Cień Rosji nad Polską cz.V

 W 1778 r. zebrał się w Warszawie sejm pod przewodnictwem Stanisława Małachowskiego, w celu przeprowadzenia reform uzdrawiających Rzeczpospolitą. W sejmie ukształtowały się stronnictwa: patriotyczne, (Adam Czartoryski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj i Stanisław Małachowski); królewskie( król, jego brat Michał Poniatowski, liczni senatorzy i kanclerz Jacek Małachowski); stronnictwo magnackie( Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski, Ksawery Branicki i Kazimierz Sapieha). Działacze stronnictwa patriotycznego dążyli do obalenia narzuconego przez Rosję ustroju i wprowadzenia reform. Powzięto reformy skarbowo – wojskowe, zwiększono liczbę wojska i wprowadzono podatek na jego utrzymanie (ofiara dziesiątego grosza). Postulowano zrównanie mieszczan ze szlachtą, reorganizację sejmików. Stronnictwo królewskie głosiło potrzebę wzmocnienia władzy wykonawczej przy zachowaniu dotychczasowego związku z Rosją. Magnaci natomiast walczyli o utrzymanie dotychczasowego systemu władzy i zniesienie Rady Nieustającej.

W 1790 r. stronnictwo  patriotyczne w porozumieniu z  królem rozpoczęło tajne przygotowania do uchwalenia i wprowadzenia konstytucji w państwie. Korzystając z faktu iż posłowie rozjechali się na ferie wielkanocne, Hugo Kołłątaj i Ignacy Potocki w obecności 1/3 członków obu izb zgłosili konstytucję. Uchwalono ją  3 maja 1791 r. Miała na celu zachowanie całości i suwerenności państwa i wprowadzenie nowego ustroju. Konstytucja znosiła liberum veto, powołała rząd o nazwie Straż Praw z królem na czele, wprowadzała stałe podatki, dała mieszczanom przywileje, wprowadzała dziedziczność tronu  dynastii saskiej, obiecywała chłopom opiekę państwową. Zreformowała sądownictwo i władzę wykonawczą i ustawodawczą.  „Ustawa rządowa” czyniła z Rzeczpospolitej nowoczesną monarchię konstytucyjną, chociaż pozostał w niej ustrój stanowy.

Niezadowolona magnateria polska zwróciła się do Katarzyny II z prośbą o pomoc przeciw spiskowcom czyli reformatorom. Wiosną 1792 r. caryca wprowadzając swoje wojska do Polski cofnęła postanowienia sejmu czteroletniego. Przeciwnicy konstytucji 3 Maja zawiązali konfederację  targowicką  (Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski), do której przyłączył się król wraz z wojskiem. Stanisław August miał nadzieję, że przystępując do Targowicy uchroni Polskę przed interwencją Prus i ocali reformy. Wszczęta została wojna w obronie Konstytucji. Państwo polskie odniosła sporo zwycięstw w starciach zbrojnych, między innymi pod Zieleńcami, bądź też Dubienką. Walka - pomimo to - nie zakończyła się sukcesem Rzeczpospolitej. Po przejęciu władzy przez konfederatów  reformatorzy zmuszeni zostali udać się na emigrację.

W 1793 miał miejsce drugi rozbiór Polski. Rosja zajęła 250.000 km kwadratowych Polski (Białoruś, Ukrainę Naddnieprzańską i Podole, ziemie do linii Druja, Pińsk, Zbrucz). Posłowie otoczeni przez rosyjską artylerie pod groźbą śmierci potwierdzili zabory. Władze nad Polską Rosjanie oddali targowiczanom. Targowiczanie władze wykorzystali do osobistych porachunków z przeciwnikami i do cynicznej grabieży kraju. Targowiczanie nie dość że okazali się zdrajcami to byli złodziejami.