♦ Polskie groby

Fot. Franciszek Serafin (Zabrze) – internowany w Uhercach.

Pielęgnując polską tradycję w listopadzie odwiedzać będziemy groby naszych Bliskich. Pamiętamy także o tych, którzy swoje życie poświęcili walce o wolną Polską. W zeszłym roku licznie odwiedzany był w Polanicy Zdroju grób Romana Kużaka, nauczyciela zamordowanego w Szczecinie (17 XII) w Grudniu 1970 r. – gdyż wiele osób dzięki stronie www.wielka-solidarnosc.pl dowiedziało się kim był i jak zginął

Tegoroczne wspomnienie pragnę poświęcić śp. Józefowi Bujoczkowi z Piekar Śląskich i śp. Jerzemu Selwańskiemu-Powałło zamordowanemu w Charkowie w roku 1940. W tle tych dwóch Walczących o Wolność przebija się postać Władysława Morasiewicza.

Józef Bujoczek – syn Joanny i Józefa, urodził się 22 czerwca 1933 r. Pracował jako górnik w kopalni „Julian” w Piekarach Śląskich. Był człowiekiem twardym i prawym, ojcem wielodzietnej rodziny. Miał 47 lat, gdy zrodziła się „Solidarność”, z którą związał się na całe swoje dalsze życie. Po ogłoszeniu stanu wojennego był organizatorem strajku w swojej kopalni. Internowany 11 maja 1982 w Zabrzu Zaborzu pozostał nieugięty. Transportem z 3 sierpnia 1982 został przewieziony do więzienia w Grodkowie, a stąd 16 sierpnia 1982 r. wywieziony w Bieszczady do obozu internowanych w Uhercach. Należał do grupy najdłużej internowanych (do 1 grudnia 1982 r.). Po wyjściu z obozu związał się z solidarnościowym podziemiem jako kolporter publikacji drugiego obiegu. Był represjonowany, min. zwolniony z pracy, a gdy nie zdołano go złamać uderzono w jego rodzinę. Syn Józefa Bujaczka pobity przez „nieznanych sprawców” już nie żyje.

Józef Bujoczek w górniczym mundurze niósł trumnę ks. Jerzego Popiełuszki – dziś błogosławionego. W cztery miesiące po męczeńskiej śmierci Ksiądza Jerzego Józef Bujoczek wraz z Anną Walentynowicz i innymi działaczami „Solidarności” prowadził protest głodowy w Bieżanowie Starym (rozpoczęty 19 II 1985 r.). Pod koniec 1985 r. związał się z podziemną strukturą działającą pod nazwą Komitet Pomocy Emerytom, Rencistom i Niepełnosprawnym. Założycielami Komitetu byli działacze Sekcji Emerytów i Rencistów Śląsko-Dąbrowskiej „Solidarności” sprzed 13 grudnia 1981: Bazyli Tyszkiewicz – przewodniczący Sekcji, Rajmund Radecki, Jan Matysek, Henryk Wojtala, Paweł Gross i Kazimierz Busz. Skład osobowy ulegał zmianom. W latach 1986-1988 Komitet działał pod różnymi nazwami: Śląski Komitet Pomocy Emerytom i Niepełnosprawnym, Ogólnopolski Komitet Pomocy Emerytom i Niepełnosprawnym, Zespół Pomocy Emerytom i Niepełnosprawnym, Tymczasowa Regionalna Rada Emerytów Rencistów Inwalidów i Niepełnosprawnych NSZZ „Solidarność” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, Wspólnota Emerytów i Rencistów Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ „Solidarność”. W czerwcu 1985 odszedł z Komitetu Kazimierz Busz, a dołączyła Renata Szumowska oraz Józef Bujoczek, który utrzymując kontakty z współinternowanymi w Uhercach współorganizował przerzut „bibuły” z różnych stron Polski na Górny Śląsk. Rada wydawała także listy protestacyjne kierowane do Sejmu oraz PRON, podpisywane własnymi nazwiskami. Członkowie struktury byli rozpracowywani w ramach SOR „Emeryci”. Pomimo licznych represji – rewizji, zatrzymań i kolegiów w roku 1987 Komitet złożył do Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach wniosek o rejestrację Stowarzyszenia pod nazwą Tymczasowa Rada Emerytów Rencistów i Niepełnosprawnych NSZZ ”Solidarność” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego. W ten sposób zainicjował tzw. przebijanie się do jawności. Gdy 2 grudnia 1987 otrzymał zakaz prowadzenia działalności Komitet skierował odwołanie do Ministra Spraw Wewnętrznych. Minister utrzymał w mocy decyzję Urzędu. Po strajkach 1988 członkowie Komitetu włączają się w działalność Komisji Interwencji i Praworządności. Zmarł 20 sierpnia 1988 r. Spoczął na cmentarzu w Piekarach Śląskich. Jego Rodzina żyje na emigracji.

Park Doktora Morasiewicza – fragment

Dąb Pamięci posadzony z inicjatywy Zespołu Szkół w Bytomiu Odrzańskim dla uhonorowania porucznika Jerzego Selwańskiego-Powałło rośnie w parku Doktora Władysława Morasiewicza w dawnej fosie miejskiej w Bytomiu Odrzańskim (woj. lubuskie, powiat nowosolski).

O zamordowanym strzałem w tył głowy poruczniku Jerzym wiadomo niewiele. Urodził się 28 kwietnia 1898 r. w miejscowości Kurahowce (obecnie Ukraina) jako syn Ananiasza. Ustalono, że był medykiem, a więc mógł być zarówno lekarzem, dentystą, felczerem, jak i sanitariuszem. Podporucznikiem został mianowany 1 lipca 1925 r. (miał wówczas 27 lat). Nie był oficerem zawodowym, skoro w 1937 r. odbył ćwiczenia rezerwy na kursie oficerów żywnościowych w Składzie materiałów Intendentury nr 9. Został przydzielony do kadry zapasowej 8 Szpitala Okręgowego. Po wkroczeniu 17 września 1939 r. na tereny Polski bez wypowiedzenia wojny Armii Czerwonej dostał się do niewoli. Został zamordowany w Charkowie w roku 1940 przez NKWD. Miał wówczas 42 lata.

Władysław Morasiewicz (1896-1992) urodził się w Buczaczu w woj. tarnopolskim. Czterokrotnie wstępował do Wojska Polskiego, aby walczyć o wolną Polskę. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do II Brygady Legionów Józefa Piłsudskiego. Nie miał wtedy nawet 20 lat. Był ranny w bitwie pod Nadwórną. Brał udział w buncie gen. Hallera, będącym reakcją na oddanie Chełmszczyzny Ukrainie. Znalazł się wśród tych, którym nie powiodła się próba przedarcia przez front. Jak wielu innych był skazany na śmierć przez Austriaków i w ostatniej chwili ułaskawiony. Po zakończeniu I wojny światowej ponownie wstąpił do wojska – uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w latach 1919-20. Został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po wielu latach służby wojskowej, realizując swe marzenia, rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Trudna sytuacja materialna zmusiła go do zaciągnięcia kredytu umożliwiającego zakończenie studiów. Studia ukończył z tytułem doktora nauk medycznych. Młody kapitan rezerwy osiedlił się z rodziną w Brzeżanach i pracował tam jako naczelny lekarz ubezpieczalni i lekarz PKP.
W 1939 r. ponownie rozpoczął służbę wojskową, tym razem już jako lekarz w szpitalu wojskowym. Kampanię wrześniową zakończył w Stanisławowie. Wrócił do Brzeżan pod okupację sowiecką (później niemiecką). Ukrywał zagrożonych zagładą Żydów. Był też więziony jako zakładnik. Po wyparciu Niemców w 1944 r. został jako lekarz członkiem komisji wojskowej. Kiedy komisja zakończyła pracę, sam zgłosił się do wojska. Służył – już po raz czwarty w wojsku – w Zamościu w Oficerskiej Szkole Wojsk Pancernych. W 1945 r. został zdemobilizowany w stopniu majora rezerwy.
Nie ukrywał swojej niechęci do władzy ludowej i do bolszewizmu. Dlatego na odznaczenia i awans do stopnia pułkownika czekał do sędziwego wieku. Otrzymał wtedy Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi i Medal Rodła.
W 1947 r., jak wielu brzeżańczyków, osiedlił się w Bytomiu Odrzańskim. Objął funkcję lekarza powiatowego w Głogowie. Zorganizował przychodnie lekarskie w Gaworzycach, Grębocicach i w Bytomiu Odrz., po czym złożył swą funkcję, pozostając jedynie kierownikiem przychodni w Bytomiu Odrzańskim. Znany był z niezwykłej obowiązkowości i dbałości o powierzony mu sprzęt medyczny. Był przecież świadkiem odradzania Polski po zaborach i potem po zniszczeniach II wojny światowej. Nie szczędził swego czasu i wiedzy, by świadczyć posługę lekarską chorym, którzy nie byli ubezpieczeni, np. rolnikom. Nie pobierał od nich honorarium. Krzywdę wyrządzaną przez system PRL rolnikom, wykluczonym z bezpłatnego leczenia, korygował swym osobistym poświęceniem. Rolnicy gminy Bytom Odrz. do dziś pamiętają to swemu Doktorowi. Długo czyniono starania aby uczcić pamięć Doktora, aż wreszcie udało się nadać parkowi w dawnej fosie jego imię.

Wykorzystano:

Teresa Brodzka – http://www.encyklopedia-solidarnosci.pl/wiki/index.php?title=T00696_Tymczasowa_Rada_Emeryt%C3%B3w_Katowice

http://www.katedrapolowa.pl/ofiary_z.php

Andrzej Perlak, Żył wśród nas bohater. Pamięci dr. Władysława Morasiewicza – http://www.niedziela.pl/artykul_w_niedzieli.php?doc=ed200445&nr=254

Andrzej Perlak, Maria Perlak (red.)
Internowani w Uhercach II (16 sierpnia – 23 grudnia 1982 roku) - http://www.ipn.poczytaj.pl/171483 (na str. 260 podano błędną datę śmierci J. Bujoczka).