Bohaterowie mego pokolenia, Szare Szeregi, akcja pod Arsenałem

avatar użytkownika Michał St. de Zieleśkiewicz
Michał St. de Z..., pt., 26/03/2010 - 20:05

Nigdy nie mogę zakończyć swej sentymentalnej podróży, przygody z chłopcami,koleżankami, kolegami z Szarych Szeregów, Armii Krajowej, Poziemnego Państwa Polskiego, Batalionu Zośka,bohaterami narodowymi.

 
Dziś, 26 marca 2009 roku obchodzimy sześćdziesiatą siódmą rocznice Akcji pod Arsenałem.
 
 Wielu współczesnych *bohaterów*, którzy dziś żądają ekwiwalentu za zasługi, gdyż w czasie stanu wojennego nasikali w butelkę od mleka dzielnicowego, będą mi wyciągać, że takie pisanie nie ma sensu. Bo Niemcy są naszymi przyjaciółmi. Panie Boże uchroń nas od takich przyjaciół. 
 
 Akcja pod Arsenałem, nie miała na pierwszy rzut oka wielkiego znaczenia militarnego. Znam, Państwo również,  wiele ważniejszych akcji Chłopców i Dziewczyn z Szarych Szeregów,  Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, które przeszly do historii jako " Żołnierze wyklęci"
 Akcja pod Arsenałem, to wielkie osiągnięcie propagandowe dla wciąż walczącej Warszawy, Polski i Europy.
 
 
W dniu 27 września 1939 roku, zostały powołane, Szare Szeregi. Powstały ze Zwiazku Harcerstwa Polskiego. Powołane przez członków Naczelnej Rady Harcerskiej.
 Pomoc w organizowaniu Szarych Szeregów udzieliła Komenda Głowna  Armii Krajowej. Delegatura Rządu Rzeczpospolitej na Kraj oraz Rząd Rzeczpospolitej na Uchodźstwie. Pierwszym Przewodniczącym Szarych Szeregów był:
 
 ks. dr hm. RP Jan Paweł Mauersberger.
Wiceprzewodniczącą; Wanda Opęchowska, która reprezentowała organizację wobec  Delegatury Rządu RP na Kraj,
Sekretarzem Generalnym;  Antoni Wolbromski  "Prawdzie" i "Dr Krauze".
Delegatka Naczelniczki harcerek; Maria Wocalewska
 
Naczelnikami Szarych Szeregów Byli:
 
Florian Marciniak " Jerzy Nowak"      od 27 września 1939 r.  do 6 maja 1943 r.
Stanisław Broniewski "Orsza"  od 12 maja 1943 r.  do 3 października 1944 r.
Leon Marszałek "Adam"    od 3 października 1944 r.do 18 stycznia 1945 r.
 
Nazwa Szare Szeregi powstała w Poznaniu,od skrótu SS, którym były podpisywane  przez poznańskich harcerzy z "UL Przemysław" ulotki informujące przesiedleńców niemieckich z Litwy, Łotwy i Estonii przetransportowanych do GG Generalne Gubernatorstwo Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete
 
Generalne Gubernatorstwo, zostałoutworzone na podstawie dekretu Adolfa Hitlera z 12 października 1939 r. o wcieleniu części ziem polskich okupowanych przez Niemcy do III rzeszy.Nazwę, kryptonim SS, przywiózł do Warszawy podharcmistrz Witold Marcinkowski i Florian Marciniak.
Na czele organizacji konspiracyjnej stała:
 
Komenda Główna Szarych szeregów "Pasieka". Dzieliła się ona na:
Chorągwie  -"Ule"
Hufce        -"Roje"
Zastępy     -"Pszczoły"
 
     Podział młodzieży z Szarych Szeregów Wedlug wieku wykonywanych czynności.
1.Najmłodsi "Zawiszacy" Nie brali udziału w walce. Na tajnych   kompletach uczyli sie patriotyzmu, byli przygotowywani do służby. Pełnili służbę W czasie Powstania, słynna Harcerska Poczta Polowa.
2.Szkoły Bojowe. Do nich należała młodzież  w wieku 16- 18 lat.
  Młodzież należąca do tej grupy wiekowej brala udział w małym  sabotażu  Do nich należało informowanie społeczeństwa Warszawy i okolic  o sytuacji w mieście. Co zamierza zrobić wróg, Niemcy.
  Rozwieszali ulotki na ulicach i domach. Kolportaż gazetek . Młodzież prowadziła akcje wywiadowczą.
3. Grupy szturmowe, młodzież powyżej 18 roku życia. Była to młodzież pełnoletnia, podporządkowana bezpośrednio Kierownictwu Dywersji  /Kedyw / Armii Krajowej.  Z tej grupy wiekowej powstały słynne powstańcze Bataliony Szturmowe: "Zośka" "Agat" "Pegaz" "Parasol" Grupy Szturmowe, wykonały wiele słynnych akcji. Zamach na Kutscherę, Akcja pod Arsenałem, Celestynowie. Wykonanie wyroków na  Koppe, Burckiego.Młodzież ta w wolnych chwilach od zadań bojowych uczęszczała do prowadzonej przez "Szare Szeregi" Szkoły Podchorążych Piechoty "Agricola" Bataliony Szarych Szeregów  Zośka, Parasol, Wigry zasłynęły w Powstaniu Warszawskim z brawury męstwa ale i rozwagi.
Organizacje Szarych Szeregów podczas okupacji, Powstania Warszawskiego, prowadziły akcje szkoleniowe wśród młodzieży., Wydawały gazetki : "Źródło", "Dęby", "Brzask", "Drogowskaz" "Pismo Młodych"
Oddział Specjalny. W Jego w skład wchodziły Bataliony: "Parasol", "Pegaz" "Agat". Bataliony te specjalizowały się w likwidacji zdrajców, funkcjonariuszy SS i Policji.
Wśród Szarych Szeregów były również nasze koleżanki,  harcerki, skupione były w organizacjach "Bądź gotów" "Związek Koniczyn" "Pogotowie Harcerek" Przy Kwaterze Głównej Szarych Szeregów działała Grupa Łączniczek i Kolporterek.
 Szare Szeregi rozwiązano 17 stycznia 1945 r.
W dniu 21 lutego w Obozie Gross- Rosen, został zamordowany pierwszy Naczelnik Szarych Szeregów Florian  Marciniak
 
       W nocy z 18 na 19 marca, GEheime STAatsPOlizei – Tajna Policja Państwowa III Rzeszy, przeprowadziła rewizję w domu  przy ulicy Osieckiej 31  w domu Henryka i Walentyny Ostrowskich de domo Hornowej. W domu jest również, należacy do konspiracji  Stanisław Ciszewski "Cichy"
Tajna policja w mieszkaniu "Heńka" znajduje dokumenty związane z konspiracją oraz plany akcji "Czarnocin" oraz notatki, notesy z adresami uczestników konspiracji.
 Henryk  Ostrowski to bardzo ważna osobistość w podziemnym państwie Polskim. "Heniek" pełni stanowisko Komendanta Grup Szturmowych Szarych Szeregów, Hufca "Praga" "Rój" W Trakcie transportu do wiezienia na Al. Szucha 25 gdzie mieściła się Głowna Siedziba Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa,  Heniek z Żoną i "Cichym" uzgadniają swoją sytuacje i zeznania. Niemcy już w tym czasie umieli odczytywać kiepskie harcerskie szyfry. Mimo bestialskich i nieludzkich  tortur, Heniek do niczego się nie przyznaje. Niemcy z notesu "Heńka" rozszyfrowują adres Janka Bytnara "Rudego"
Pięć dni później zostaje aresztowany przez Gestapo, koleiny Komendant Hufca, tym razem Hufca Południe "Sad" Janek  Bytnar  " Rudy" wraz z Ojcem. Miało to miejsce 23 marca 1943 r.  w ich mieszkaniu przy al. Niepodległości 159.
Rudy i Heniek mimo nieludzkich tortur nie przyznają się do działalności w Podziemnym Państwie Polskim. W wiezieniu na Pawiaku, Rudemu, Niemcy pokazują Heńka, wbijając do głowy, ze Heniek go wydał. Mimo jeszcze większego nasilenia tortur, Janek Bytnar do niczego się nie przyznaje. "Rudy' do tego stopnia był torturowany, że jego Ociec, siedzący również na Pawiaku, nie mógł go poznać.
 
W wyniku Akacji Pod Arsenałem, Rudy i Heniek zostali odbici. W agonii Rudy opowiada swe przezycia na komendzie SS swemu przyjacielowi "Zośce" Tadeuszowi Zawadzkiemu. Rudy umiera z odniesionych ran.
 Alek Kamiński, w swej cudownej książce " Kamienie na szaniec" nie znając wyroku Sądu Wojennego Polski podziemnej, pisze, iż Heniek zdradził. Wyrok Sądu Wojennego, był korzystny dla Heńka. Ten fakt nie umniejsza wielkości dzieła "Olka"
 Phm. "Zośka" Tadeusz Zawadzki, Z-ca Dowódcy Grup Szturmowych Szarych Szeregów, komendant Hufca "Centrum" Rój CR, postanawia odbić z więzienia przyjaciela. Swój plan, polegający na odbiciu "Rudego"   z Alei Szucha w drodze  na Pawiak, przedstawia, Komendantowi Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów UL "Wisła" "Orszy" Stanisławowi Broniewskiemu. Następnie wspólnie Naczelnikowi Szarych Szeregów Florianowi Marciniakowi. Jednakże zgodę na akcje zbrojną, musiał wyrazić KEDYW Armii Krajowej, któremu podlegały GS-y Grupy Szturmowe.
 Obecny w tym czasie w warszawie z-ca KEDYWU, kpt."Mietek" Mieczysław Kurowski nie ma prerogatyw. Majora "Lipinskiego" Jana Kiwerskiego nie ma w Warszawie. "Zośka" czekając na decyzję mjr-a Lipińskiego, organizuje akcje. Zbiera informacje. Więźniowie z Szucha na Pawiak i z powrotem są przewożeni ciężarówką marki Renault AHN, nr. rejestracyjny Pol 72 076. Silnik 6 cylindrów, moc 75 KM. Po dokładnym ustaleniu trasy przejazdu więźniarki, przez "Kubę" Okólskiego: Pawiak,Dzielna, Zemenhofa,Nowolipki, Nalewki,Bielańska, Plac Teatralny,Wierzbowa, Plac Pilsudskiego,Królewska, Krakowskie Przedmieście,Nowy Świat, Plac Trzech Krzyży,Aleje Ujazdowskie-podworzec Kds Warshau Gestapo.
 Akcją ma dowodzić "Orsza". Plan uderzenia opracowuje "Zośka". Atak ma nastąpić przy zbiegu krętych uliczek Bielańskiej, Długiej, Nalewek vis a vis Arsenału. Tam samochód przewożący więźniów jedzie najwolniej. Pierwszy Atak uzgodniony na godzinę 17 w dniu 23 III 1943 r, zostaje odwołany nie ma w Warszawie majora Lipińskiego i jego zgody. Z informacji uzyskanych z więzienia wiadomo, że "Rudy" jest przynoszony na noszach na przesłuchania. Zośka bez zgody Majora, ponownie ustawia Atak II. Później, 40 lat Orsza mi powie, ze "Zośka był zdecydowany na atak bez zgody.
 Około godziny 17 w dniu 26 marca jest zgoda. Major Lipiński mówi "Orszy" Trzaskać. Akcja rozpoczyna się o 17:30. Mimo bardzo słabego uzbrojenia Akcja Pod Arsenałem kończy się powodzeniem.
 Z 21 więźniów przewożonych budą, uratowano 19. W Akcji brało udział 29 harcerzy z Szarych Szeregów:
Uczestnicy akcji :
 "Orsza" Stanisław Broniewski, dowódca akcji, od maja 1943 Naczelnik ZHP, Naczelnik "Szarych Szeregów"
 Grupa "Atak" 
"Zośka" Tadeusz Zawadzki, dowódca grupy,
 "Anoda" Jan Rodowicz, d-ca sekcji,
 "Bolec" Tadeusz Chojko,
 "Heniek" Henryk Kupis, 
"Stasiek, Stanisław Pomykalski, 
"Maciek" Sławomir Bittner, d-ca sekcji,
 "Kołczan" Eugeniusz Koecher,
 "Sem" Wiesław Krajewski,
 "Słoń" Jerzy Gawin, d-ca sekcji,
 "Buzdygan" Tadeusz Krzyżewicz,
 "Cielak" [Tadeusz Szajnoch, 
"Alek" Maciej Aleksy Dawidowski, d-ca sekcji, 
 "Hubert" Hubert Lenk, 
 "Mirski" Jerzy Zapadko
 Grupa "Ubezpieczenie" 
"Giewont" Władysław Cieplak, d-ca grupy, 
"Kuba" Konrad Okolski, d-ca sekcji, 
"Kadłubek" [[Witold Bartnicki]], 
"Jur" Andrzej Wolski,
 "Katoda" Józef Saski, d-ca sekcji,
 "Kopeć" Stanisław Jastrzębski, 
"Rawicz" Żelisław Olech, 
"Tytus" Tytus Trzciński, d-ca sekcji, 
"Felek" Feliks Pendelski, 
"Ziutek" Józef Pleszczyński,
 "Pająk" Jerzy Tabor, 
"Kapsiut" Kazimierz Łodziński,
 "Jeremi" Jerzy Zborowski, kierowca wozu, 
"Jurek TK" Jerzy Pepłowski, ubezpieczenie wozu.
 
„Lecz zaklinam - niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec
A kiedy trzeba na śmierć idą po kolei
Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec
 
 
Postscriptum
 
Dziękuję Szanonemu Panu Tomaszowi  "Whatfor"  Zatwarnickiemu, obecnie żyjącemu
najwybitniejszemu znawcy problemów Powstania Warszawskiego za materiały związane
z Powstaniem Warszawskim
michał zieleśkiewicz

 

napisz pierwszy komentarz