Zgliszcza tamtego świata...

     Ponieważ zbierane są podpisy o ustanowienie 11 lipca Dniem Męczeństwa Kresowian – tutaj: http://blogmedia24.pl/node/62127 postanowiłam spisać wspomnienia osób, które były tam 11 lipca. Oto pierwsze – mojej znajomej, która wtedy nazywała się Stasia Klimkiewicz.

      Nasz dom stał w miejscu, które nazwano kolonią Wandówka. Od imienia pani Wandy Rudnickiej, która odziedziczyła ten majątek, ale sobie z nim nie radziła, więc rozparcelowała go i sprzedała kilku rodzinom – takim jak nasza. Młode jeszcze małżeństwa z dziećmi. Z pomocą rodziców i sąsiadów pobudowali dom. Tato uprawiał tu buraki cukrowe. Piękne,dorodne. Podobnie inni - niedaleko w Strzyżowie była cukrownia, która je skupowała.

          Tak było przed wojną. Kiedy się wojna zaczęła, to najpierw zajęli Wołyń Rosjanie i wywieźli na Syberię siostrę i braci mojego ojca. Ciocię Lodzię, stryja Gienka, który był gajowym w Rusnowie, jego żonę i synów, stryja Zygmunta, który był gajowym w Mikuliczach Szlacheckich i najmłodszego stryja Bolka. Pierwszy list od nich - kartkę złożoną w trójkąt - dostaliśmy dopiero w 1941 roku przed Wielkanocą. Przepłakaliśmy te święta ze szczęścia, że żyją.... I że wiemy gdzie są...

         Mama i ojciec wysyłali im paczki - obszyte płótnem kawałki słoniny... I one do nich docierały. A czerwcu 1941 roku na Wołyń przyszli Niemcy i zaczęły się ataki Ukraińców. Pojedyncze bardzo szybko. A gdy przyszedł rok 1943 tych ataków było coraz więcej...Byłam dzieckiem, ale widziałam co się dzieje. Docierały do nas wiadomości o pogromach... W każdej chwili mogli przyjść i tutaj. Noce często spędzaliśmy w polu. My, to znaczy moi rodzice, dwie starsze siostry, ja i mały braciszek.

        W stajni stał przygotowany do ucieczki wóz – załadowany najpotrzebniejszymi rzeczami: pościel, okrycia, ubrania, warzywa, słonina i smalec i suchary. W każdej chwili można było zaprząc konia i uciekać... Do Włodzimierza. Tak było ustalone - w miastach było bezpieczniej, a tam mieliśmy rodzinę.

      11 lipca była niedziela... Tato zabrał dwie starsze siostry i poszli do kościoła – do Sielca, kilka kilometrów od naszego domu. Mama z małym Kaziem i ze mną została w domu. Kazio bawił się, jak to małe dziecko, a Mama śpiewała. Cale życie bardzo lubiła śpiewać... Dzięki Niej poznałam patriotyczne piosenki – na przykład te z Powstania Styczniowego. Śpiewaliśmy je w rodzinnym gronie... Ale wtedy na podwórze wpadł mój ojciec chrzestny, nasz sąsiad, Stanisław Sokołowski. Blady, przerażony z rozwianymi włosami. - Kuma śpiewa, a nie wie co się dzieje! - krzyknął. - Ukraińcy idą tutaj! Usłyszą was... Uciekajcie!

Mama złapała brata na ręce i pobiegliśmy do wozu. Zaprzęgła klacz i ruszyliśmy w kierunku Włodzimierza. Kazio jechał na wozie, my z Mamą szłyśmy, żeby nie obciążać klaczy.

        Trzeba było po drodze zawiadomić Tatę i ostrzec mieszkańców Sielca i innych, którzy jak Tato poszli do kościoła. Zwykle po Mszy świętej zatrzymywali się przy kościele w Sielcu, ksiądz rozmawiał z wiernymi, a dzieci częstował smakołykami. Żeby dostać się do Sielca trzeba było zboczyć na wschód i przez wody dostać się tam czterema mostami. Ale mostów już nie było. Zostały spalone przez Ukraińców. W ich miejsce powstały jakieś kładki, prowizoryczne przeprawy ułożone przez mieszkańców…

              Wobec tego Mama musiała zostać z wozem przy głównej drodze, a ja, to właśnie ja miałam tę straszną wiadomość o zbliżających się bandach Ukraińców zanieść rodzinie, sąsiadom i mieszkańcom Sielca. To ja miałam ich ostrzec, powiedzieć, że nasi nie powinni wracać do Wandówki, a najlepiej to wszyscy powinni uciekać... To ja miałam im uratować życie... Zabrałam w tę misję książeczkę do nabożeństwa i parasolkę od słońca, którą kupiłam za pieniądze ze sprzedanych butelek... To były moje ważne rzeczy – miałam już przecież 10 lat... - Muszę... mówiłam sobie idąc po tych kładkach. - Muszę... Była to pierwsza w moim życiu tak wielka i tak ważna misja. - Muszę... powtarzałam, starając się bardzo, żeby nie upaść i nie pobrudzić sobie jasnej kretonowej sukienki. Później już pomyślałam że była bardzo jasna i bardzo widoczna, ale udało się! Dotarłam do kościoła i powiedziałam wszystkim co się dzieje... Teraz my - Tato, siostry Hania i Henia i ja pobiegliśmy do Mamy i ruszyli razem do Włodzimierza.

      Do naszych krewnych jak się okazało dotarło już kilka innych rodzin z okolicznych wsi... Koczowaliśmy tam modląc się całymi dniami w kościele o ocalenie. Któregoś dnia ktoś przyniósł wiadomość: - Ukraińcy idą na Włodzimierz.... Wszyscy rzucili się do drzwi, za którymi akurat stałam... - Tu jest dziecko! krzyknął ktoś do tłumu i dzięki temu nic mi się nie stało. Ale do dzisiaj to pamiętam...

      Kiedy skończyło się jedzenie Polacy wspólnie złożyli się żeby opłacić załogę pociągu pancernego... Miał przejechać trasą wiodąca do ich domów i powrócić do Włodzimierza. Moja energiczna i przedsiębiorcza Mama oznajmiła, że ona też pojedzie do Wandówki i zabierze co się jeszcze da... Gdy już zapakowała kilka tobołków najpotrzebniejszych rzeczy przybiegł młody Ukrainiec, Woronin, za którego wcześniej, kiedy jeszcze nie było tej nienawiści, wyszła córka mojego wuja, Cesia. - Uciekaj, ciotka krzyknął – będą palić wasze domy! Mama złapała dwa tobołki, pobiegła w pole i ukryła wśród roślin. Rzeczywiście, wkrótce się pojawili. Patrzyła jak płonie nasz rodzinny dom i wszystkie nasze zabudowania. Już nie mieliśmy zapasów... Już nie mieliśmy domu... I już było wiadomo, że nie ma tu po co wracać.

     Poszła na na stację, a tam naczelnik, też Ukrainiec, ale przyzwoity człowiek, doradził żeby lepiej szła wzdłuż torów i tam wsiadła... - Ja ich zawiadomię i włożę rzeczy do pociągu... Dotrzymał słowa, włożył tobołki... A my we Włodzimierzu straszliwie baliśmy się o Mamę... Kiedy wróciła, to była już nie tylko Mamą, ale naszą wielką, wspaniałą bohaterką. Nie mieliśmy domu, ale mieliśmy naszych Rodziców... A oni postanowili, że nas uratują. Kiedy Niemcy ogłosili nabór na roboty w Niemczech to ojciec się zgłosił. Tak opuściliśmy Wołyń i pojechali do Niemiec.

       Ta podróż była dramatyczna. Ukraińcy ostrzeliwali pociąg kilkakrotnie. Po drodze płacząc śpiewaliśmy: „Serdeczna Matko, opiekunko ludzi....” W Białymstoku okazało się, że do pociągu wsiada obsługa ukraińska. Jak myśmy się bali - uciekliśmy od nich stamtąd, a oni zabiją nas tutaj... Ale chyba trochę bali się Niemców. Potem wieźli nas przez Warszawę pod ciągłymi nalotami. Wreszcie dojechaliśmy do Kieln. Tam Polaków w różne miejsca kierowano do pracy. W obozie mieszkaliśmy po sześć rodzin w izbie - sztubie. A z nami tysiące pluskiew. Ale żyliśmy. Wszyscy. A ja marzyłam o polskiej szkole, której tam nie było..

      Kiedy przyszło wyzwolenie powiedziano nam, że teraz my możemy ograbić Niemców. I nikt z Polaków tego nie zrobił! Polacy po prostu tak nie postępowali...

        Znaleźliśmy się pod angielską strefą okupacyjną. Przenieśli nas do budynku szkoły w Kieln. Mieliśmy teraz co jeść... Dostawaliśmy pomoc z UNRRA. A po pewnym czasie wywieźli nas na wyspę Sylt. A potem do Flensburga, do budynków, które kiedyś były koszarami. Teraz każda rodzina dostała własny, oddzielny pokój. Och, to był już powrót do cywilizacji. Urządzono nam wreszcie polską szkołę. Znaleźli się nauczyciele, albo w ogóle wykształcone osoby, bo w tej masie ludzi byli przedstawiciele różnych zawodów. Jedni uczyli, inni organizowali... Powstało harcerstwo, mieliśmy sztandar, z którym szliśmy, dziewczęta i chłopcy na Msze święte odprawiane przez polskich kapelanów wojskowych. Kwitło życie kulturalne. Powstał chór - znów mogliśmy śpiewać polskie pieśni patriotyczne! Powstał też teatr, na scenie którego wystawialiśmy dramaty polskich autorów i tańczyła najsławniejsza bodaj polska tancerka – młodziutka wtedy Maria Krzyszkowska. Mieliśmy świetlicę z kółkami zainteresowań...

      No i zaczęli przyjeżdżać do nas kurierzy z Polski i namawiali  do powrotu. Wyświetlali filmy propagandowe - na których szły procesje i odprawiano nabożeństwa... A my przecież wiedzieliśmy, że Polskę zajęli czerwoni. Docierały do nas wiadomości, że wszytko się zmieniło, że wszystko jest inaczej, że upada kultura. Nawet dzieci wołały: – Nie chcemy do Ruskich! Nie chcemy!

     Była możliwość jechać do Stanów Zjednoczonych albo do Ameryki Południowej, ale jednak tęskniliśmy za Polską. Do Polski wróciła w tym czasie moja serdeczna koleżanka w tym samym wieku, Amelia. Pojechała z bratem. A moi Rodzice przez Czerwony Krzyż poszukiwali rodziny. I okazało się, że stryj Gienek z Syberii poszedł do Armii Andersa i potem z generałem Maczkiem dotarł do Niemiec. I to on nas odnalazł - dostaliśmy od niego list. Potem napisała do nas ciocia Lodzia: - Jestem z Bolkiem w Cieplicach, przyjeżdżajcie! Więc któregoś dnia Tato mówi: zapisaliśmy się do Polski... A my w płacz: - Nie chcemy do czerwonych... Nie chcemy do Ruskich! Ale ruszyliśmy tam, gdzie była nasza rodzina... Popłynęliśmy statkiem towarowym wśród min i dotarliśmy wreszcie do Szczecina. Potem na trasie pociągu był Ostrów Wielkopolski. Stąd ludzie rozjechali się w różnych kierunkach. A my przez Wrocław, gdzie zobaczyliśmy prawie same ruiny. Papierosy z UNRRA wymieniliśmy na czereśnie. Był lipiec 1947 roku .. Potem dalej – i w okolicy Wałbrzycha, patrzymy, góry... Jak pięknie. Zachwyt. Chcielibyśmy tu zostać...

      Wreszcie Jelenia Góra. Tu czekała na nas z wozem ciocia Lodzia. A potem spotkaliśmy się z żoną stryja Zygmunta, który zginął we Włoszech, już po zdobyciu Monte Cassino... Czuło się, że to już nie jest tamta przedwojenna Polska, więc ja i ośmioletni Kazik zaczęliśmy planować ucieczkę. Chcieliśmy wrócić do Flensburga, bo tamten obóz tętniący polskim życiem kulturalnym bardziej nam prawdziwą, przedwojenną Polskę przypominał...

      Ale rodzice nas upilnowali i w Cieplicach stworzyli skrawek tamtego świata i tamtego domu, który spłonął latem 1943 roku ...