"Niemiec zabije tylko nasze ciała, Rosjanin - dusze"

"Niemiec zabije tylko nasze ciała, Rosjanin - dusze" - słowa przypisywane Józefowi Beckowi okazały się w dużym stopniu prorocze. Cieleśnie, materialnie udało się nam po II wojnie zmartwychwstać, ale duchowo - nie. Na dłuższą metę skutki sowieckiego podboju okazały się bardziej zabójcze, jeśli śmierć można stopniować.

Nie znaczy to, że niemieccy okupanci byli łagodniejsi. Byli tak samo bestialscy jak sowieccy. Niemcy to bombardowanie Wielunia, wymordowanie jeńców - obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku, groby w Palmirach i krematoria w Auschwitz. Rosjanie zaś to masakra obrońców Grodna, cztery deportacje, Katyń. I tysiące zadeptanych polskich mogił.
Ale niemiecka okupacja trwała kilkakrotnie krócej, nie była połączona z wieloletnią indoktrynacją. Niemcy rządzili tylko poprzez fizyczny terror, Rosjanie od etapu terroru fizycznego zdążyli przejść do terroru psychicznego i - w przeciwieństwie do Niemców - potrafili stworzyć potężną sieć kolaborantów, propagandzistów i kontrolerów opartą na agenturze, jaką były Komunistyczna Partia Polski, a później Polska Partia Robotnicza. Na tej bazie stworzono, mówiąc z rosyjska, łże-elity: wojskowe, gospodarcze, moralne i w dużym stopniu - kulturowe. Gdzie jest armia, tam wcześniej czy później pojawiają się prostytutki. Ale tylko Rosjanie oddali im władzę. Wcześniej były dwie nieudane próby: w roku 1920 - Polska Republika Rad ze stolicą w Białymstoku, w 1939 - strefa okupacji sowieckiej, którą jeden z ideologów stalinizmu, Henryk Szyper, nazwał nawet "Lwowskim Piemontem".
Pierwszą z tych prób zlikwidowały wojska Piłsudskiego, drugą przerwali Niemcy. Ale po pokonaniu Niemców Rosjanie powrócili do swych planów i rozszerzyli strefę okupacyjną na całą Polskę. "Pokolenie 17 września" - jeśli można wprowadzić taką nazwę - oddało w niewoleniu własnego kraju nieocenione wprost usługi. Funkcjonowało przez kilkadziesiąt lat. Jego potomkowie i wychowankowie działają nadal. Dlatego zbrodnie sowieckie nie są w naszych sumieniach osądzane tak jak niemieckie, zdrada na rzecz Sowietów nie jest uważana za zdradę, za nazwanie starych agentów agentami grożą w III RP kary.

Obrazy krwią malowane
17 września. Miasteczko Dzisna nad Dźwiną. O świcie, korzystając z osłony mgły, Sowieci przeprawiają się przez rzekę. Przewodnikiem jest niejaki Szulman, syn właściciela sklepu bławatnego, komunista. Rosjanie atakują strażnicę Korpusu Ochrony Pogranicza, zaskoczenie jednak się nie udaje. Kilkakrotnie mniej liczni Polacy podejmują walkę. Bronią się wiele godzin, zaczyna brakować amunicji. Połowa obrońców poniosła śmierć, części udało się wycofać. Dowodzący obroną por. Adam Domaniewski został ranny i wzięty do niewoli. Zabitych Polaków Rosjanie o dziwo pochowali - i zadeptali miejsce pochówku. Tak samo kiedyś zadeptywano partyzantów z Powstania Styczniowego. Potem trwał kilkugodzinny bój o miasteczko. Do żołnierzy KOP dołączyli policjanci, także uczniowie gimnazjum. Orlęta z Dzisny, o których historia zapomniała. Dowodził podporucznik rezerwy, miejscowy nauczyciel Zygmunt Girgowicz. Ranny, również dostał się do niewoli. I Domaniewski, i Girgowicz zostaną zamordowani w Katyniu.
Strażnica Kopciowo, również nad Dźwiną. Kilku Polaków broni się przed kompanią NKWD kpt. Zorina liczącą 90 ludzi. Gdy amunicja zaczęła się kończyć - postanowili odskoczyć. Odwrót osłaniał erkaemista sierż. Marek Pietrzak. Podobno zabił aż 26 żołnierzy wroga. Po wystrzelaniu amunicji rzucił się z szablą na Sowietów - otoczyli go w kilkunastu i zakłuli bagnetami. Z wściekłością dźgali nawet martwego. Z wściekłością i strachem.
I jeszcze ten dziwny przypadek: Biała Strażnica (otynkowana na biało) w Szapowałach koło Rakowa. Przewaga atakujących Rosjan znów kilkakrotna. Ich dowódca czołga się w kierunku okna strażnicy, by wrzucić granat. W tym momencie atakuje go pies. Zaczyna się szamotanina, granat eksploduje, człowiek i pies giną. Sowieci się cofają. Zdobędą Białą Strażnicę dopiero, gdy nadjadą czołgi. Obroną placówki dowodził kpr. Niedzielski - zginął. Tu także zabitych Polaków zadeptano.

Ludobójstwo na polach bitew
Trupy najłatwiej ukryć wśród innych poległych. Sowieci popełniali ludobójstwo wprost na polach bitew. To ich wkład w sztukę wojenną.
Szosa pod Kostopolem, 21 lub 22 września. Sowieci prowadzą polskich jeńców. Około 200 oficerów, za nimi Policja Państwowa i około 2 tys. żołnierzy. W pewnym momencie pada rozkaz, by siadać na poboczu i "otdychat'" (odpoczywać). Siadają śmiertelnie znużeni. Tymczasem szosą nadjeżdżają samochody. W kolumnie ustawiają się naprzeciw jeńców. Pierwszy naprzeciw końca kolumny, ostatni naprzeciwko czoła. Pada rozkaz, by wstać. Podnoszą się i nagle słyszą salwy. Kilkadziesiąt niewidocznych w pierwszej chwili pulomiotów umieszczonych na samochodach strzela z bliska w ich twarze, piersi, brzuchy... Ocalało tylko kilkunastu - rzucili się w stronę strzelających, przeczołgali się pod samochodami na drugą stronę szosy i dobiegli do pobliskiego lasu. Przez ponad pół wieku milczeli - jak milczał autor tej relacji Edmund Zaremba. Po prostu się bał.
I jedna z ostatnich scen: Niemirówek na Lubelszczyźnie. Nocą z 26 na 27 września wkraczają Sowieci. Zaskakują nocujący tu oddział podchorążych. Chłopaków powiązano drutem kolczastym, ustawiono niby stogi zboża i obrzucono granatami.
Przypomniane tu wydarzenia łączy jedno: polska literatura nie poświęciła im ani linijki. Obrońcy Westerplatte doczekali się wiersza Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Antoni Słonimski napisał "Alarm dla miasta Warszawy", Wojciech Żukrowski - "Śpiew kanonierów". Rok 1939 ma całą antologię. Ale tylko zachodni front. A przecież we Lwowie i Wilnie przebywało wówczas kilkudziesięciu literatów - uchodźców z Warszawy. Jedni uciekali od Niemców, drudzy - do Rosjan. Ci drudzy to przeważnie lewicowcy omamieni sowiecką propagandą.

Twórczość lwowska
We Lwowie także powstawały wiersze. Niemal od pierwszego dnia okupacji. Poeci drukowali je w... organie najeźdźców. (Od października 1939 r. nazywał się on "Czerwony Sztandar", ale pierwotny tytuł brzmiał "Słowo Żołnierza. Organ Zarządu Politycznego Frontu Ukraińskiego"). Tutaj już 5 listopada Adam Ważyk zamieścił wiersz "Do inteligenta uchodźcy", w którym tak opisywał polski Wrzesień:

To stało się tak nagle, rozbite pociągi,
zdarte druty, na torach wydrążone leje,
zamiast wodzów - półgłówki, zamiast armii - włóczęgi,
widma nocą ciągnące, by skryć się, gdy zadnieje.

Stanisław Jerzy Lec, skądinąd autor pierwszego polskojęzycznego wiersza ku czci Stalina, pisał o wojsku inaczej - ale mówił o armii zaborców:

Czerwona Armia - kraj pod bronią
szósta część globu - cały świat,
siła płynąca z serc ku skroniom
płonąca krwią ku chwale Rad.

Swoistym reko rdzistą okazał się Leopold Lewin, który w pierwszą rocznicę najazdu pochwalił i rewolucję październikową, i najazd sowiecki na Polskę dokonany 22 lata później! Chyba nikogo nie zdziwią dwie dodatkowe informacje: pierwsza, że Lewin był także twórcą hymnu UB, napisanego w 1954 roku, i druga, że współpracował z SB, kryjąc się pod kryptonimem "L". Był wzorcowym reprezentantem "pokolenia 17 września".
A kończąc wątek najazdu. W jego pierwszą rocznicę, we wrześniu 1940 r. polscy pisarze w "Czerwonym Sztandarze" opublikowali "Poemat kolektywny ku czci wyzwolenia". Napisany był rzeczywiście zespołowo przez Srula Aszenberga, Piotra Kożucha, Lucjana Szenwalda, Jurija Szkrumelaka, Adama Ważyka i Hersza Webera.
Również we wrześniu, dla uczczenia tego samego święta, do Związku Sowieckich Pisarzy Ukrainy uroczyście wstąpili: Jerzy Borejsza, Tadeusz Boy-Żeleński, Jan Brzoza, Leon Chwistek, Aleksander Dan, Zuzanna Ginczanka, Halina Górska, Mieczysław Jastrun, Juliusz Kleiner, Stanisław Jerzy Lec, Leon Pasternak, Julian Przyboś, Jerzy Putrament, Adolf Rudnicki, Włodzimierz Słobodnik, Elżbieta Szemplińska, Lucjan Szenwald, Wanda Wasilewska, Stanisław Wasylewski, Adam Ważyk, Bruno Winawer.
Wstąpili i... nic. Nawet nie wypada wypominać. A gdyby Aszenberg z Ważykiem napisali poemat z okazji utworzenia Generalnej Guberni? Lewin - ku czci armii Hitlera? Lec - na cześć samego Hitlera? Nie obrażajmy naszych literatów takimi podejrzeniami! Nikt u nas wierszy ku czci o k u p a n t ó w nie pisał, Rosjanie byli w y z w o l i c i e l a m i...
Ta asymetria ocen bierze się stąd, że rząd dusz objęli w Polsce ludzie z "pokolenia 17 września". Ci, którzy przeszli na stronę zadeptywaczy grobów. Oni stali się propagandzistami, wytwórcami tej brudnej mgły, w której oparach żyjemy do dzisiaj. Skąd jednak ta asymetria zachowań?

Gatki zamiast pancerza
Zauważyć trzeba, że służalczy pisarze nie stanowili elity II RP. To władza sowiecka uczyniła z nich elitę. Owszem - byli krzykliwi, brak talentów nadrabiali lewicowym radykalizmem. Byli niedowartościowani i próżni. Większość z nich nie wierzyła w żadne wartości - ani religijne, ani patriotyczne, ani nawet w wartość samej literatury. Nie mieli poczucia jakiejkolwiek misji, nie mieli czemu być wierni. I to nowi zaborcy wykorzystali. Pisarze, tacy jak: Zofia Kossak-Szczucka, Juliusz Kaden-Bandrowski czy Antoni Gołubiew, także młodsi - pokolenie "Sztuki i Narodu", byli chronieni niejako pancerzem podwójnym: wartości patriotycznych i religijnych. Wiedzieli, co to jest godność pisarza, nie wstydzili się słowa "misja". Poeci "lewicowi" tak naprawdę nie byli nawet lewicowi - może z wyjątkiem Lecha Piwowara czy Władysława Broniewskiego, ci jednak wylądowali w więzieniach. Tak zwani lewicowcy po prostu pozbyli się wartości uznawanych za prawicowe, w przypadku Żydów - za syjonistyczne. A innych sobie nie przyswoili. Nie mieli żadnego pancerza, woleli modne ciuchy, a czasem biegali w samych gatkach - ale oczywiście postępowych. Wierząc tylko w dobra materialne, musieli uznać, że wszystko jest na sprzedaż - razem z nimi. Sprzedawali się więc za mieszkania, za przydziały żywności, za druk, za puste tytuły i za to, że nie zostali zesłani.
Przypomnijmy, że sowiecka okupacja to także czas deportacji. Około półtora miliona Polaków znalazło się w łagrach. Większość z nich nie wróciła. To nie miejsce, by opisywać szczegółowo horror tych wywózek. Warto jednakże odnotować, że między III a IV deportacją, w sierpniu 1940 r. polscy postępowi pisarze rozegrali mecz z równie postępowymi aktorami. Mecz zaszczycił oberkat Ukrainy Nikita Chruszczow. Na bramce stał Wasylewski (ten był jednak wtyczką podziemia), do ataku poszedł Putrament, sędziował Boy. Podobno w naszej drużynie był Ważyk, zapamiętany przez Szemplińską z powodu ogromnych gatek. Właściwie były to same gatki i jakiś łepek nad nimi - wspominała po latach poetka. Najmłodszym zaś z grających pisarzy był Szenwald, który zwrócił uwagę nie grą, lecz okrzykami ku czci. Też był w czerwonych gatkach. W jakich gatkach i czy w ogóle wystąpił Jan Śpiewak - trudno powiedzieć.

Bandycki "Piemont"
Ci, którzy stawali okoniem: Broniewski, Teodor Parnicki, Herminia Naglerowa, Beata Obertyńska, Wacław Grubiński - zostali aresztowani. Metoda była więc we wszystkich dziedzinach podobna: usuwanie autentycznej elity i zastępowanie własną. Gorszą - ale to nawet lepiej dla zaborców.
Dla przykładu spójrzmy na politykę. Aresztowani zostali trzej dawni premierzy: Leon Kozłowski, Leopold Skulski i Aleksander Prystor. Pierwszy, którego od wykonania wyroku ocalił układ Sikorski - Majski, trafi po przygodach do Berlina, zginie podczas bombardowania. Skulski zostanie zakatowany w twierdzy brzeskiej lub łagrze, Prystor - na Butyrkach. Uwięziono obu braci Piłsudskiego - Jana i Kazimierza; wywieziono prezydenta Wilna Wiktora Maleszewskiego, wiceprezydenta Kazimierza Grodzickiego i wielu członków władz miejskich. Aresztowani zostali także profesorowie Uniwersytetu Stefana Batorego: Stanisław Cywiński, Czesław Czarnowski, Stanisław Kościałkowski i inni.
Podobne aresztowania - na mniejszą skalę z braku tak wielkich nazwisk - przeprowadzono we wszystkich większych miastach. Oczywiście wykańczano także kadrę wojskową i urzędników państwowych, nauczycieli i księży. Do łagrów - wbrew umowie - pognano obrońców Lwowa, potem aresztowani zostali kolejni dowódcy Polskiej Organizacji Walki o Wolność: Marian Januszajtis, Mieczysław Boruta-Spiechowicz, Zygmunt Dobrowolski; aresztowana została dyrektor szkoły Sióstr Benedyktynek Maria Wierzyńska i jej uczennice...
Na miejsce niszczonej elity "produkowano" własną. Proces produkcji był podobny jak w przypadku nowej elity literackiej. Na ogół wystarczała groźba kija i obietnica marchewki. Dokonano - jak to określił sam Stalin - "pieriekowki dusz" i w ten sposób stworzono "nowych", czyli sowieckich ludzi. Nastawionych na dobra, ale nie na wartości, zdolnych do konsumpcji i wydalania, lecz nigdy do poświęceń. Pies ze strażnicy w Szapowałach był lepszym Polakiem od Borejszy i Putramenta.
To nowe pokolenie miało objąć władzę. Przypomnijmy więc najważniejsze nazwiska. We Lwowie robił karierę Władysław Gomułka - przyszły sekretarz PPR; także Aleksander Kowalski - późniejszy sekretarz Komitetu Warszawskiego PPR, przewodniczący ZWM; również Janusz Zarzycki - jeden z peerelowskich szefów Związku Młodzieży Polskiej, Głównego Zarządu Politycznego WP i wiceminister obrony; Wiktor Grosz (Izaak Medres) - szef Informacji Wojskowej; także nadzorca kultury - Jerzy Borejsza. Z pomniejszych zaś urzędników z lwowskiego chowu i chlewu wywodzili się późniejsi ministrowie: oświaty - Stanisław Skrzeszewski (przejściowo sprawy zagraniczne); kultury - Wincenty Rzymowski, propagandy - Stefan Matuszewski; również dwaj wiceministrowie: spraw zagranicznych - Marian Naszkowski, łączności - Henryk Baczko. We Lwowie zaczynali karierę dyrektor szkoły partyjnej Roma Granas; szef wydawnictw wojskowych i szkolnych Adam Bromberg; szefowa V Departamentu MBP (partie, organizacje wyznaniowe i kulturalne) Julia Brystigerowa; ba, sam naczelny ideolog PRL Adam Schaff rozpoczynał jako starszy agitator marksizmu-stalinizmu we Lwowie. Aleksander Ford kierował filmem - wyrósł na szefa Czołówki Filmowej; Ida Kamińska, aktorka, która kandydowała do sowieckich władz z ramienia Armii Czerwonej, stała się zawodowym dyrektorem. A skoro mowa o ludziach kultury, dorzućmy jeszcze parę "lwowskich" nazwisk: Erwin Axer, Aleksander Bardini, Roman Szydłowski, Paweł Hoffman, Henryk Holland itd., itp. Pełna lista kolaborantów musiałaby być ta długa jak rosnąca pod niemiecką okupacją folkslista.
Sowiecki "Piemont" był poletkiem doświadczalnym. Ci, którzy zdali egzamin z kolaboracji, zostali zarządcami w Priwislańskim Kraju. Literaturą zaczęli dyrygować Borejsza z Ważykiem i Putramentem, filmem - Ford z Toeplitzem, teatrem - Szydłowski z Bardinim i Kamińską. Nadzorcą filozofii został starszy agitator Adam Schaff. Co gorsza, z tej samej ekipy, z jej odrzutów, rekrutowała się późniejsza opozycja. Jacek Kuroń, Karol Modzelewski czy Adam Michnik nie chcieli odrzucenia materialistycznego państwa, chcieli tylko jego usprawnienia. Nie sprowadzili do kraju żołnierzy Września i Powstania Warszawskiego - promowali powrót partyjniaków odtrąconych z aparatu władzy i propagandy w roku 1968, dogadywali się z cynicznymi liderami PZPR, których mianowali ludźmi honoru.
Proces, który rozpoczął się 17 września, był czymś więcej niż klęską i zmianą ekipy władzy. Był czymś więcej niż zmianą władzy mądrej na sprytną, która, by się utrzymać, musi dobierać sobie jeszcze podlejszych od siebie współpracowników. Idealizm II Rzeczypospolitej został zastąpiony materializmem, a więc wiarą w siłę, w to, że nie warto się za cokolwiek poświęcać, z jakiejkolwiek korzyści zrezygnować. Po 17 września w Polsce nastąpiła wymiana elity na jakościowo inną. Z duszami, które nastawione tylko na świat materialny właściwie przestawały być duszami. Były puste. Martwe.

Dr Bohdan Urbankowski

http://www.radiomaryja.pl/artykuly.php?id=107424