Chciałbym wrócić do artykułu Der Spiegla, który wśród „europejskich pomocników Hitlera” wymienił polskich chłopów en masse. Natychmiast tezy niemieckiego tygodnika poparła dr Alina Cała z Żydowskiego Instytutu Historycznego podpierając się m.in. przykładem Sobiboru. Według niej Polacy „nie zdali egzaminu” i „w pewnym sensie” są odpowiedzialni za śmierć 3 milionów polskich Żydów.

Oskarżenia Der Spiegla i (pośrednio) dr Całej skwitował przyjaciel Polski Szewach Weiss: Niestety, widzę w tym, tradycyjne dla Niemców poczucie wyższości i pogardę wobec Polaków. Tymczasem naród polski może być dumny ze swoich chłopów! To byli porządni, pracowici i bogobojni ludzie. Wielu z nich znalazło się wśród Sprawiedliwych wśród Narodów Świata uhonorowanych przez Yad Vashem.(...) Znam tych ludzi osobiście. To te trzy rodziny, które nas uratowały w Borysławiu. Ludzie, którzy mieli w sobie naturalną sprawiedliwość ludzką.

Mamy więc do czynienia z kolejnym przypadkiem, gdy osobiste doświadczenie świadka (z Borysławia a więc z południowo-wschodnich Kresów!) kłóci się z tezami wypowiadanymi przez zawodowego historyka. Znowu płacimy cenę za zakazaną pamięć o Kresach. Śmiem twierdzić, że polscy chłopi na ziemiach ukrainnych zdaliby egzamin u dr Całej! Słysząc w latach 1942-43 od rzeczywistych wspólników Hitlera zapowiedzi: „Wyrizalimy żidiw, wyryżemo i lachiw”, czuli, że łączy ich z Żydami fatalna wspólnota losów. Stąd częstsze u nich takie postawy…

Tato codziennie odwoził mleko do zlewni w Małym Siedliszczu. Pewnego dnia [w] 1942 roku wrócił z mlekiem zmieniony, blady – i powiedział „w nocy wszystkich Żydów z miasteczka wywieźli i wymordowali. Zrobili to Niemcy przy pomocy policji ukraińskiej”. (ze wspomnień Heleny Bieleckiej, wieś Małe Siedliszcze, Wołyń, http://genocide.prv.pl/)

...od postaw, które chciałaby widzieć u nich żydowska historyczka i Der Spiegel.


Egzekucja Żydów k. Mizocza (Wołyń)

Widomym potwierdzeniem słów Szewacha Weissa są świadectwa o Żydach, odkrywanych i mordowanych przez UPA podczas napadów na polskie wsie. Pisałem już o wsi Hanaczów, dzięki pomocy której w okolicznych lasach przeżyło kilkudziesięciu Żydów. Los Hanaczowa jest znamienny – dwukrotnie, także przy pomocy oddziału żydowskiego – odparł ataki UPA a wieś została zniszczona dopiero przez SS. Pisałem o żydowskiej żonie dowódcy samoobrony Huty Pieniackiej, która przed śmiercią zastrzeliła niemieckiego oficera.

Poniższe świadectwa to sam czubek góry lodowej. O ukrywanym Żydzie siłą rzeczy musiała wiedzieć tylko wąska grupa Polaków. Gdy oni ginęli, wraz z nimi zazwyczaj znikała pamięć o obcych ludziach, którym udzielali schronienia.

XXX

W tydzień po napadzie na Nowosiółki (luty lub marzec 1943, Wołyń) banderowcy zamordowali ukrywającą się w szkole rodzinę żydowską. [1]

26 marca 1943 r. w napadzie UPA na kolonię Lipniki (Wołyń) oprócz 179 Polaków zginęły 4 osoby narodowości żydowskiej przechowywane przez rodzinę Rudnickich. [2]

26 kwietnia 1943 r.(...) nocą wieś [Chiniówka, Wołyń] nawiedziła bojówka upowska udająca partyzantów sowieckich i zaproponowała pełniącym wartę mężczyznom wstąpienie do partyzantki sowieckiej. Wyraził chęć jedynie Zygfryd Naumowicz, który jednocześnie – wiedząc, że partyzantka sowiecka przyjmuje Żydów – przyznał się, że ich przechowuje. Następnej nocy przyszli do Naumowicza Ukraińcy, pobili jego żonę, Żydów zamordowali i zabrali posiadane przez nich złoto. (...) Kolejnej nocy zaś złapali Naumowicza i torturowali go, by wskazał, u kogo jeszcze przechowują się Żydzi, wskutek czego wyjawił, że znajdują się u Lucjana Krajewskiego. Jednak zanim Ukraińcy doszli do Krajewskiego, został on ostrzeżony przez krewnego Naumowicza, Żydzi uciekli, Krajewskiego zaś „tylko” skatowali. Rozwścieczeni niepowodzeniem Ukraińcy zamordowali więc Naumowicza.[3]

W połowie maja 1943 r. w Eliaszówce (Wołyń) zostali zamordowani dwaj Żydzi, nadal ukrywający się w miejscowości, pomimo ucieczki wszystkich Polaków, m.in. w zagrodzie Jezierskich: Abraham Szuster i jego syn Ajzyk, lat 18. [4]

15 lipca 1943 r. w Wielicku (Wołyń) banderowcy zamordowali kilkunastu Polaków oraz rodzinę żydowską przez nich ukrywaną. [5]

15 sierpnia w rzezi Jaworówki (Wołyń) upowcy zamordowali około 100 Polaków i ukrywającą się Żydówkę o imieniu Pepa. [6]

Przemieszczający się przez Głęboczycę[Wołyń] w 1943 r. upowcy śpiewali piosenki: Wyrizalimy żidiw, wyryżemo i lachiw, i staroho, i małoho do idnoho; Polakiw wyreżem, Ukrajinu zbudujem.(...)
26 sierpnia (?) 1943 r. bojówka upowska ujęła Żyda i imieniu Aron, byłego właściciela olejarni, przechowującego się u Pawła Jamroza. Przy próbie ucieczki został najpierw postrzelony, po złapaniu był bity i kopany, następnie został zamordowany. Tego samego dnia upowcy dotkliwie pobili Pawła Jamroza za przechowywanie Żyda.(...)
Wśród ofiar[rzezi z 29 sierpnia 1943 r.] byli też Żydzi, którzy ukrywali się w Głęboczycy za pomocą Polaków. [7]

29.08.1943 r. w Staweczkach (Wołyń) oprócz Polaków został zamordowany ukrywany przez Wickiewiczów młody Żyd. [8]

We wrześniu 1943 r. upowcy zamordowali dwóch przechowujących się w kolonii Piłsudczyzna (Wołyń) chłopców żydowskich o imionach Abram i Berko (...). [9]

W Bortnicy (Wołyń) została zorganizowana samoobrona składająca się z 15 Polaków i 8 Żydów. W Boże Narodzenie 1943 r. odparła ona atak Ukraińców. Zostało zabitych 8 Polaków i 3 Żydów. [10]

Zamordowano również przechowywane przez Polaków w Myślinie 4 rodziny żydowskie, w tym troje dzieci. Udało się uciec Żydowi, lekarzowi pochodzącemu z Warszawy. [11]

Podczas napadu na kolonię Gurów (Wołyń) zginęła m. in. rodzina Barszczewskich oraz przechowujące się u tej rodziny Żydówki: farmaceutka Hubel, lat ok. 30 i jej córka Giza, lat 6. [12]

W październiku 1943 r. w Józefówce (woj. tarnopolskie) zostali przez banderowców zamordowani: Konenko Stanisław, przebywający u swego krewnego oraz siedmiu ukrywanych w tym domu Żydów [13]

W okresie okupacji niemieckiej w lasach w rejonie Huty [Szklanej, woj. tarnopolskie] ukryło się około 70 Żydów z rodzinami, zbiegłych z getta. (...) Część mieszkańców Huty, wśród nich byli: Nehrebecki Leon, Hajnysz, Franciszek Szlachetko i inni, pomagały im, dostarczając żywność. (...) W marcu 1944 r. z Rohaczyna Miasta do Huty przyszło 7 uzbrojonych mówiących po ukraińsku mężczyzn, którzy wtargnęli do mieszkania Franciszka Szlachetko z zabrali go ze sobą do lasu. Tam bardzo go pobili, prawdopodobnie aby powiedział, gdzie są ukryci Żydzi. Widocznie musiał im wskazać część kryjówek, Ukraińcy zaskoczyli ukrytych tam Żydów i zastrzelili 35 osób, w tym kobiety i dzieci. Ze sobą zabrali tylko córkę rabina z Narajowa i Franciszka Szlachetkę. Tych oboje zastrzelili w lesie, w pobliżu Rohaczyna wsi. [14]

15 marca 1944 roku, podczas napadu bojówki UPA na Korczów (woj. lwowskie) zostało zamordowanych 10 Polaków oraz dwie Żydówki (matka i córka). [15]

27 marca 1944 r. banderowska bojówka UPA zaatakowała w nocy Ksawerówkę (woj. stanisławowskie) przy użyciu granatów i karabinów. Wieś została spalona. Zamordowano co najmniej 17 osób w tym: Bunia Manhaima, 28 lat oraz Mośka Manhaima, 24 lata, Żydów ze Stanisławowa, którzy ukrywali się przez półtora roku na strychu stajni Adama Bogusza. [16]

W kwietniu 1944 roku na osiedlu Pomiarki[woj. tarnopolskie] miejscowi Ukraińcy zamordowali 5 osób. Byli to: Hutnik Władysław, razem z nim zginęła żydowska rodzina Rosenbergów z Zaleszczyk, która się u niego ukrywała – Mosze; Sara, żona Mosze; Szime, syn Mosze, stomatolog; ... syn Mosze, jubiler.[17]

W lipcu 1944 r. na cztery polskie domy w Laskowcach (woj. tarnopolskie) napadli upowcy, którzy zamordowali 20 osób, w tym: 15 Polaków, 4 Żydów i 1 Ukraińca. [18]

__________
Źródła:
[1] W. Siemaszko, E. Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa 2000, s.821
[2] tamże, s.207
[3] tamże, s.981-982
[4] tamże, s. 983
[5] tamże, s. 401
[6] tamże, s. 861
[7] tamże, s.872-874
[8] tamże, s. 884
[9] tamże, s. 191
[10] tamże, s.60
[11] tamże, s.367
[12] tamże, s.830
[13] H. Komański, S. Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Wrocław 2006, s. 340
[14] tamże, s. 635-636
[15] S. Siekierka, H. Komański, K. Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947, Wrocław 2006, s.761-762
[16] S. Siekierka, H. Komański, E. Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939-1946, Wrocław 2007, s. 697
[17] H. Komański, S. Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim…, s. 46
[18] tamże, s. 404