Święto zdrajców (1)

22 lipca – dzień ogłoszenia Manifestu Polskiego PKWN był symboliczną datą wprowadzenia systemu komunistycznego nad Wisłą. Z tej okazji od 1945 do 1989 roku,  przez 45 lat dzień ten był świętem państwowym.

 

Twórcy PKWN Stalinowi chodziło o utworzenie konkurencyjnej dla rządu RP, struktury władzy na terenach zajętych przez armię sowiecką. Formalnie miała to być polska inicjatywa, gdyż jak Stalin napisał w liście do Churchilla 23 lipca 1944 roku: „Nie chcemy wtrącać się do wewnętrznych spraw Polski (…). Dlatego też uznaliśmy za konieczne nawiązać kontakt z Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego (…). Nie znaleźliśmy w Polsce żadnych innych sił, które mogłyby stworzyć polską administrację. Tak zwane organizacje podziemne, kierowane przez Rząd Polski w Londynie, okazały się efemerydami, pozbawionymi wpływów”. 

 

Z okazji święta 22 lipca przyznawano nagrody, wręczano ordery i odznaczenia. Tego dnia władze komunistyczne organizowały uroczyste akademie, festyny, wystawy i zawody sportowe. Tego dnia uroczyście oddawano nowe obiekty – inwestycje komunikacyjne, fabryki, szpitale, szkoły i domy.

 

Wszystkie uroczystości związane z tym świętem były starannie przygotowywane, chodziło o wytworzenie w ludziach przekonania, iż uczestniczą w wydarzeniach wielkiej wagi, Najważniejsze decyzje dotyczące przebiegu uroczystości przygotowywane były w pionie ideologiczno-propagandowym KC PZPR, a ostateczną decyzję podejmowało Biuro Polityczne KC partii.

 

W 1945 roku obchodom w różnych miastach towarzyszyły uroczyste mszy polowe, w których uczestniczyli najwyżsi przywódcy komunistyczni. Po sfałszowanych wyborach 1947 roku, w wyniku których komuniści uzyskali pełnię władzy, uroczystości przybrały nową formę, w której nie mogło być miejsca na jakiekolwiek odstępstwa od pryncypiów ideologicznych.

 

Po 1956 roku obchody utraciły swój bojowy charakter i przekształciły się w święto rodzinne – władze organizowały liczne konkursy, festyny i koncerty, na których zachęcano do zabawy i wypoczynku.

 

Zupełnie odmienny charakter miały jednak obchody 30-lecia PRL, do których przygotowania rozpoczęły się już jesienią 1973 roku. W celu „zagwarantowania właściwego przebiegu obchodów XXX-lecia PRL oraz kierowania całokształtem prac” powołano specjalny zespół BP KC PZPR, w skład którego weszli m.in. Szydlak, Tejchman, Kępa, Łukaszewicz, Żandarowski, Kraśko i Werblan.

 

Scentralizowanie decyzji w rękach ww. zespołu miało zapewnić „właściwy” charakter uroczystości i ograniczyć liczbę lokalnych inicjatyw, które mogły „wprowadzić niepożądany element świętowania i odwrócić uwagę społeczeństwa od zasadniczych problemów i zadań społeczno-gospodarczych roku 1974. Nadmierne organizowanie lokalnych uroczystości jubileuszowych nie będzie również sprzyjać należytemu upowszechnianiu zasadniczych treści ideowo-wychowawczych i społeczno-politycznych związanych z powstanie, rozwojem i perspektywą rozwoju Polski Ludowej”.

 

Zwracano także uwagę na „jakość” pamiątek produkowanych z okazji rocznicy i przestrzegano, aby „obok wartościowych pamiątek nie wypuszczono na rynek zwyczajnej tandety, jak pstrokate torby z plastiku, mało przydatne, brzydkie kasetki, itd., a wszystko z białym orłem, konturem granic Polski i ozdobami o podobnym charakterze”.

 

Wielką rolę przykładano do propagandy prasowej, radio-telewizyjnej oraz wizualnej w okresie poprzedzającym uroczystości. 

 

Działalność środków masowego przekazu miała koncentrować się na edukacji historycznej społeczeństwa, „kształtowaniu nawyków i umiejętności myślenia kategoriami politycznymi i patriotycznymi”. Chodziło oczywiście o pokazanie, iż podjęta w 1944 roku zmiana ustroju doprowadziła do rozwiązania wszelkich problemów Polski oraz umocniła jej pozycję w świecie. Zalecano więc, aby prasa, radio i telewizja stworzyły klimat szacunku, uznania i wdzięczności dla budowniczych Polski Ludowej. Należeli do nich m.in.: Paweł Finder, Marceli Nowotko, Bolesław Bierut, Małgorzata Fornalska, Aleksander Zawadzki, Oskar Lange, Franciszek Jóźwiak, Edward Gierek, Henryk jabłoński i Piotr Jaroszewicz. Oczywiście największą uwagę poświęcono trzem ostatnim, ze szczególnym uwypukleniem zasług I sekretarza, któremu poświęcono specjalny film dokumentalny oraz szereg reportaży prasowych.

 

Środki masowego przekazu miały również upowszechniać znaczenie sojuszu i współpracy ze Związkiem Sowieckim i całą wspólnotą socjalistyczną. Jednocześnie należało unikać „ogólnikowych podsumowań i szufladkowania 30-lecia wg schematów” oraz „płytkiego i powierzchownego spojrzenia i uproszczonych ocen”.  

 

Propaganda wizualna miała pogłębić wiedzę „społeczeństwa o drodze rozwojowej Polski Ludowej, o wysiłku i poświęceniu wielu Polaków, historycznym dorobku władzy ludowej i perspektywach dalszego rozwoju Ojczyzny”. Z tego też względu propaganda wizualna szczególnie rozwinięta była w zakładach pracy, które udekorowano tablicami, planszami, plakatami i transparentami nawiązującymi do „wielkiej rocznicy”.

 

Propaganda miała także utwierdzać w społeczeństwie przekonanie, że niezbędnym warunkiem osiągnięcia zamierzonych rezultatów było utrzymanie „wysokiej dynamiki rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju”. Należało więc „pobudzać indywidualne i zbiorowe ambicje i na konkretnych przykładach ukazywać ich sens i wyniki”. W tym celu środki masowego przekazu miały wspierać i popularyzować, podejmowane z okazji obchodów zobowiązania, czyny społeczne mieszkańców wsi i miast oraz powszechne współzawodnictwo pracy.

 

Szczególną uwagę zwracano na aktywność młodzieży, która, zdaniem władz, szczególnie mocno angażowała się w ruch zobowiązań produkcyjnych – „Mój sukces – Socjalistycznej Ojczyźnie”.

 

W lipcu 19074 roku donoszono z entuzjazmem o przedterminowym otwarciu Portu Północnego, huty „Rudna”, drugiego zakładu huty „Głogów”, huty w Ostrowcu oraz postępującej budowie rafinerii gdańskiej, huty „Katowice”, elektrowni Dolana Odra oraz Fabryki Samochodów Małolitrażowych.

W połowie lipca dokonano uroczystego uruchomienia reaktora „Maria” w Świerku, kopalni „Pomorzany” oraz bryły Zamku Królewskiego wraz z zegarem

.

Największą jednak inwestycją, „sprezentowaną społeczeństwu z okazji święta 22 lipca” była Trasa Łazienkowska i szesnastokilometrowy odcinek Wisłostrady w Warszawie, przy budowie których w czynie społecznym pracowały setki tysięcy ludzi.  

 

Popularyzacji sylwetek przodowników pracy towarzyszyły uroczystości wręczania dyplomów, nagród, odznaczeń i orderów. Z okazji święta wręczono 48 specjalnych nagród państwowych twórcom nauki, techniki i sztuki. Wśród nagrodzonych znalazł się m.in. Andrzej Wajda, nagrodzony „za wybitne osiągnięcia w dziedzinie reżyserii filmowej” oraz Daniel Olbrychski „za kreacje aktorskie w teatrze i filmie”. Specjalną nagrodę przyznano projektantom i realizatorom „Trasy Mostowej Łazienkowskiej”.

 

7 lutego 1974 roku sejm PRL ustanowił medal XXX-lecia „ w celu nagrodzenia obywateli, za co najmniej 15-letnią ofiarną, wyróżniającą się pracę zawodową w okresie 30-lecia PRL i odznaczających się zaangażowaną działalnością społeczno-polityczną”. Wśród pierwszych odznaczonych nowym medalem znalazł się oczywiście Edward Gierek oraz pozostali członkowie władz komunistycznych.  

 

 

Cdn.