XII. Cywilizacje jako kopce termitow.

avatar użytkownika Tymczasowy

Losy cywilizacji, wlacznie z oczekiwanym upadkiem Zachodu mozna wyjasniac na rozne sposoby. Ich wspolna cecha jest znalezienie albo skonstruowanie wlasnego modelu budowy i procesow skladajacych sie na zycie cywilizacji. Najprostsze myslenie odwoluje sie do wzorow organicystycznych. Drugim zabiegiem jest wyroznienie pewnej liczby znanych z historii cywilizacji (wlacznie z jeszcze istniejacymi) i wykorzystanie ich jako materialu ilustracyjnego. Szczegolnie spodobal mi sie model kopcow namibijskich termitow. Autor tego pomyslu, N.Ferguson, wspomnial tylko o termtach namibijskich, ale sprawdzilem i okazalo sie, ze takie kopce spotykane sa takze w Australii i Poludniowej Ameryce. Video#1 pokazuje budowe, a szczegolnie naprawe takiego kopca.

Kopce termitow sa skomplikowanymi strukturami. Na powierzchni ziemi znajduje sie czesc spelniajaca funkcje ochronne i wentylacyjne. Kopec moze miec nawet 9 m. wysokosci, zas podstawa, 4-5 m. srednicy. Zasadnicza czesc znajduje sie pod ziemia. Sklada sie o na z galerii komor. Calosc budowana i obslugiwana jest przez slepych i bezskrzydlych robotnikow. To oni buduja i zywia. Obrona zajmuja sie zolnierze. A centrum takiego mikroswiata stanowi para krolewska zajmujaca sie rozmnazaniem. Biedni robotnicy nie maja tego przywileju i przyjemnosci.Wszystkie kasty tego zamku z piasku moga liczyc nawet pol miliona osobnikow.

N.Ferguson w ksiazce pt. "Civilization" (The Penguin Press,NY 2011, str. 299) zadal takie oto trzy  pytania:

"A jesli historia nie jest cykliczna  i poruszajaca sie powoli, lecz arytmiczna - czasem prawie bedaca w zastoju, ale takze zdolna do gwaltownego przyspieszenia?A jesli czas historyczny mniej przypomina powolna i przewidywalna zmiane por roku i bardziej jest podobny do elastycznego czasu wystepujacego w naszych snach? A przede wszystkim, jesli upadek nie potrzebuje stuleci, tylko uderza cywilizacje nagle jak zlodziej w nocy?"

Odpowiadajac na kazde z tych pytan autor odpowiada sie za kazdym razem za druga mozliwoscia. Uzasadnia to sposobem istnienia i dzialania kopcow termitow. Panuje tam rownowaga pomiedzy porzadkiem i chaosem. Equilibrium  utrzymywane jest poprzez nieustanna adaptacje do warunkow. Jednak nawet mala perturbacja moze prowadzic do "fazy przejsciowej". Wystarczyc moze garstka piasku by zawalil sie zamek z piasku.

Nastepnie Ferguson unaukawia swoja argumentacje wprowadzajac termin 'zlozonosci", ktory w naukach przyrodniczych moze opisywac np. ludzka inteligencje jako produkt intarakcji miliardow neuronow. Wspolna cecha systemow zlozonych jest to, ze nawet mala, nieprzewidywalna zmiana moze prowadzic do katastrofalnych konsekwencji. Zwiazki przyczynowo-skutkowe czesto nie maja charakteru linearnego, wiec zawodza tradycyjne metody uogolniania i przewidywania. Znajomosc przeszlosci nie daje podstawy do przewidywania zachowan systemu w przyszlosci.

Ludzkie cywilizacje tez sa systemami zlozonymi. Robote adaptacyjna wykonuja interakcje ich skladnikow: politycznych, gospodarczych i i spolecznych. Przyklady upadlych cywilizacji dowodza, ze nastepowal ich szybki upadek. Mogly istniec i tysiac lat, ale proces zaglady odbywal sie za zycia jednego pokolenia. Momentem zwrotnym w dziejach pierwszego  wcielenia cywilizacji Zachodu, czyli Cesarstwa Rzymskiego byly najazdy barbarzyncow na poczatku V wieku. Dynastia Ming w Chinach padla w XVII wieku po krotkim okresie chaosu. Gwaltowne zalamanie sie potegi dynastii Bourbonow we Francji zpoczatkowane zostalo olbrzymimi  wydatkami na wspomaganie zbuntowanych angielskich kolonii w Ameryce Polnocnej w latach 70-ych XVIII w. Ruch Mlodych Turkow powstal w 1908 r, gdy Imperium Ottomanskie bylo ciagle jeszcze potezne. W 1922 r. przestalo ono istniec. Jednak najszybciej poszlo chyba Japonczykom. W 1942 r. byli u szczytu potegi, a w 1945 r. Cesarstwo bylo juz po nim.

Krotko mowiac, przychodzi czas, gdy strach jest byc duzym i poteznym.

PS Video#2 tylko dla ludzi o mocnych nerwach. Pokazuje jak w kilkanascie minut zastep kilkuset mrowek napada na kopiec termitow, w morderczej walce pozbawia zycia pewna liczbe obroncow i zaciaga zwloki do spizarni w celu pozniejszego ich spozycia. 

 

4 komentarze

avatar użytkownika Tymczasowy

1. https://youtu.be/eZTfPV2DWOo

avatar użytkownika Tymczasowy

2. https://youtu.be/xGaT0B__2DM

avatar użytkownika hrponimirski

3. @Tymczasowy

zacząłem czytać kiedyś Fergussona "Ascent of money"...

jest książka "Origin Wealth", gdzie inny autor przedstawia różne ciekawostki łącznie z szeroko pojętą sztuczną inteligencją, ale jest tam też porównanie sieci powiązań ludzkich i zmiany w tych powiązaniach do zmian fazowych materii jak topnienie/krzepnięcie, wrzenie/skraplanie, etc

z kolei autor "Escher, Goedel, Bach" również porównuje działanie mózgu do mrowiska - mrówki to neurony; notabene uczenie się mózgu zgodnie z reguła Hebba - czyli wzmacniania powiązań pomiędzy neuronami, które w jednym czasie są aktywne, może być porównane do zostawiania śladów zapachowych przez mrówki (jak przejdzie kolejna - "sygnał" się wzmacnia) - nie tyle między mrówkami a co powstaje ścieżka w przestrzeni, jak optymalna droga
w każdym razie autor żartował sobie, czy jakby mrowisko miało świadomość, miałoby poglądy libertariańskie ; )

wg mnie to trochę nadużycie, chodzi mi o te XIXw teorie organistyczne - bo ludzie współpracują ze sobą, ale nie są tak ściśle związani jak mrówki, czy komórki w ciele żywego organizmu

paradoksalnie Spengler za organizm uważał okres kultury jako organiczny, a cywilizacji, jako mechaniczny; przełom kultura - cywilizacja był w naszej K/C koło 1800 roku, a w antycznej Grecja - Rzym

notabene, kiedyś podchwyciłem ten mechanistyczny model społeczeństwa w notce
"Konserwatyzm, liberalizm, totalitaryzm – czyli wyżarzanie społeczeństwa"
http://blogmedia24.pl/node/41655

takich kilka luźnych skojarzeń...

avatar użytkownika Tymczasowy

4. Dzieki

za uwagi. Jest duzo czasu. Stopniowo bede pokazywal inne pomysly na zrozumienie historii.