Prawda o "szosie zaleszczyckiej" - III

W 1939 r. zadne mocarstwo na swiecie nie mialo szans wygrania wojny z jednoczesnym atakiem Niemiec i Rosji, tym bardziej, ze wojska jednego z tych mocarstw zaatakowalo z przodu, podczas gdy drugi z nich, z tylu.

Ewakuacja najwyzszych organow panstwowych RP nastapila w nocy  17/18 IX 1939 r. Trasa wiodla z Kut przez granice panstwowa na Czeremoszu, nastepnie przez Wyznice do Czerniowiec. W tym momencie uratowana zostala suwerennosc panstwa polskiego.

Wprawdzie nie doszlo do utworzenia zarowno przez Rosjan, jak i Niemcow jakiegos marionetkowego rzadu czy komitetu na zajetych przez te panstwa terenach, jednak z pewnoscia powaznie brano pod uwage taka mozliwosc. Przykladem tego, co mogloby sie stac moze byc przyklad akcji wywiadu niemieckiego, ktory w listopadzie 1939 r. zamiescil w niemieckojezycznej prasie wydawanej w Rumunii falszywe informacje, wedlug ktorych przebywajacy w Rumunii prezydent i rzad polski mieli zwrocic sie do wladz niemieckich w celu prowadzenia pertraktacji. Prawda tez jest, ze Niemcy starali sie naklonic do wspolpracy politycznej kilka osob z mysla stworzenia jakiegos niby-rzadu. Takze Rosjanie probowali stworzyc jakis polski rzad lub komitet. Zamiarow tych nie udalo sie zrealizowac.

O ile zagrozenia ze strony Niemiec i Rosji Sowieckiej byly same przez sie zrozumiale, to dalsze zagrozeniabyly niespodzianka. Autorem pierwszej z nich byla Rumunia. Juz w 1921 r. panstwo to podpisalo sojusz obronny z Polska. Zostal on umocniony w 1926 r. i 1931 r. Konwencja wojskowa z 1931 r. obowiazywala tylko w razie wojny z Rosja Sowiecka. W wypadku ataku Armii Czerwonej na POlske Rumuni zobowiazali sie do wystapienia po stronie Polski. Mieli przeprowadzic mobilizacje i oddac swoje wojska pod dowodztwo polskiego Naczelnego Wodza. Tak sie jednak nie stalo i prawde mowiac, nasze wladze nawet sie tego nie domagaly po inwazji Sowietow na Polske. Rozumiano trudna sytuacje polityczna  Rumunii. Swoja droga, przy tej okazji mozna zadac pytanie po co sa te rozne traktaty miedzynarodowe jesli jakas trudna sytuacja prowadzic moze do utraty ich waznosci.

Wsrod ludzi zajmujacych najwyzsze stanowiska panstwowe w Rumunii nie brakowalo sympatykow Polski. Jednak Niemcy wywierali silny wplyw, by uniemozliwic polskim wladzom wjazd do Rumunii, a nawet zadano ich internowania. Rumunia byla zwiazana z Niemcami tylko traktatem handlowym z 23 III 1939 r. podporzadkowujacym plany gospodarcze Rumunii planom gospodarczym III Rzeszy, ale ulegla zadaniom groznego mocarstwa. Mimo wszystko, nalezy docenic, ze pozwolono na przewoz do Konstancji zlota o wartosci 230 mln. zl. nalezacego do Banku Polskiego. Stamtad trafilo ono do Bejrutu. Niemcy zlozyli w tej sprawie protest. Rumuni zaproponowali tez by przedstawiciele polskich wladz panstwowych zrzekli sie swoich stanowisk i dopiero wtedy jako osoby prywatne nie prowadzace dzialalnosci politycznej przejechaly przez rumunie. Na to polskie wladze nie chcialy sie zgodzic, sadzono, ze mimo odmowy zrzeczenia sie atrybutow konstytucyjnych, politycznych i administracyjnych uda sie wydostac z Rumunii.

 W dniu 18 IX 1939 r. po poludniu wyruszyl z Czerniowiec pociag majacy dla POlski bezcenna wartosc. Znajdowal sie w nikm uosabiajacy suwrennosc panstwa prezydent I. Moscicki, Marszalek E. Smigly-Rydz oraz kilkuset urzednikow ministerstw i innych urzedow. Premier F. Slawoj-Skladkowski i minister J.Beck wybrali podroz samochodami. Pierwszym celem byla miejscowosc Slanic lezaca na drodze do Konstancji.

W czasie nocnej podrozy zaczely sie po raz pierwszy "zdarzac" tajemnicze przypadki. Pozniej bylo ich wiecej. Otoz, bez wiedzy, a tym bardziej zgody  pasazerow pociagow, nieznane raczki rozdzielily pociag na trzy czesci. Prezydenta przewieziono do Bizacu, czesc pociagu z Wodzem Naczelnym trafila do Craiovej, zas reszta wagonow dojechala do Slanica. Do tej ostatniej miejscowosci trafili takze premier i minister spraw zagranicznych. Poszczegolne ministerstwa umieszczano w roznych miejscowosciach. Do tego, uniemozliwiono swobodne przemieszczanie sie i utrudniano wzajemna komunikacje. Widac bylo, ze Rumunom zalezalo na jak najwiekszym rozproszeniu internowanych.

Na to wszystko szybko zareagowal rzad brytyjski. Ambasador angielski w Bukareszcie zlozyl protest z powodu internowania wladz polskich. W dniu 19 IX 1939 r. rzad brytyjski oswiadczyl, ze nadal uznaje rzad polski za prawowity.