Monte Cassino (I) - (Klasztor)

Koncowy okres istnienia Cesarstwa Rzymskiego przyniosl chaos, a dla Chrzescijan - oslabienie ich religii. W Egipcie i nie tylko, czesc z tych, ktorzy nie mogli zniesc zagrozen opuszczala zbiorowosci, w ktorych mieszkali  i udawali sie na pustynie. Mezczyzni i kobiety zyli w samotnosci medytujac i prowadzac zycie ascetyczne wzmocnione umartwianiem sie. Jednym z najslawniejszych byl Szymon Slupnik (390-459), ktory przez 30 lat zyl na zrobionym przez siebie slupie. Najpierw mial on wysokosc okolo 2 m, pozniej stopniowo rosl, by osiagnac poziom 20 m. Sw. Szymona, ale takze i innych anachoretow co jakis czas odwiedzaly wycieczki z miast, ktorych uczestnicy ciekawi byli spektakularnych aktow pokuty. Anachoreci, gdy mieli okazje, nauczali ludzi wiary.

Byla tez inna droga ucieczki od marniejacego w szybkim tempie owczesnego swiata. Byly to klasztory, wspolnoty izolujace sie od otoczenia. Pierwsze klasztory zydowskie powstaly jeszcze przed narodzeniem Chrystusa (sekta Essenczykow). Za tworcow monastycyzmu kosciele Wschodnim uwaza sie Swietych Pachomiusa i Bazylego.

Idea indywidualnego pustelnictwa w Europie nie miala wiekszych szans, chocby ze wzgledu na warunki atmosferyczne. Nie daloby sie dlugo wytrzymac w mrozach i sniegach. Jako tako nadawalaby sie tylko Europa Poludniowa.

Glownym tworca porzadku monastycznego w Europie byl sw. Benedykt (480-544). Urodzil sie w rodzinie zubozalej rzymskiej arystokracji. Rodzina wyslala mlodzienca dp Rzymu po nauki. Szybko przepadl w rozpustnym miescie. Zakochal sie bez wzajemnosci i zdecydowal sie na zycie pustelnicze. Mial wtedy 17 lat. Wybral okolice Subiaco znajdujace sie 80 km od Rzymu.  Tam zamieszkal w niedostepnej jaskini znajdujacej sie na wzgorzach Sabiny (8 km. od Subiaco). anachoreta stopniowo zyskiwal slawe i rodziny rzymskie zaczely wysylac do niego swoich synow po nauki. Pod  wplywem Benedykta powstawaly w okolkicy klasztory. W 520 r. bylo juch ich  dwanascie i w kazdym z nich zamieszkiwlo 12 mnichow.

W 529 r. Benedykt przenosi sie do Monte Cassino, majestatycznego miejsca znajdujacaego sie w polowie drogi pomiedzy Rzymem i Neapolem. Bylo to  wzgorze wysokosci okolo 500 m., na ktorym znajdowala sie swiatynia Apollina. Benedykt sklonil pogan do zniszczonia swiatyni i wyciecia swietego gaju. Na ich miejscu zalozony zostal  klasztor, ktorego Benedykt zostal opatem. Ogolnie idea byla podobna do tej ze Wschodu. Mnisia spolecznosc medytowala, prowadzila zycie ascetyczne, ale byly tez roznice. Samoumartwianie sie (glodowki, zadawanie sobie ran) zostalo zastapione umiarkowaniem. Funkcje samoumartwiania sie pelnila ciezka praca fizyczna.Za jeden z glownych celow uznano nawracanie niewierzacych.

Benedykt napisal zestaw zasad zakonnych organizujacych zycie zakonne.  Staly sie one wwzorem dla innych, pozniej powstajacych zakonow.  Podstawa byly: czystosc, praca, ubostwo i posluszenstwo. Praca przeplatala sie z modlitwami. Harmonogram dnia stanowilo 8 godzin kanonicznych, czyli wspolnych modlitw laczonych ze spiewaniem psalmow. Dzien rozpoczynala pierwsza (Nocturns) o 2:00 a Compline konczyla poznym wieczorem. Od polowy wrzesnia do Wielkanocy obowiazywal jeden posilek kolo poludnia.  W pozostalej czesci roku pozwalano na dwa posilki. Obowiazywal zakaz jedzenia miesa zwierzat czworonoznych. Podstawowym napojem gaszacym pragnienie bylo wino.

Klasztorowi Monte Cassino panujacy przydzieli znaczna polac ziemi. Tak samo traktowano inne klasztory. Dzieki temu wspolnota zakonna mogla byc calkowicie samowystarczalna. Bylo to nieslychanie wazne w rozpadajacym sie swiecie. Trafiali  tam ludzie szukajacy schronienia. Kazdy gosc przekraczajacy brame klasztoru mial byc traktowany jak sam Jezus Chrystus.

Klasztor podlegal bezposrednio papiezowi. Szybko nabieral znaczenia nie tylko religijnego, ale tez kulturowego i politycznego. Na monte Cassino przybyl po prade Totila, krol Gotow. Uczniem Benedykta byl poniejszy papiez Grzegorz Wielki (540-604)., pierwszy zakonnik, ktory piastowal te najwazniejsza funkcje w kosciele. Zarowno klasztor Monte Cassino i inne powstajace na jego wzor klasztory byly osrodkami gromadzenia i rozwijania wiedzy. Kazdy z nich musial miec biblioteke. Czesc mnichow specjalizowala sie w przepisywaniu dziel. Dzieki temu przetrwaly efekty pracy wielu starozytnych myslicieli. Zakonnicy prowadzili szkoly, ktore w poznym Sredniowieczu staly sie zalazkami uniwersytetow. Byly to swietliste wyspy w zdziczalym otoczeniu, gdzie panowal analfabetyzm. Przez setki lat roznego poziomu wladcy w Europie nie umieli czytac ani pisac. Od tego byli mnisi. Szrzenie oswiaty nastepowalo powoli i z wielkim wysilkiem. Dosc powiedziec, ze w klasztorach powstajacych w Galii czy Brytanii rzadko ktory zakonnik (ksiadz) potrafil czytac Pismo Sw.

Swietny klasztor byl kilka razy zniszczony. Najpierw, w 589 r. przez Lombardow. Pozniej, w 884 r. zrobili to Saraceni. Trzesienie ziemi zgruzowalo klasztor w 1349 r. A w 1799 r. swiete miejsce spladrowali barbarzynscy Francuzi. Wczesna wiosna 1944 r. dotarli w okolice Monte Cassino barbarzyncy z sil alianckich na czele z Nowozelandczykami. O tym co i jak zrobili bedzie nastepny odcinek tego tekstu. Trzeci i ostatni pokaze z bliska sprawcow.