Normalizacja polityki pienieznej w USA zostala przyhamowana

W czwartek szef FED J.Powell oglosil, ze amerykanski bank centralny jest zdania, iz obecny poziom stop procentowych znajduje sie minimalnie w poblizu optymalnego poziomu: ani nie hamuje gospodarki, ani jej nie przyspiesza. Stad w przyszlym roku FED podejmie tylko kilka niewielkich podwyzek stop procentowych. Nie jest to jednak do konca przesadzone – moze tez nie byc zadnych podwyzek. Oznaczaloby to, ze proces normalizacji polityki pienieznej zostalby celowo spowolniony, albo wrecz zatrzymany. Intencja jest obawa przed zahamowaniem i tak juz zwalniajacej dynamiki gospodarki amerykanskiej. W dodatku wyzsze stopy moglyby szkodzic duzej czesci przedsiebiorstw w redukcji zadluzenia.

Wprawdzie FED jest niezaleznym bankiem, ale sfera polityczna ma duzo do powiedzenia. Juz wczesniej prezydent Trump oglosil: “Mysle, ze FED zwariowal” (chodzilo mu o niepozadana przez niego normalizacje polityki pienieznej w postaci podwyzki stop procentowych, w tym roku mialy miejsce juz trzy takie podwyzki). W wywiadzie dla “Washington Post” na poczatku tygodnia (wtorek) Trump skrytykowal dodatkowo Powella, mowiac, ze nie jest zbytnio zadowolony z jego nominacji na szefa FED. Jego zdaniem, bledem byla wymiana poprzedniego szefa FED J.Yellen (zamianowanej jeszcze przez B.Obame!). FED nie powinien jego zdaniem podnosic stop procentowych, gdyz zahamuje to obecny boom gospodarczy. Aktualnie wedlug niego, polityka normalizacji FED jest wiekszym zagrozeniem dla koniunktury amerykanskiej niz wojna handlowa z Chinami. Trump skarzyl sie tez, ze ma za male wsparcie FED dla swojej polityki gospodarczej. Byla to proba nacisku na obecnego szefa FED. D.Trump wie, ze gdy gospodarce idzie zle, to przegrywa sie wybory. Tym samym Trump zlamal pewne tabu obowiazujace prezydentow: krytykowal publicznie niezalezny bank centralny. Poprzedni prezydenci nie robili tego tak otwarcie.

Wydaje sie, ze J.Powell ugial sie przed Trumpem. A jeszcze niedawno, bo w pazdzierniku szef FED ostrzegal inwestorow, ze proces podnoszenia stop procentowych ma przed soba jeszcze dluga droge do osiagniecia neutralnego poziomu. Okreslil tez wtedy obecny poziom 2,0% do 2,25% jako zbyt niski na tle historycznych doswiadczen, i ze odbiega on jeszcze od standardu. Poziom ten osiagnieto 26. wrzesnia 2018 i byla to juz osma podwyzka przeprowadzona przez FED od 2016 roku. Docelowo mialy stopy wzrosnac do 2021 roku do poziomu 3,4%. Wzrastajace minimalnie stopy mialy doprowadzic do tzw. “miekkiego ladowania” przegrzanej gospodarki amerykanskiej, tzn. spowolnianiu tempa wzrostu przy rownoczesnnym niskim bezrobociu oraz uniknieciu recesji. Nie tylko Trump krytykuje wzrost stop procentowych. Bankowcy amerykanscy przepowiadaja spowolnienie koniunktury, tak jak i IWF. Podnoszenie stop obecnie mogloby doprowadzic do recesji.

Po czwartkowej mowie Powella amerykanski Dow Jones podskoczyl zaraz o 600 punktow! Inwestorzy zareagowali po prostu jak pies Pawlowa: na gieldzie obowiazuje zasada: niskie stopy wysokie kursy akcji. Jest to zwiazane z tanimi kredytami dla przedsiebiorstw a tym samym ich wyzszymi zyskami. Wiele przedsiebiorstw amerykanskich jest zadluzonych, podwyzka stop zwieksza dodatkowo koszty obslugi ich dlugow.

J.Powell nie wymienil wprawdzie nazw najbardziej zadluzonych przedsiebiorstw, ale tajemnica poliszynela jest, ze chodzi miedzy innymi o General Electric. Wokol tego prymusa amerykanskiej gospodarki wytworzyla sie podejrzana atmosfera. To kiedys najbardziej wartosciowe przedsiebiorstwo swiata, maszynka do robienia pieniedzy wplatala sie zbytnio w w latach 90-tych w interesy bankowe/kapitalowe. Byl okres, ze GE dzialal czesciowo jak jeden z wielkich bankow. Kryzys 2000-2003, a potem 2008-2009 przetracil mu kregoslup i ta ikona amerykanskiej gospodarki stanela na krawedzi ruiny. Firma pozbyla sie wielu deficytowych obszarow, w tym duza czesc dzialanosci finansowej. Jakby tego bylo jeszcze za malo, GE przejal w 2015 roku pion energetyczny francuskiego Alstomu, co zwiekszylo jego zadluzenie. Mimo to ma ona nadal jakiegos przyslowiowego “trupa w piwnicy”, gdyz kurs GE, tylko w tym roku spadl az o 50% i wynosi dzisiaj tylko ca. 8$. Kiedys jedna akcja kosztowala w 2000 roku 60$, w 2007 – 42$, w w 2016 33$. Nawet podczas kryzysu finansowego w roku 2009 kurs GE stal wyzej i wynosil ca. 10$. W efekcie, GE, ktory, ze wzgledu na wieloplaszczyznowosc palety produkcyjnej (od lodowek do turbin dla elektrowni) byl tez wskaznikiem dla koniunktury amerykanskiej, zostal wyrzucony z indeksu Dow Jones, w ktorym przebywal od jego zalozenia w 1884 roku. Ciekawe jest ile duzych firm amerykanskich znajduje sie w podobnej krytycznej sytuacji?

Takie dzialania FED sa woda na mlyn dla EBC, ktory tak na prawde nie bardzo kwapi sie z podwyzszaniem stop procentowych i normalizacja polityki pienieznej. W Unii Europejskiej pojawiaja sie ciegle nowe problemy. Przy ogolnym wysokim zadluzeniu trudno jest podwyzszac stopy procentowe, gdyz mogloby to doprowadzic do niewyplacalnosci dluznikow – zarowno panstw, przedsiebiorstw, jak i prywatnych osob. Planowane przez nowy rzad zadluzanie sie Wloch przyniesie na pewno ogromne problemy dla strefy Euro. Panstwo to jest za duze, aby mu pomoc finansowo na tyle, aby banki byly stabilne przy realizacji szeroko zakrojnych wyborczych obietnic podwyzszenia swiadczen socjalnych na kredyt. Stad mozna sie spodziewac, ze EBC nie podniesie stop procentowych jesienia 2019, tak jak to zapowiadal M.Draghi.

Co moze oznaczac ta nagla zmiana amerykanskiej polityki finansowej dla kondycji rynkow finansowych? Mysle, ze byloby to dzialanie niezgodne z zaleceniami/przestrogami Banku Rozrachunkow Miedzynarodowych (BIZ), ktory wyrazal zadowolenie, ze wreszcie nastapuje normalizacja polityki pienieznej w USA oraz nastapi to wkrotce w Unii Europejskiej. Mialoby to zapobiec wzrostowi inflacji. Zahamowanie procesu normalizacji polityki pienieznj przez USA moga okazac sie jednak korzystne dla tzw. gospodarek wschodzacych, w tym polskiej. Zmiany nie beda tak gwaltowne jak zapowiadal BIZ. To pozwoli im sie lepiej dopasowac do zmieniajacej sie sytuacji ekonomicznej w Ameryce. Z drugiej strony, problemy zamiast zostac rozwiazane, beda tylko sie powiekszac. Inwestorzy, w tym instytucje ubezpieczeniowe, fundusze rentowe, a przede wszystkim zwykli ciulacze, ktorym niskie oprocentowanie kapitalu nie przynosi prawie zadnych zyskow, beda stale tracili swoje oszczednosci, gdyz rosnaca inflacja bedzie zzerala dorobek ich zycia. Zabezpieczenie emerytalne milionow rencistow bedzie coraz bardziej zagrozone. Dluznicy panstwowi beda nadal powiekszac swoje ogromne juz dlugi, zamiast przeprowadzac strukturalne reformy (patrz Grecja, Wlochy, Hiszpania, Francja). Przedsiebiorstwa i konsumenci beda nadal szeroko korzystac z tanich kredytow, a tanie pieniadze beda nadal zalewac rynki. Wiadomo tez, ze brak sily roboczej w przegrzanych gospodarkach sprzyja wzrostowi plac oraz procesom inflacyjnym. Problemy beda sie pietrzyc, az do czasu, gdy wulkan bedzie musial wybuchnac ze zdwojona sila. Co sie odwlecze to nie uciecze, jak to mowi stare polskie przyslowie...