ITI plajtuje

Ołtarzyk w postaci
programów TVN wygląda tak jak laleczki voodoo robione przez reżyserkę
Agnieszkę Holland i pisarkę Marię Nurowską.

Kiedy
23 lipca 2021 r. czytałem wywiad z Jerzym Ilgiem (w „Gazecie
Wyborczej”), wieloletnim byłym już redaktorem naczelnym wydawnictwa
Znak, sądziłem, że ktoś mnie wkręca. Oto człowiek uważany (i uważający
się) za klasycznego krakowskiego intelektualistę bezceremonialnie raczy
czytelników, czymś, co pasuje do Katarzyny Kolendy-Zaleskiej (skądinąd
też z Krakowa, i też uważającej się za intelektualistkę), ale nie
poważnego człowieka. Ilg wyznał otóż, że do jego „codziennych
obowiązków” należy oglądanie „’Faktów’, potem ‘Faktów po Faktach’
i jeszcze programu ‘To był dzień’”. Ale to nie były jaja, tylko bardzo
poważne wyznanie, choć kiczowate na miarę nawiedzonych i wzniosłych
komentarzy Kolendy-Zaleskiej w jej materiałach dla „Faktów” TVN i z jej
rozmów w TVN24.

Pensjonarska egzaltacja
Kolendy-Zaleskiej jest zabawna przez swoją nadmierną kiczowatość, ale
nie odbiega specjalnie od kiczu innych byłych i obecnych „gwiazd”
stacji: Piotra Kraśki, Justyny Pochanke, Anity Werner, Piotra
Marciniaka, Rafała Wojdy, Kingi Rusin czy Diany Rudnik. Ale
takie jest DNA tej telewizji, więc trudno, żeby jej twarze były inne.
Co innego jednak „krakowski intelektualista” (choć urodzony w Poznaniu)
Jerzy Ilg. Czy jego szef i przyjaciel, już były prezes Znaku, Henryk
Woźniakowski, czyli brat eurodeputowanej Róży Marii Barbary grafini von
Thun und So Weiter. Jeśli ktoś taki jak Ilg robi sobie ołtarzyk i totem
z programów TVN, mówi to wiele o kondycji „intelektualistów”, nie
tylko krakowskich.

Intelektualista, który za obowiązek i ważne
źródło inteligenckości uważa oglądanie programów TVN i robi z tego
zajęcie, które angażuje (odwołując się do Immanuela Kanta) „czysty
i praktyczny rozum” oraz „władzę sądzenia” jest równie frapujący jak
autorzy i użytkownicy „niezbędników inteligenta” przygotowywanych przez
tygodnik „Polityka”. Bo to dużo gorzej niż było w XVIII i XIX wieku, gdy
w niektórych kręgach inteligentem zostawało się przez lekturę
kalendarzy zawierających kanon popularnej wiedzy o wszystkim. Tego
rodzaju kuźnia intelektualna to po prostu groteska. Tym bardziej
że to nie tylko kuźnia, ale i styl myślenia.

Jeden Jerzy
Ilg nie czyniłby wiosny, ale podobnie programy TVN traktują liczni
profesorowie i twórcy sympatyzujący z opozycją bądź otwarcie występujący
w roli jej apologetów, obrońców, a nawet żołnierzy. Gdy
nieżyjący już mistrz kina Andrzej Wajda przyznawał, że ma podobny
„zestaw obowiązkowy” jak Jerzy Ilg (nie kawa i wuzetka – jak w „Misiu”),
wiele osób wpadało w duże zakłopotanie. Przy całym uznaniu dla roli
telewizji we współczesnym świecie, pensjonarska egzaltacja profesorów
i twórców jakimiś programami TVN jest po prostu żenująca z punktu
widzenia standardów, kanonów czy etosu intelektualisty. A już czynienie
z tego kanwy formacji intelektualnej jest wręcz przerażające.

Intelektualista
wchodzący jak nóż w sernik w schematy, ograniczenia, uproszczenia
i manipulacje przekazu TVN byłby jeszcze jakoś zrozumiały, bo nawet
profesorowie nie są wolni od politycznej szajby zaćmiewającej umysły.
Ale traktowanie tego jako bodaj najważniejszego wyposażenia
intelektualisty jest zupełnie niewyobrażalnym szalbierstwem. To urąga
etosowi intelektualisty i jego kompetencjom - jeśli nie jest się
intelektualistą specjalizującym się w tzw. modnych bzdurach, bo tam
wszystko jest szalbierstwem i zaprzeczeniem kompetencjom. Ołtarzyk
w postaci programów TVN wygląda tak jak laleczki voodoo robione przez
reżyserkę Agnieszkę Holland i pisarkę Marię Nurowską, przekonane,
że wbijanie szpilek wywiera zamierzony skutek. To naprawdę nie
jest żart.

Jeśli zamiast klasycznego inteligenckiego
etosu (ewentualnie kanonu intelektualisty) wielu osobom formalnie
mającym status intelektualisty wystarcza „niezbędnik ćwierćinteligenta”
rodem z TVN, to mamy do czynienia z potwornym regresem. To jest
oczywiście łatwe i bezpieczne, bowiem daje oparcie w osobach podobnie
postępujących, a mających wysoką pozycję społeczną, ale to przecież
żenujące i ośmieszające. Nikt nie zabrania oglądania tego, co kto lubi
i czynienia z tego nawet pewnego rytuału. Ale coś takiego nie może być
uważane za najważniejszy element wyposażenia intelektualisty i nie może
być kluczem do jego kompetencji. Bo to oznacza kompletny upadek
najważniejszego narzędzia, jakim intelektualiści dysponują, a co daje
ogromne pożytki społeczeństwom.

Niesamowita zmiana, jaka zaszła
w postępowaniu osób mających formalnie status intelektualistów pozwala
zrozumieć histerię rozpętaną w ostatnich tygodniach wokół TVN. To nie
jest dla nich po prostu telewizja, lecz krynica mądrości i wiedzy,
w dodatku najważniejsza ze wszystkich. Bez niej nie wiedzieliby,
co myśleć i robić. I to jest dopiero przerażające.