W czasie calej II wojny swiatowej Niemcy nie zdolali wybic nawet jednej szyby w amerykanskim domu. Nie uszkodzili  nawet jednego urzadzenia gospodarczego na poziomie  magla, czy przewoznej budki do robienia waty z cukru. W dodatku Amerykanie na wojnie w Europie zarobili. A mimo to przyznano im i wzielli sobie ladne milony dolarow od pokonanych w wojnie Niemiec na zasadzie reparacji wojennych.

Pierwsze ustalenia formalne na poziomie miedzynarodowym w sprawie reparacji pozostawila po sobie Konferencja glow trzech mocarstw w Poczdamie (17 VII - 2 VIII 1945 r.). W czesci trzeciej zatytulowanej: "Reparacje od Niemiec" znalazl sie punkt nr 3: "Zadania reparacyjne USA i UK oraz innych krajow uprawnionych do reparacji beda spelniane z zachodnich Stref Okupacyjnych oraz odpowiednich zasobow znajdujacych sie poza granicami Niemiec". Odszkodowania dla ZSRR zawieraly trzy inne punkty.

Powstala odpowiednia komisja, a pozniej agencja, ktora nadzorowala caly proces. W 1946 r. uzbieralo sie roszczen z roznych krajow na poziomie 1 260 mld. deutschmarks, co rownalo sie 16-krotnej wartosci PKB owczesnych Niemiec.

Kraje zachodnie (nie biore pod uwage Rosjan) przystapily do szerzenia sprawiedliwosci. W sumie rozmontowano i wywieziono ponad 300 fabryk. Pewnie, ze wybierano najnwartosciowsze, najnowoczesniejsze. W sumie zabrano sprzetu przemyslowego oraz pieniedzy z bankow i firm niemieckich oraz innych dobr  na poziomie $413 000 000. Z tego okolo jednej czwartej trafilo w rece amerykanskie. Ciekawe ile to wynosi po przeliczeniu na wartosc dolara w dniu dzisiejszym.

Amerykanie byli wybredni. Ale wyposazenie roznych laboratoriow i zakladow produkujacych rakiety V-1 i V-2 "wyzwolili". Oczywiscie, ze zniszczyli to czego w tej dziedzinie nie zdolali wywiezc z terenow przez siebie zajetych, a potem oddanych Rosjanom.

Troche pieniedzy z firm niemieckich pozostajacyh poza granicami Niemiec oczywiscie nie mogli nie wziac. Jednakze, dalekowzrocznie, Amerykanie polozyli reke na prawach patentowych, prawach autorskich i wazniejszych opracowaniach naukowych. Pieniadze mozna przejesc, a te zasoby przyczynily sie do skoku technologicznego w Stanach Zjednoczonych.

Wyzwalanie w stylu amerykanskim dobr nalezacych do Niemiec przybralo formy roznych programow. Najbardziej dzis znany, a wtedy tajny, byl program "Paperclip" (wczesniej nazywany "Overcast"). W ramch tej operacji "pozyskano" okolo 1 600 niemieckich naukowcow, inzynierow i technikow. Czesc wylapano, czesc zacheconoe dobrami materialnymi. Tak czy inaczej znalezli sie oni "under limited military custody", czyli w wojskowym, ograniczonym  areszcie. Oznaczalo to, ze zyli wygodnie jak ludzie. towarzyszylo im 3 700 czlonkow rodzin.

Pewnie,ze wielu sie udalo, bo podpadali pod kryteria zbrodniarzy wojennych. Dzieki klauzuli tajemnicy panstwowej nadanym przez Joint intelligence Objectives Agency nie bylo problemow na granicy. Amerykanski sekretariat stanu, czyli urzednicy od spraw zagranicznych nie byli poinformowani.

Dzieki przydybanym naukowcom niemieckim smignal program rozwoju przemyslu kosmicznego (rakiety). Takze konstrukcja broni jadrowej.

Aha, jest jeszcze slon w pokoju. amerykanie na wojnie bardzo zarobili. ich dochod narodowy zwiekszyl sie w ciagu kilku lat wojny o 60%.Dosc powiedziec, ze ich dostawy wojenne dla Aliantow byly tak duze, ze wystarczyloby na wyposazenie i uzbrojenie 2 000 dywizji piechoty. Niech jedna dywizja liczy bardzo skromnie, tylko 10 000 zolnierzy, to wychodzi 20 mln. ludzi.

To sa prawdziwe odszkodowania (ale za co?) O reparacjach w stylu sowieckim przy okazji. Ci nie grzeszyli cnota umiaru. Dosc powiedziec, ze przez lata w gospodarce ZSRR pracowalo okolo 4 mlm. niemieckich jencow wojennych, czesto o bardzo wysokich kwalifikacjach. Wykorzystywali tez poddanczy przemysl NRD.

A Polsce jak zrekompensowano hekatombe? Nie mozna nie dodac, ze wladze PRL od samego poczatku, od samego Poczdamu wlozyly sporo wysilku, by odszkodowan wojennych od Niemcow nie otrzymac. Patrzac na to, co robili w tym wzgledzie, krok po kroku, mozna dojsc do wniosku, ze byly to wladze kraju, ale niekoniecznie Polski. O tym bedzie w kilku innych odcinkach budowanej wlasnie przeze mnie calosci.

dr Edward Soltys