Pan Samochodzik i komusze tajemnice

Seria z Panem Samochodzikiem jest znana chyba każdemu w różnym wieku. Tak jak wcześniej Niziurski, Bahdaj, Ożogowska stanowi pewien kanon w literaturze młodzieżowej. Książki z Panem Samochodzikiem czytane po latach nie są już takie fajne. "Szeroka wiedza" tytułowego bohatera okazuje się przepisanymi (często z błędami) wiadomościami z encyklopedii, słowników i przewodników. Odstręcza nadmierne pouczanie i "ojcowanie" Tomasza a wątki w wersjach oryginalnych często nużą chociaż i tak ma to więcej sensu gdy czyta się o ormowcach i realiach z lat 60. i 70. tych XX wieku niż przerobione wydania z końca lat 80. tych i później, gdzie wstawki "systemowe" starano się wyeliminować zostawiając jednak MDMy, Czerwono- Czarnych czy ceny albo rekordy wędkarskie...

Pamiętam, że oglądając zdjęcie autora w zestawieniu z rolami w książce ("bandy", ORMO, dydaktyzm) nasunęła mi się natrętna myśl, że to stary, wredny komuch. Po Samochodziku podryfował w stronę mocno "dorosłej" literatury, która nie cieszyła się wzięciem. Dorosłej i erotycznej, mówiąc oględnie. Po latach przeczucia skrystalizowały się w pewność. 

Korzystając z okazji polecę bardzo dobrą książkę P. Łopuszańskiego, Pan samochodzik i jego autor. O książkach Zbigniewa Nienackiego dla młodzieży, Warszawa 2009. Książka napisana przez hobbystów dla hobbystów. Szczegółowe omówienia wątków, powieści, biografii Tomasza, miejsc i czasu akcji, wehikułu, skarbów, kobiet, filmów (remisowo, dwa są niezłe, dwa następne- kompletną porażką, jeden nijaki ale da się obejrzeć), błędów i różnic w wydaniach, uff, porządna robota. Chciałbym poczytać książki o innych bohaterach dzieciństwa utrzymane w podobnej manierze. 

Ciekawostka w biografii Nowickiego (Nienackiego): popadł w konflikty z ówczesnymi stalinowcami i "pryszczatymi." Dowiedział się, że nigdy niczego nie opublikuje w Polsce i może pracować na budowie; Putrament doradził pisanie pod pseudonimem. Nowicki został usunięty z ZWM pomimo bycia wiernym akolitą komunizmu. Spotkał się z nimi po raz kolejny:

"Nowickiemu nie odpowiadał podobno trockistowski fanatyzm kolegów z "Nowej Kultury." Po latach stali się oni przeciwnikami ustroju PRL, należeli do opozycji politycznej (wielu z nich działało w Komitecie Obrony Robotników, a następnie w Solidarności). Stopniowo odrzucali reguły państwa totalitarnego, odeszli z PZPR, protestowali przeciw łamaniu swobód obywatelskich i cenzurze, zmianom w konstytucji PRL. Nienacki w latach 70. nazywał ich z przekąsem "sumieniem narodu." Paradoksalnie, po wprowadzeniu stanu wojennego przeciwnikami Nienackiego byli ci sami ludzie, dawni stalinowcy. Oni uznali, że konieczna jest demokratyzacja i większy udział społeczeństwa (na przykład w formie związku Solidarność), on pozostał takim samym komunistą jak z lat 40., poparł stan wojenny, wzywał do ostrej rozprawy z ludźmi Solidarności, co sytuowało go wśród tak zwanego "betonu" w rodzaju Albina Siwaka czy Waldemara Świrgonia (po latach okazało się, że wiele tez betonu miało pokrycie w rzeczywistości...Unicorn)."

Za: P. Łopuszański, Pan Samochodzik i jego autor. O książkach Zbigniewa Nienackiego dla młodzieży, Warszawa 2009, s. 25.  

tags: Nienacki, Nowicki, Łopuszański, komuna, PRL, Solidarność, kultura, książki, młodzież, Pan, Samochodzik