"Śpiewana modlitwa prawosławia" - wykład Marka Dyżewskiego

  To był już przedostatni wykład z cyklu "Boże prawdy w blasku piekna" poświęconego muzyce sakralnej.  Odbył się on wczoraj [17.04.2016] w Domu Dziennikarza przy ul. Foksal 35 w Warszawie [nagrania wideo poprzednich prelekcji z tego cyklu można znaleźć {TUTAJ}.  Jeszcze inne wykłady  są {TUTAJ}].  O ile dwa poprzedzające ten wczorajszy wykłady traktowaly  o chorale protestanckim i jego obecności w "Pasjach" Jana Sebastiana Bacha, to obecny omawiał muzykę prawosławia.

 Marek Dyżewski zaczął od Bizancjum i od działalności ojców kościoła wschodniego: Bazylego Wielkiego, Jana Złotoustego, św Atanazego, Grzegorza z Nazjanzu, Efrema Syryjczyka oraz innych.  Prelegent zwrócił też uwagę na różnice teologiczne miedzy wschodem i zachodem, na przykład na ideę przebóstwienia, centralną w kościele wschodnim.  Zaprezentował fragmenty muzyki do liturgii św Jana Zlotoustego skomponowane przez słynnych kompozytorów rosyjskich, Piotra Czajkowskiego i Sergiusza Rachmaninowa.  Stwierdził, iż główna różnica między muzyką sakralną kościołów wschodnich i zachodnich polegała na tym, że te pierwsze nie uznawały muzyki instrumentalnej w świątyni.   Jan Złotoustu twierdził, że Dawid trącał martwe struny - a u nas śoiewają żywi ludzie.  Dyżewski prezentował szereg nagrań bizantyjskiej muzyki sakralnej.

 Opowiedział potem o misji świętych Cyryla i Metodego, apostołów Słowian., w IX w.  Przetłumaczyli oni na język starocerkiewno słowiański Pismo Świete i liturgię.  Święty Cyryl utworzył w tym celu alfabet, zwany dziś cyrylicą..  Działnośc misyjma obejmowała Bałkany, teren obecnych Węgier i Słowacji oraz Państwo Wielkomorawskie, w skład którego wchodziła południowa Malopolska.  Stamtąd chrześcijaństwo przeniknęło na Ruś.  Oficjalna datą jej chrzestu był rok 988, kiedy to ochrzcił się książe kijowski Włodzimierz.

 Marek Dyżewski mówił następnie o związkach muzyki prawosławia z Bizancjum ilustrując to nagraniami.  Przypomnial też, że znana u nas piesń wielkopiątkowa "Ludu mój ludu" też pochodzi z Bizancjum z IV wieku.  Omówił także wplyw polskiej muzyki baroku na rozwój polifonii w muzyce prawoslawia w XVI i XVII wieku.  Zwrócił uwagę na to, ze w Rosji była centralizacja.  Wzorem dla wszystkich cerkwi był chór Patriarchatu moskiewskiego.  Tylko klasztory miały tu pewną autonomię.

 Od czasow patriarchy Nikona [1652-1666] postępowała okcydentalizacja muzyki prawosławia. Chórem Patriarchatu Moskwy kierowali Włosi.  Muzyka i reści religijne "rozjeżdzały sie".  Dopiero pod koniec XIX wieku nastapil"powrót do źródeł'.  Wielka roleodegrał w nim klasztor w Supraslu na Białostoczczyźnie.  Prelegent przypomniał jeszcce raz Czajkowskiego i Rachmaninowa.  Wspomniał tez o wybitnych myslicielach prawosławnych xx wieku, Bierdiajewie, Bułgakowie i ojcu Pawle Floreńskim.  Tego ostatniego Dyzewski porównał do Leonarda da Vinci.  Padłon ofiara bolszewikow,którzy w 1933 roku wsadzili do dołgru, a w 1937 -rozstrzelali {TUTAJ}.  Wykład zakonczył fragment muzyki do liturgii Jana Złotoustego skomponowanej przez Rachmaninowa.  Prelekcja trwała trzy godziny bez przerwy.

 Nie był to pierwszy wykład Marka Dyżewskiego o muzyce prawosławia.  W roku 2012 wygłosił on prelekcje pod tym samym tytułem weWrocławiu {TUTAJ}.

 Ostatni wykład cyklu "Boże prawdy w blasku piękna" będzie nosił tytuł "Stała Matka Bolejąca" i będzie traktował o pieśniach maryjnych.  Odbędzie się on 14 maja 2016 na Foksal 3/5 w Warszawie o godz 16:00.