczely one od demonstracyjnych przejazdow ciezarowek z wojskiem i dzialami.  Nie odstraszylo to banderowcow, ktorzy w tym cvzasie mieli juz duzo doswiadczenia. Akcje oddzialow wojskowych byly malo skuteczne. Bywalo, ze poddawaly sie cale kompanie.Zadziwiajaca to sprawa.

Dopiero w styczniu 1946 r. utworzono 4 batalionowe grupy operacyjne, a od lutego 1947 sprowadzono lepszych fachowcow w postaci KBW. O grupach dyweryjnych malo slychac. Widzialem jeden film fabularny o jedenej z nich. Nie wiadomo czy to rzeczywistosc czy fikcja.

Takze zdumiewajace  jest to, ze za porzadne deportacje zabrano sie dopiero trzy lata pozniej niz zrobili to Sowieci u siebie. Zasadnicza czesc akcji "Wisla" trwala  w dniach 28 IV - koniec VIII 1947 r.  Wzielo w niej udzial 5 dywizji, w tym cztery (6,7,8,9) Wojska Polskiego i jedna KBW. Okolo 140 tys. Ukraincow przewieziono na teren Ziem Odzyskanych. Punkty rozdzielcze znajdowaly sie w: Olsztynie, Szczecinku, Wroclawiu i Poznaniu. Dodatkowe represje spotkaly 2 781 Ukraincow, ktorzy trafili do obozu w Jaworznie (150 tam zmarlo).

Akurat w tym przypadku zal, ze nie skorzystano ze zdobyczy panstwa radzieckiego. Wielu ludzi by uratowalo swoje zycie.