http://www.ipn.gov.pl/ftp/zycie/Polacy_ratujacy_KARTY1.pdf

Historia według GW - polscy bandyci i bezpaństwowi żandarmi

Z publikacji Gazety wnika, że mordujący Żydów żandarmi sa
bezpaństwowi, beznarodowi i bezwyznaniowi. Natomiast bandyci, którzy
żandarmów sprowadzili, to Polacy i...

JANUSZWOJCIECHOWSKI
 

Majdanka i gett (które formaklnie stanowiły jego podobozy - na Majdanku wiekszość stanowisk funkcyjnych pełnikli Żydzi) pełnil uznawanyny przez Niemców jako instytucja miedzynarodowa Polski Czerwony Krzyż i osoby zwiazane z konspiracja przeważnie AK. (Kossak Szczucka i Bartoszewski zwolnieni zostali z Auschwitz jako pracownicy PCK) W Zamosciu tez nie było Żegoty a późniejszy ksiadz Pawłowski jako małe dziecko w getcie otrztymal od starszego nieznajomego chłopca fałszywa metrykę chrztu na nazwisko Pawłowski. Moze z powodu braku Żegoty w Zamościu po przetrwaniu okupacji w różnych riodzinach podzamojskich chłopów jako sierota w sierocińcu w Lublinie zaczął edukacje w średniej szkole Stasica, z ktorej został wyrzucony za obronę Koscioła i księży przed propaganda aktywistów i po skończeniu szkoły "Biskupiaka" i otrzymaniu (dzieki staraniom katechetów) matury (mimo odmowy na propozycję "nie do odrzucenia"- donosicielstwa dla UB) wstąpil do seminarium duchownego i został proboszczem w kilku podlubelskich parafiach , po czym wyjechał w 1968r do Palestyny w ramach protestu przeciwko gomułkowskiemu antysemityzmowi. W Izraelu odmówiono mu obywatelstwa jako katolikowi i wpisu polskiej narodowości do paszporu jako , że wcześniej był Żydem. Z paszportem bezpaństwowca został proboszczem parafii w Izraelu i w dniu Judaizmu 17. I. 1911e z rąk abp Życińskiego w Lublinie otrzymał infułę biskupią przyznana przez Benedykta XVI . Sala pełna seminarzystów w sutannach i licznej grupy w myckach wstała i oklaskami zareagowała na jego słowa "w czasie kilku lat pracy proboszcza w parafiach w Polsce nie spotkałem ani jednego antysemity" i "Grossowi radzę , by zajął się żydowskimi policjantami w gettach jacy wydali kryjówkę moich rodziców" . Dwa tygodnie później abp Życiński zmarł na wylew lub serce.
Dzieci żydowskie uratowane w ramach działalnosci Żegoty były bezwzględnie wysyłane do Palestyny niezależni4e od swej woli i wyznania.
"...Żegota była jedyną podziemną organizacją, która była prowadzona zarówno przez Żydów, jak i nie-Żydów..."- raczej nie było wtedy istotne kto w Żegocie był Żydem a kto nie-Żydem. Chociaż np Szmul Zygielbojm Żyd z Chełma Lubelskiego mowił o "żydowtwie" jako swym narodzie . Jesli nie był w Żegocie to dziwnym trafem

Szanowna Pani Marylo,

Ja nie znam dokumentów, prócz Wikipedii, które by mówiły, ze Władysłw Bartoszewski był jednym z organizatorów Żegoty.

Moi zdaniem nie mógł być, bo nie miał legitymizacji Podziemnego Państwa Polskiego. Poza tym miał lat tylko 20

Z mojej wiedzy był współpracownikiem Pani Zofii Kossak Szczuckiej w kolportowaniu gazety "Polska Żyje"

Pani Zofia Kossak Szczucka stała na czele Frontu Odrodzenia Polski, tajnej organizacji katolickiej, będącej kontynuacją przedwojennej Akcji Katolickiej.
Władysław Bartoszewski był Żydem. Polska była krajemtolerancyjnym, więc Bartoszewski mógł współpracować z organizacjami katolickimi ale należeć do nich nie mógł.

Pomnik Warszawskiej Syrenki z twarzą Krystyny Krahelskiej, stoi gdzieś tam , gdzie Pani spędziła młodość. Byc może na Kamionku.

Ukłony moje najniższe

ponieważ nie zyją świadkowie historii, Bartoszewski tworzył swoją narrację, robiąc z siebie głownego bohatera.

Wikipedia nie jest wiarygodnym źródłem, ale autor stworzył ten wątek i dobrze, że jest nawet z przekłamaniem.

Pomnik Warszawskiej Syrenki stał po drugiej stronie Wisły, vis a vis Kamionka na Powiślu. Został przeniesiony z powodu budowy tunelu wzdłuż Wisły przez Piskorskiego w obręb Starego Miasta.

Szukałam materiałów z mojej notki o Zofii Kossak-Szczuckiej, ale zniknęły z sieci, nie ma ich. Postaram się napisać coś w najbliższym czasie.

Pozdrawiam serdecznie

http://wyborcza.pl/1,96285,13458761,_O_Zegocie_relacja_poufna_sprzed_pol...
Kiedy 4 grudnia 1942 roku utworzono w Warszawie Radę Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj, w jej skład weszli przedstawiciele polskich i żydowskich organizacji o bardzo zróżnicowanych poglądach politycznych i społecznych. Łączyła ich chęć niesienia pomocy tym członkom społeczeństwa, którzy z racji narodowości i wiary zostali skazani na całkowitą zagładę, Żydom.

W imię wspólnych wartości potrafili działać razem, ponad podziałami i pomimo ciągłego zagrożenia życia - każda forma solidarności z Żydami karana była przez okupanta śmiercią.

Nazwa nawiązywała do Mickiewiczowskich "Dziadów, części III" i imienia uwięzionego w klasztorze bazylianów studenta, a jej autorką była Zofia Kossak-Szczucka, należąca do grona założycieli "Żegoty".

Po 50 latach Władysław Bartoszewski, jedna z najbardziej zaangażowanych w działalność "Żegoty" postaci polskiego podziemia i świadek jej utworzenia, zdecydował się na opublikowanie autentycznego dokumentu, który pierwotnie stanowił ustną relację, jaką podczas swojej pierwszej wizyty w Jerozolimie w 1963 r. złożył na prośbę Instytutu Yad Vashem. Jej przedmiotem była działalność Rady Pomocy Żydom przy Delegacie Rządu RP na Kraj, czyli "Żegoty".

Spisana, a ze względów bezpieczeństwa na lata ukryta relacja, w 70. rocznicę powstania "Żegoty" trafiła do publicznej wiadomości, stając się bezcennym dokumentem przeszłości.

Spotkanie w ramach Klubu "Goście Gazety" będzie dotyczyło tych okoliczności życia i działalności Władysława Bartoszewskiego, które z jednej strony przyczyniły się do Jego udziału w pracach "Żegoty", a z drugiej - stały się przyczynkiem do powstania samej książki.

Niemcy zniszczyli Żydów biologicznie, a my zniszczyliśmy ich pamięć, ...

Prof. Andrzej Jaczewski

Od lat leży mi na sercu sprawa stosunku moich rodaków do
problemu Żydów . Nie chodzi mi o terażniejszość - Żydów praktycznie nie
ma... Ale o stosunek do historii, do przeszłości. ...

Bartoszewski o ratowaniu Żydów: Pomogłem kilkuset. Ilu ocalało? Nie wiem

Książkę "O Żegocie, relacja poufna przed pół wieku" Bartoszewski
prezentował we wtorek podczas spotkania w "Gazecie Wyborczej". W czasie
wojny był najmłodszym założycielem Żegoty, organizacji, która w grudniu
1942 r. powstała przy Delegaturze Rządu na Kraj i Armii Krajowej. Była
to jedyna w okupowanej Europie tego rodzaju organizacja. Zajmowała się
ratowaniem Żydów, przede wszystkim dzieci,
które umieszczano w polskich rodzinach i klasztorach. Nie jest znana
dokładna liczba uratowanych dzięki działalności Żegoty. Źródła
historyczne podają, że organizacja wydała ok. 60 tys. fałszywych
dokumentów dla ukrywających się Żydów. Sam Bartoszewski mówił podczas
spotkania: - Pomogłem kilkuset. Ilu ocalało? Nie wiem. Wiem o kilku, bo
po wojnie dali świadectwo.

Książka "O Żegocie..." jest
opatrzona współczesnymi przypisami i relacją, którą przez dwa dni
września 1963 r. Bartoszewski składał w Jerozolimie. Opowiadał przez
kilkanaście godzin, by w archiwach zachowało się świadectwo. Nie chciał
jednak, żeby w czasach PRL jego opowieść została opublikowana.
Wspominał, że gdy Yad Vashem przesłało mu maszynopis do autoryzacji,
zwlekał z tym, chcąc, by był on dostępny tylko dla wąskiego grona. - W
tej opowieści byłem bardzo szczery, choć nie bez wewnętrznej cenzury.
Były rzeczy, których nie mówiłem, bo nie uzgadniałem tego z tym, który
ratował lub który był ratowany - powiedział. - Kiedy przyszedł rok 1967 i
68, błogosławiłem swoją decyzję, że nie autoryzowałem tego - mówił,
przypominając antysemicką czystkę i czasy, w których informacja o tym,
że ktoś pomagał Żydom w czasie wojny, mogła mu zaszkodzić.

Bartoszewski, który jest honorowym obywatelem Izraela,
podkreślał, że jest to jedyne państwo, które daje taki tytuł "tym,
którzy byli po stronie prześladowanych" i "ratowanie Żydów w czasie
wojny zalicza do działalności kombatanckiej".

Z Bartoszewskim rozmawiał Adam Michnik.
O książce powiedział, że jest "bezcennym elementem dialogu
polsko-żydowskiego", a autor opowiada w niej Żydom o najbardziej
drastycznych fragmentach ich historii. - Uważa też, że nie ma żadnego
powodu kłamać o ciemnych stronach Polski - powiedział naczelny "Gazety".
I dodał: - Żegota to była najlepsza część Polski. Bardzo chciałbym,
żeby polscy katolicy byli tacy jak ta książka.

4 grudnia 1942 r. w Warszawie przy Delegaturze Rządu na Kraj, z przekształcenia Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom powstała Rada Pomocy Żydom "Żegota" - jedyna w okupowanej przez Niemców Europie instytucja państwowa ratująca ludność żydowską od zagłady.
http://dzieje.pl/aktualnosci/70-lat-temu-powstala-rada-pomocy-zydom-zegota

W piśmie do delegata rządu na kraj z 29 grudnia 1942 r. tak określono cele powołanej organizacji: "Zadaniem Rady jest niesienie pomocy Żydom jako ofiarom eksterminacyjnej akcji okupanta, a to pomocy w kierunku ratowania ich od śmierci, ich legalizacji, przydzielania im pomieszczeń, udzielania zasiłków materialnych względnie, gdzie to wskazane, wyszukiwanie zajęć zarobkowych jako podstawę egzystencji, zawiadywanie funduszami i ich rozprowadzanie - słowem działalność, która pośrednio lub bezpośrednio wchodzić może w zakres pomocy".

Swoją działalność "Żegota" prowadziła dzięki pieniądzom otrzymywanym od Rządu RP na Uchodźstwie oraz funduszom zebranym wśród społeczeństwa polskiego i żydowskiego w kraju i za granicą. W celu rozszerzenia udzielanej pomocy planowano utworzenie na prowincji rad lokalnych. Ostatecznie samodzielne rady powstały jedynie w Krakowie i we Lwowie. Kierowali nimi Stanisław Dobrowolski (PPS WRN) i Władysława Chomsowa (SD).

Działając w skrajnie trudnych warunkach, od jesieni 1941 r. obowiązywało niemieckie rozporządzenie o stosowaniu kary śmierci wobec osób, które pomagały Żydom, "Żegota" udzieliła wsparcia materialnego około 4 tys. osób, ponadto zdobywała dokumenty (ok. 50 tys.), szukała mieszkań i kryjówek dla uciekinierów z gett, w miarę możliwości starała się również zapewnić im opiekę medyczną. Dzięki wysiłkom Ireny Sendlerowej i jej referatu opieką udało się objąć 2,5 tys. żydowskich dzieci wyprowadzonych z warszawskiego getta.

"Żegota" dostarczała konspiracyjnej prasie informacje dotyczące zagłady Żydów, wydawała także własne ulotki i kolportowała plakaty.

Działająca do początku 1945 r. Rada Pomocy Żydom była jedyną w okupowanej przez nazistów Europie instytucją państwową ratującą Żydów od zagłady. „Wobec tego jednak, że na naszym terytorium rozegrała się główna część tragedii ludności żydowskiej, działania te (pomoc Żydom – PAP) mogły dotyczyć tysięcy ludzi, ale nie milionów. I odchodzą w cień wobec tragedii milionów. Ale ja stale przypominam, że według Starego Testamentu brakowało dziesięciu ludzi do uratowania Sodomy. W Polsce tych Sprawiedliwych znalazły się tysiące... Myślę, że nie tylko Żydzi uratowani w infernalnych warunkach mają im coś do zawdzięczenia, ale i my wszyscy, ówcześni i potomni" – oceniał znaczenie „Żegoty” Bartoszewski.

Rada Pomocy Żydom została uhonorowana medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata przyznawanym przez Instytut Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie.

http://dzieje.pl/aktualnosci/geneza-rady-pomocy-zydom-zegota

Źródła historyczne nie potwierdzają, by Delegatura Rządu na Kraj miała w lecie 1942 r. bezpośrednie kontakty z nieposiadającą ogólnogettowej struktury konspiracją żydowską.

Żydowski Komitet Narodowy powstał dopiero w październiku, wówczas też jego działacze nawiązali porozumienie z Bundem, w którego wyniku 2 grudnia uchwalano statut Żydowskiej Organizacji Bojowej. Wydaje się więc, że spotkanie było jedną z inicjatyw Leona Feinera „Mikołaja”, który po powrocie w połowie 1941 r. spod okupacji sowieckiej (był więziony przez NKWD i zapewne wydostał się na wolność z powodu paniki w pierwszych dniach wojny niemiecko-sowieckiej) do Warszawy, zamieszkał poza gettem (u aktora Aleksandra Zelwerowicza) i służył pomocą towarzyszom z Bundu. On też w sierpniu 1942 r. jako pierwszy z działaczy getta nawiązał kontakt z Henrykiem Wolińskim z BIP-u KG AK (od 1 lutego kierował tam referatem żydowskim).
Woliński był obok Antoniego Szymanowskiego z Wydziału Informacji BIP głównym autorem materiałów agencyjnych dotyczących represji antyżydowskich, a następnie akcji eksterminacyjnych, publikowanych w konspiracyjnej prasie na czele z „Biuletynem Informacyjnym”. W tym piśmie 3 czerwca 1942 r. zamieszczono ważną notatkę o masowych mordach w obozie w Bełżcu, podkreślając, że „mamy tu do czynienia z jedną z najstraszniejszych zbrodni niemieckich”. Od 30 lipca w „Biuletynie Informacyjnym” regularnie informowano o trwającej w Warszawie deportacji Żydów do Treblinki. Nieco później, 13 sierpnia w innym piśmie BIP-u „Wiadomościach Polskich” opublikowano artykuł Za murami getta, potępiający niemieckich zbrodniarzy i wyrażający współczucie dla ofiar. W organie Delegatury „Rzeczypospolitej Polskiej” po raz pierwszy napisano o tym w numerze z 24 sierpnia, mylnie informując, że Żydów wywozi się do Bełżca i Sobiboru. Nazwa Treblinka pojawiła się dopiero w artykule z 14 października.

Ważne Oświadczenie Kierownictwa Walki Cywilnej potępiające tą bezprecedensową zbrodnię „Rzeczpospolita” opublikowała 16 września, a „Biuletyn” dzień później. Było to pierwsze oficjalne stanowisko władz polskiego podziemia. Pisano w nim m.in.: „Obok tragedii przeżywanej przez społeczeństwo polskie dziesiątkowane przez wroga trwa na naszych ziemiach od roku blisko potworna planowana rzeź Żydów. Masowy ten mord nie znajduje przykładu w dziejach świata, bledną przy nim wszystkie znane z historii okrucieństwa […] Nie mogąc czynnie temu przeciwdziałać Kierownictwo Walki Cywilnej w imieniu całego społeczeństwa protestuje przeciw zbrodni dokonanej na Żydach”.

Delegat Rządu w swoich depeszach do Londynu w okresie od lipca do września 1942 r. nie wspomniał ani razu o losie getta warszawskiego, gdy np. o sowieckim nalocie na Warszawę z 20 sierpnia depeszował już następnego dnia. Dopiero 2 października wysłano z jego inicjatywy dwie depesze, autorem pierwszej był Leon Feiner „Berezowski” i była ona skierowana do Szmula Zygielbojma, przedstawiciela Bundu w Londyńskiej Radzie Narodowej. W drugiej delegat informował ministra spraw wewnętrznych Stanisława Mikołajczyka, że „12 września czynniki niemieckie ogłosiły, że wysiedlenie Żydów z warszawskiego getta zostało zakończone. Pozostało w getcie 33 tysiące osób obojga płci, którzy otrzymali . W tym są już i kolumny pracujące poza gettem. Poza tym pozostało kilka tysięcy ukrywających się w piwnicach i kanałach, którym grozi śmierć głodowa bądź z zastrzelenia”. Wspomniana depesza była już inicjatywą nowego delegata Jana Piekałkiewicza „Wernica”, który oficjalnie objął urząd 17 września.

Delegatura w swojej poczcie (w 1942 r. wysłano taką pocztę 15 razy) dla rządu z 21 maja umieściła materiały otrzymane od Bundu (tzw. listy Bundu z 16 marca i 11 maja informujące o deportacjach). List z 16 marca, dotyczący zagazowania Żydów z powiatu kutnowskiego w Chełmnie nad Nerem, do delegata dotarł za pośrednictwem Polskich Socjalistów na początku kwietnia. Kolejny list Bundu z 2 kwietnia dotyczył konieczności zwalczania propagandy antysemickiej szerzonej w niektórych pismach konspiracyjnych.
Woliński był obok Antoniego Szymanowskiego z Wydziału Informacji BIP głównym autorem materiałów agencyjnych dotyczących represji antyżydowskich, a następnie akcji eksterminacyjnych, publikowanych w konspiracyjnej prasie na czele z „Biuletynem Informacyjnym”. W tym piśmie 3 czerwca 1942 r. zamieszczono ważną notatkę o masowych mordach w obozie w Bełżcu, podkreślając, że „mamy tu do czynienia z jedną z najstraszniejszych zbrodni niemieckich”. Od 30 lipca w „Biuletynie Informacyjnym” regularnie informowano o trwającej w Warszawie deportacji Żydów do Treblinki. Nieco później, 13 sierpnia w innym piśmie BIP-u „Wiadomościach Polskich” opublikowano artykuł Za murami getta, potępiający niemieckich zbrodniarzy i wyrażający współczucie dla ofiar. W organie Delegatury „Rzeczypospolitej Polskiej” po raz pierwszy napisano o tym w numerze z 24 sierpnia, mylnie informując, że Żydów wywozi się do Bełżca i Sobiboru. Nazwa Treblinka pojawiła się dopiero w artykule z 14 października.

Ważne Oświadczenie Kierownictwa Walki Cywilnej potępiające tą bezprecedensową zbrodnię „Rzeczpospolita” opublikowała 16 września, a „Biuletyn” dzień później. Było to pierwsze oficjalne stanowisko władz polskiego podziemia. Pisano w nim m.in.: „Obok tragedii przeżywanej przez społeczeństwo polskie dziesiątkowane przez wroga trwa na naszych ziemiach od roku blisko potworna planowana rzeź Żydów. Masowy ten mord nie znajduje przykładu w dziejach świata, bledną przy nim wszystkie znane z historii okrucieństwa […] Nie mogąc czynnie temu przeciwdziałać Kierownictwo Walki Cywilnej w imieniu całego społeczeństwa protestuje przeciw zbrodni dokonanej na Żydach”.

Delegat Rządu w swoich depeszach do Londynu w okresie od lipca do września 1942 r. nie wspomniał ani razu o losie getta warszawskiego, gdy np. o sowieckim nalocie na Warszawę z 20 sierpnia depeszował już następnego dnia. Dopiero 2 października wysłano z jego inicjatywy dwie depesze, autorem pierwszej był Leon Feiner „Berezowski” i była ona skierowana do Szmula Zygielbojma, przedstawiciela Bundu w Londyńskiej Radzie Narodowej. W drugiej delegat informował ministra spraw wewnętrznych Stanisława Mikołajczyka, że „12 września czynniki niemieckie ogłosiły, że wysiedlenie Żydów z warszawskiego getta zostało zakończone. Pozostało w getcie 33 tysiące osób obojga płci, którzy otrzymali . W tym są już i kolumny pracujące poza gettem. Poza tym pozostało kilka tysięcy ukrywających się w piwnicach i kanałach, którym grozi śmierć głodowa bądź z zastrzelenia”. Wspomniana depesza była już inicjatywą nowego delegata Jana Piekałkiewicza „Wernica”, który oficjalnie objął urząd 17 września.

Delegatura w swojej poczcie (w 1942 r. wysłano taką pocztę 15 razy) dla rządu z 21 maja umieściła materiały otrzymane od Bundu (tzw. listy Bundu z 16 marca i 11 maja informujące o deportacjach). List z 16 marca, dotyczący zagazowania Żydów z powiatu kutnowskiego w Chełmnie nad Nerem, do delegata dotarł za pośrednictwem Polskich Socjalistów na początku kwietnia. Kolejny list Bundu z 2 kwietnia dotyczył konieczności zwalczania propagandy antysemickiej szerzonej w niektórych pismach konspiracyjnych.
Władysław Bartoszewski poznał w sierpniu 1942 r. Jana Karskiego, przedstawionego mu pod pseudonimem „Franek”. Karski miał go wybadać przed spotkaniem z Kossak-Szczucką. Bartoszewski zachował wspomnienie pewnego siebie, stanowczego, ale i wnikliwego rozmówcy. Karski przepytał go o pobyt w Oświęcimiu, o detale architektoniczne i stan budynków pokoszarowych – jak wiemy, wiedział o co pytać, gdyż był tak skoszarowany we wrześniu 1939 r. Wydaje się, że to on zdecydował o późniejszej karierze Bartoszewskiego w dziale kolportażu FOP-u, a następnie redakcji „Prawdy”. Jak wiemy bliskie związki z Kossak-Szczucką zadecydowały o włączeniu się Bartoszewskiego do prac najpierw Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom, a następnie RPŻ „Żegota”. Karski nie mógł już do tej akcji się włączyć, gdyż szykował się do misji kurierskiej do Londynu. (...)

Centrum Badań nad Zagładą Żydów sprzeciwia się budowie pomnika Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej

http://www.fronda.pl/forum/centrum-badan-nad-zaglada-zydow-sprzeciwia-si...

Kierownik Centrum Badań nad Zagładą Żydów Barbara Engelking w swoim artykule „Getto, powstanie, pomnik Sprawiedliwych. Cierpienie wymaga ciszy i przestrzeni” opublikowanym w „Gazecie Wyborczej” i przedrukowanym przez stronę Centrum, uznała że postawienie pomnika Polaków, którzy ratowali Żydów podczas II wojny światowej, na terenie gdzie w czasie wojny było getto warszawskie, w pobliżu budynku Muzeum Historii Żydów Polskich, będzie antysemicką zbrodnią.

Zdaniem Barbara Engelking pomnik Polaków ratujących Żydów zawłaszcza miejsce, które należy się tylko Żydom, które ma być przeznaczone tylko na refleksje o Żydach. Proces zawłaszczania i deformacji znaczenia miejsc pamięci o Żydach przez Polaków, ma zdaniem Engelking miejsce już od dawna. Engelking uważa, że postawienie pomnika zakończyło by dyskusje o polskiej współodpowiedzialności za zagładę Żydów. Polacy odpowiedzialni za zagładę Żydów schowali by się za plecami garstki osób niosących pomoc Żydom. Kierownik Centrum Badań nad Zagładą Żydów uznała też, że data ogłoszenia budowy pomnika koło muzeum ma na celu ukradzenie Żydom należnej im uwagi w rocznicę wybuchu powstania w getcie. Postawienie pomnika jest też przejawem polskiej próżności, strachu i pychy. Według Engelking wszelkie przypominanie o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny światowej nie ukryje współodpowiedzialności Polaków za holocaust.

Kuriozalne opinie Engelking wsparli w liście otwartym w sprawie lokalizacji projektowanego pomnika Sprawiedliwych Polaków członkowie i współpracownicy Centrum Badań nad Zagładą Żydów - Barbara Engelking, Jan Grabowski, Agnieszka Haska, Marta Janczewska, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, Małgorzata Melchior, Jakub Petelewicz, Alina Skibińska, Jean Charles Szurek, Andrzej Żbikowski. Czyli kadra finansowanej przez podatników jednostki naukowo-badawczej przy Instytucie Filozofii i Socjologii Państwowej Akademii Nauk.

Zdaniem zarabiających w Centrum pomnik „będzie więc de facto zaprzeczeniem głównej idei Muzeum”, doraźną manipulacją polityczną, przejawem martyrologicznej chęci rywalizacji Polaków z cierpieniami Żydów, naruszeniem przestrzeni na którą nie ma wstępu polska wersja historii. Dodatkowo pomnik ma negować fakt polskiej współodpowiedzialności za holocaust, wrogości antysemickich Polaków okazujących nienawiść wobec Żydów walczących w getcie. Zdaniem reprezentantem Centrum kłamstwem historycznym jest teza, że Polacy podczas wojny pomagali Żydom.

Trudno nie odnieść wrażenia, że środowiskom żydowskim i filosemickim, zależy na kultywowaniu antypolskich kłamstw o odpowiedzialności Polaków za holocaust. Umiejscowienie pomnika Polaków, którzy ratowali Żydów w miejscu często odwiedzanym przez wycieczki młodych Żydów groziło by zaburzeniem jednostajnego ksenofobicznego toku antypolskiej narracji. Pomnik był by widocznym znakiem sprzeciwu wobec antypolskiej pseudo historii, znakiem który mogli by dostrzec młodzi Żydzi. Iskrą która wywołała by niebezpieczny dla antypolskich środowisk ogień refleksji o antypolskich kłamstwach.

Dodatkowo artykuł i list uświadamiają, że wbrew twierdzeniom Lecha Kaczyńskiego, który wydał ponad 40.000.000 zł plus działka 13.000 m2 warta ponad 100.000.000 złotych warszawiaków na budowę Muzeum będzie ono zgodne z ogólnoświatowa antypolską hagadą o polskiej odpowiedzialności za holocaust. Hagadą którą zakłóca pomnik przypominający Polaków ratujących Żydów.

Jan Bodakowski

tekst na ten temat ukazał się pierwotnie na portalu Prawy.pl http://www.prawy.pl/

Historykon

71 lat temu, 27 września 1942 roku, powołano Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom („Żegotę”).


Pomoc dla prześladowanych przez okupanta niemieckiego Żydów i Polaków
żydowskiego pochodzenia podejmowano od 1940 r. Próbowano ratować
żydowskie dzieci, w czym duże zasługi położyła część duchowieństwa
katolickiego i niektóre zakony, a w Warszawie Wydział Opieki Społecznej
przy Zarządzie Miejskim (I. Sendlerowa). Żydów ukrywało także wielu
zwykłych ludzi ze wszystkich warstw społecznych. Rozszerzenie akcji
pomocy nastąpiło w 1942 r., gdy Niemcy przystąpili do likwidacji gett i
wywożenia ich mieszkańców do obozów zagłady; wówczas po tzw. aryjskiej
stronie szukało schronienia wiele tysięcy Żydów i Polaków żydowskiego
pochodzenia. Od 1941 r. obowiązywało niemieckie prawo, wg którego za
pomoc udzielaną Żydom wymierzano karę śmierci dla udzielającego pomocy i
jego rodziny. Mimo to w zorganizowanej przez „Żegotę” akcji ratowania
Żydów uczestniczyło kilkadziesiąt tysięcy ludzi.


W celu podjęcia koordynacji i finansowania tej akcji z inicjatywy
pisarki katolickiej Zofii Kossak-Szczuckiej oraz dawnej działaczki
niepodległościowej Wandy Krahelskiej-Filipowicz powołano 27 września
1942 r. Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom (a od 4 grudnia 1942 r. – Radę
Pomocy Żydom przy Delegacie Rządu RP na Kraj) o kryptonimie
konspiracyjnym „Żegota” (nazwa zaczerpnięta od imienia konspiratora z
III części „Dziadów” A. Mickiewicza). W „Żegocie” działali w nim m.in.
członkowie katolickiej organizacji Front Odrodzenia Polski, socjaliści z
PPS-WRN oraz członkowie demokratycznych organizacji inteligencji.


Celem „Żegoty” była pomoc Żydom pozostającym poza murami getta:
szukanie dla nich mieszkań, zaopatrywanie w bezpieczne dokumenty,
udzielanie zasiłków materialnych (środki finansowe napływały od rządu RP
w Londynie i organizacji żydowskich na Zachodzie. W latach 1942-1944
wydano ok. 50 tys. fałszywych dokumentów dla ukrywających się ludzi. W
pierwszej połowie 1944 r. pomocy finansowej udzielono 12 tys. osób.
„Żegota” prowadziła także akcję propagandowo-informacyjną, przekazywała
rządom państw zachodnich informacje o eksterminacji Żydów. Istniała do
stycznia 1945 r. /P.L.

(Na fotografii tablica upamiętniająca sekretariat „Żegoty” przy ul. Żurawiej 24 w Warszawie. Fot. Wikimedia Commons)

Nie żyje Magda Grodzka-Gużkowska. Zmarła dzień przed swoimi 90. urodzinami 6 stycznia 2014 roku.
Magda Grodzka-Gużkowska jako 15-latka zaczęła działać w konspiracji jako łączniczka, kolporterka prasy podziemnej, przewodniczka przez "zieloną granicę" i tłumaczka wiadomości BBC. Służyła m.in. w Żegocie pomagając ukrywającym się żydom oraz zajmowała się wywożeniem żydowskich dzieci. Brała udział w Powstaniu Warszawskim. Przeszła przez 6 obozów jenieckich. Koniec wojny zastał ją we Włoszech skąd przedostała się do Anglii i dalej do Kanady.
W 1974 roku wróciła do Polski i zdecydowała się pomagać dzieciom autystycznym. Pracowała w Ośrodku Terapeutycznym dla Dzieci Upośledzonych przy Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, a potem prowadziła poradnię dla dzieci autystycznych i ich rodzin w Instytucie Psychiatrii i Neurologii. Napisała wiele książek o autyzmie. W 2008 roku została odznaczona Medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", a w 2011 otrzymała nagrodę im. Ireny Sendlerowej.

Wyborcza.pl,

Magdalena Grodzka-Gużkowska


Relacja kobiety- strzelca wyborowego w PW



Tygodnik Przekrój 29.06.2006

Minęły 62 lata od wybuchu Powstania Warszawskiego, a wciąż zbyt mało
się mówi o roli kobiet w tamtych wydarzeniach. Były nie tylko
sanitariuszkami, kucharkami czy łączniczkami, lecz także minerkami i
snajperkami. "Myśmy były bardzo dzielne i chłopom jest wstyd po prostu" -
tłumaczy jedna z nich, Magdalena Grodzka-Gużkowska, w rozmowie z
Cezarym Łazarewiczem.

Cezary Łazarkiewicz: Jak się strzela do ludzi?


Magdalena Grodzka-Gużkowska: Jak do kaczek.

Lepiej mierzyć w głowę czy w korpus? Łatwiej zabijać, jak się nie widzi twarzy?

- Ja strzelałam do ludzi dopiero w czasie powstania. Najważniejsze, żeby
złapać na muszkę faceta, który chce nam umknąć. Byliśmy trenowani w
Lasach Kabackich przez znakomitego instruktora, który się zawziął. Bo ja
byłam jedyną dziewczyną. A on uważał, że baby powinny w chałupie
siedzieć, prać gacie chłopom i gotować obiad.

Ale chyba inaczej strzela się do tarczy, a trochę inaczej do żywych ludzi, gdy umierają po strzale. Pani miała wtedy 19 lat.

- Ja zapamiętałam dwóch. Pierwszego, gdy Niemcy puścili na nas dym i
chłopcy zgłupieli. Przestali nagle strzelać. Powiedziałam: co robicie?
Przecież Niemcy też nic nie widzą. On wyszedł wtedy z dymu i posuwał się
do nas. Był w hełmie i mundurze. To pamiętam bardzo dobrze, ale nie
widziałam jego twarzy. Zastrzeliłam tego Niemca. I powiedziałam
chłopakom: teraz wy pilnujcie.

A ten drugi?

- To był snajper. Siedział na budynku Banku Gospodarki Krajowej, w
miejscu dzisiejszej Giełdy, przy rondzie de Gaulle'a. Ten gmach był
trochę niższy niż dziś. Strzelał bardzo dobrze i bardzo celnie. Trzeba
było go zdjąć i udało mi się.

O czym się myśli, gdy się zabija człowieka?

- Nic się nie czuje. O niczym się nie myśli. Bo jakby się człowiek zaczął zastanawiać, to by nie mógł się skupić na strzelaniu.

A wcześniej? Przed powstaniem? Pani zajmowała się zabijaniem kolaborantów?

- Wtedy nazywało się to likwidacją. Dziś likwidacja młodemu człowiekowi
kojarzy się z fabryką lub miejscem pracy. Wtedy likwidacja znaczyła
śmierć. Ja byłam w kontrwywiadzie. Grupa 993/W. Zajmowaliśmy się
niedostrzelonymi. To kolejne nowe słowo. Niedostrzeleni to byli ludzie,
na których podziemie wydało już wyrok śmierci, ale nie można ich było
dorwać. My zajmowaliśmy się ich odnajdywaniem. Ja nie wykonałam żadnej
likwidacji, natomiast pokazywałam ich palcem.

Odczytywała im pani wyrok śmierci, a koledzy strzelali?

- Nieprawdą jest, że odczytywaliśmy im wyrok. Nigdy nie było na to
czasu. Ja tylko pokazywałam chłopcom, że trafiliśmy na właściwego
człowieka. Pamiętam jednego, który mieszkał niedaleko stąd, na drugim
piętrze przy Koszykowej 42. Bardzo długo go szukaliśmy. Wpadłam na
pomysł, że może on siedzi w swoim mieszkaniu. Nie spodziewałam się, że
facet otworzy mi drzwi.

Skąd pani wiedziała, że to on? Przecież nie miała pani fotografii.

- Ale miałam jego opis i nazwisko. Zapytałam o jego żonę. On powiedział,
że żona wyszła, czym potwierdził swoją tożsamość. Potem zaraz wyszedł
na ulicę. Dobiegłam do niego i pokazałam go palcem w tłumie. Zrobiliśmy
to w biały dzień. Bo zawsze się to działo w biały dzień. Moim
obowiązkiem po likwidacji było, jeśli się uda, wyciągnąć zlikwidowanemu
notes. Dlatego że te łobuzy miały często w notesach powykreślane
nazwiska osób, które zadenuncjowały. A obok listę tych, których jeszcze
nie wywieziono na gestapo. Pamiętam, że bardzo nas denerwowało, że na
wykonanie wyroku czekało się aż trzy tygodnie. Wydawało nam się wtedy,
że to tak strasznie długo. Dzisiaj rozumiem, że to było mądre. Żeby nie
było pomyłek

Mnie się wydawało, że większość kobiet, które brały udział w
powstaniu, pełniła funkcję pomocniczą: były sanitariuszkami, kurierkami,
gotowały obiady powstańcom. A pani mówi, że była strzelcem wyborowym,
miała własną broń i działała w kontrwywiadzie. To jakiś wyjątkowy
przypadek?

- Ja panu powiem więcej. Bardzo dużo było kobiet walczących z bronią w ręku.

To dlaczego o nich nikt nie wspomina, nikt nie pisze? Pojawiają się
tylko w tle tych wydarzeń, gdzie pierwszoplanowe role odgrywają zawsze
mężczyźni.

- Ani nie piszą Polacy, ani nie piszą Niemcy. To jakieś tabu. A myśmy
były bardzo dzielne i chłopom jest chyba wstyd po prostu. Na przykład
Pasta. Słyszał pan o walce o Pastę? Przecież zginęłoby znacznie więcej
ludzi i walka trwałaby dłużej, gdyby nie kobiety. Przecież minerki tam
poszły. Ułożyły miny i wysadziły Pastę. I była cała masa takich kobiet, o
których dziś się nie wspomina.

Dlaczego?

- To jest jakieś wielkie kłamstwo, którego nie można do dziś
wyprostować. Kobiety nie tylko gotowały kartofle, co też jest ważne. Nie
tylko były sanitariuszkami, co też jest bardzo ważne. Ale również
uczestniczyły w normalnej walce, walczyły z bronią w ręku i wykonywały
najtrudniejsze zadania. Dlatego po powstaniu poszłyśmy do obozów. Gdyby
było inaczej i byśmy nic nie robiły, opuściłybyśmy Warszawę z cywilami.

Bo wojna to męska rzecz.

- Ja sądzę, że kilku z was, drogie chłopy, by nie żyło, gdyby nie my. To
jest szalenie zabawne, bo ja nigdy nie byłam traktowana jak kobieta,
tylko jak żołnierz.

A żołnierz nie ma płci.

- Nie, zupełnie.

Pani do konspiracji trafiła jako 14-latka. Dziecko chyba nie ma świadomości, że w każdej chwili może zginąć?

- Jan Głowiński i Ludwik Mayre, którzy mnie zaprzysięgli w 1940 roku w
Rabie Wyżnej, powiedzieli, co mogą mi zrobić Niemcy. Powiedzieli, że
mogą mnie odskórować, torturować, a na końcu zabić. I żebym się
zastanowiła. Taty nie ma, mamy nie ma. Długo się nie zastanawiałam. I
zaprzysięgli mnie. Wówczas wypowiedziałam osobistą wojnę Hitlerowi. I od
tego momentu byłam święcie przekonana, że nie przeżyję wojny. Dlatego
że oni mieli tylu drani i byli taką potęgą, że ja nie mogłam przeżyć.
Byłam naprawdę zdumiona, że mi się udało. W Rabie była straszna wpadka.
144 osoby pojechały do Oświęcimia, a ja ocalałam, bo pojechałam w 1941
do Warszawy opiekować się chorą siostrą. Tu zaproponowano mi
przystąpienie do kontrwywiadu.

Była pani przygotowana na powstanie?

- My wiedzieliśmy na pewno, że powstanie 1 sierpnia nie wybuchnie. Bo
cztery dni wcześniej była pierwsza koncentracja. Ci, którzy mieli broń,
poszli z bronią na wyznaczone miejsce. Ale koncentrację odwołano i
wszyscy wrócili do domu. Zamiast powstania miała być akcja ,Burza",
która miała ominąć Warszawę. Dlatego broń ze zrzutów szła do
partyzantki. Powstanie nie miało sensu. Przepraszam za to moje
bohaterskie koleżanki, moich bohaterskich kolegów, ale nigdy nie
uważałam, że powstanie powinno być w Warszawie. Wiedzieliśmy na pewno,
że Sowieci nie przejdą. Kilka dni przed powstaniem wysłano mnie na
Pragę, bo wywiad informował, że są już Rosjanie. Miałam sprawdzić, czy
nie ma już czołgów rosyjskich. Nie było. Polska została podzielona w
Jałcie. Zresztą w Lublinie był już ogłoszony PKWN. Powstanie nic nie
mogło zmienić. Widać też było, że Niemcy zaczynają się umacniać na
Wiśle. Jako kontrwywiad przekazywaliśmy takie informacje dowództwu. Ale
nikt nie słuchał, bo nasi chcieli mieć powstanie..

Po co im było powstanie?

- Moim zdaniem chodziło o stołki. Ja uważałam, że jak chcieli sobie
postrzelać, to proszę bardzo. Ale trzeba było iść rok wcześniej z
powstańcami w getcie. Tam była taka sama rzeź i tak samo nie mieli
żadnych szans. Bo w ogóle nie było szans na zwycięstwo. Ja to wiedziałam
od samego początku.

To po co w tym braliście udział? Po co było ginąć bez sensu?

- Taki był nasz obowiązek. Proszę sobie wyobrazić, że Kazimierz
Iranek-Osmecki, pseudonim ,Makary", który dowodził kontrwywiadem, w
ogóle nie wiedział, że powstanie ma wybuchnąć. Wszyscy pamiętają go ze
zdjęć, jak podpisuje akt kapitulacji, ale niewielu wie, że nie wyrażał
zgody na wybuch powstania. Ja też nie wiedziałam, że wybuchło powstanie.

Na filmach wygląda to zupełnie inaczej. Rozkazy przekazano wcześnie i
1 sierpnia o 17 wszyscy byli pod bronią. Oczywiście, jeśli ją mieli.
Więc trudno mi teraz uwierzyć, że do kontrwywiadu żadne rozkazy, żadne
hasła i żadna wiadomość o koncentracji nie dotarły.

- Myśmy naprawdę nic nie wiedzieli. 1 sierpnia miałam stawić się u Romka
Grodzkiego na Książęcej 7, ale nie z powodu powstania. Nagle patrzymy
przez okno, a tam ulicą jedzie czołg i strzela przed siebie. Myśmy
wleźli na dach i zaczęliśmy patrzeć, co się wokół dzieje. Zaczynamy się
zastanawiać, co się dzieje. Romek twierdzi, że to musi być powstanie, a
ja się upieram, że nie. Bo przecież Romek dzień wcześniej spotkał się ze
swoim dowódcą Stefanem Rysiem w kościele świętej Barbary i ten mu
powiedział, że żadnego powstania nie będzie. I widzimy grupę własowców z
psami, którzy podpalają kolejne domy. Oni chodzili już i szukali
powstańców. Romek był wysoki i silny. Wtedy przysiągł, że mnie im nie
odda. Bo jak w ręce własowców wpadały kobiety, to najpierw je gwałcili, a
potem zarzynali. Niemcy nie gwałcili, bo nie chcieli mieszać ras. Z
tego domu udało nam się uciec, ale dopiero następnego dnia. Ale nie
znamy hasła, nie wiemy, gdzie się mamy zgłosić. Dziś wydaje się to nawet
śmieszne, że nic nie wiedzieliśmy. Cudem jakimś wpadliśmy na Dzidka
Bobkowskiego, kolegę Romka Grodzkiego z Podchorążówki. On znał hasło. I
doczepili nas do oddziału Kilińskiego.

Ale na początku była chyba jakaś nadzieja?

- Na początku było ogromne społeczne uniesienie. Co jest zupełnie
zrozumiałe. Po tylu latach ludzie zobaczyli polskie flagi, usłyszeli
"Jeszcze Polska nie zginęła". Nie da się opisać tego entuzjazmu. To była
euforia. Ja dwa razy przeżyłam taką radość. Rok wcześniej Szare Szeregi
podłączyły się w budce telefonicznej z patefonem i nagle ze szczekaczek
popłynęło ,Jeszcze Polska nie zginęła". I wszyscy, jak stali na
Brackiej, klęknęli i płakali. W czasie powstania przeżywałam to jeszcze
raz. Wszyscy szaleliśmy, bo taka radość wszystkim się udziela.
Rzucaliśmy się sobie w ramiona, wrzeszczeliśmy z radości. Chociaż
wiedziałam, że to się nie może dobrze skończyć. Było strasznie dużo
odważnych ludzi, tylko że to był zupełny nonsens.

A jak wyglądał koniec?

- Stałam na warcie na Pięknej. Byłam w ochronie sztabu generalnego
powstania. Dowiedzieliśmy się, że nasz dowódca podpisał kapitulację.
Było nam już zupełnie to obojętne. Czułam się potwornie zmęczona. Myśmy
byli tak zmęczeni, że w czasie powstania prawie ze sobą nie
rozmawialiśmy. Każdą wolną chwilę przeznaczaliśmy na sen. Trzeba
pamiętać, że byliśmy cały czas na frontowej linii. Zmęczenie fizyczne,
brak jedzenia, brak wody, bieganie po tych kanałach. Jak robi się to
wszystko naraz, to człowiek pada i śpi. Nie ma żadnej refleksji. Nie ma
innych myśli. Kto mógł, to szedł spać. Gdziekolwiek. Byłam tak zmęczona
po kapitulacji, że nie pamiętam, jak myśmy doszli do Ożarowa, gdzie był
pierwszy obóz.

Ale Warszawa was kochała. Byliście bohaterami.

- Ja będę to powtarzać do końca życia, że największymi bohaterami byli
cywile, którzy na czas powstania przenieśli się do piwnic. Oni się tam
rodzili i umierali w strasznych warunkach. Nie mając co jeść, nie mając
co pić. Ja uważam, że to święci ludzie, że nam gardeł nie poderżnęli.

Dlaczego mieli wam, powstańcom, gardła podrzynać?

- Dlatego że wsadziliśmy ich do tych piwnic. I trwało to tak długo, i
nie zaopiekowaliśmy się nimi. Jak człowiek jest chory, jak się rodzą
dzieci i umierają dzieci, to człowiek tylko o tym myśli. Ci ludzie mieli
prawo nas autentycznie nienawidzić za to, że ich w to wepchnęliśmy.
Słyszałam kiedyś opowieść pewnej pani, której matka i dziecko umarły w
piwnicy. To było potworne. Dlatego uważam, że byli to niebywale wytrwali
i niezwykle dzielni ludzie.

Ale to wy byliście bohaterami, a nie oni.

- Ja pamiętam jeden swój heroiczny czyn. Byłam w ochronie sztabu, który
miał się przenieść ze Złotej na Piękną. Nie wiem, który to był dzień
powstania, ale już wszystko się waliło i paliło. Czarno było od kurzu.
Stałam na warcie z Leszkiem Zbyszyńskim. W tym kurzu dostrzegliśmy cień
człowieka, który się zgubił. No i ten człowiek zawołał "Kamerad!". To
już wiadomo, że Niemiec. Leszek dał mu po nodze. No i chłopcy doskoczyli
do niego i chcieli go dostrzelić. Odbezpieczyłam broń i powiedziałam:
nie tą samą metodą. My nie możemy dobijać rannych. I zrozumieli. Nie
zastrzeliliśmy go. Ja mu jeszcze opatrunek zrobiłam, a on potem nam
wszystko wyśpiewał, skąd nas będą atakować.

Jak po tych wszystkich okropieństwach, które przeżyła pani jako 19-latka, można żyć dalej?

- Jeżeli się przeżyje to, co ja przeżyłam, i zobaczy, co ja widziałam,
to się człowiek boi, że zostanie bandytą. Człowiek, jak widzi śmierć
wokół, to staje się gruboskórny. Ja się strasznie bałam, że po wojnie
zostanę bandytą. Bo przez całą wojnę przekraczałam prawo każdego dnia. I
bałam się, że to może zostać w człowieku. To był wielki mój lęk. Po
wojnie się stresowałam w każdym kraju, w którym byłam. Uczyłam się
miejscowego prawa. Do tego stopnia, że jak jechałam samochodem i było
ograniczenie do 50 mil, to ja jechałam nie więcej niż 49.

A kiedy poczuła się pani bohaterem?

- Mnie bardzo długo nie było w Polsce. A jak wróciłam, to dowiedziałam
się, że powstańcy mogę jeździć za darmo tramwajami i autobusami.
Jeździłam z tą legitymacją, czekając na kanara. Ale nie wiadomo było do
końca, czy powstańcy mogę jeździć metrem, bo nie było tego zapisanego w
legitymacji. Poszłam do pana, który sprzedaje bilety do metra, przy
politechnice. Powiedziałam, że jestem powstańcem, tu jest moja
legitymacja i czy wolno mi jeździć za darmo metrem. I ten młody
chłopiec, który miał z 25 lat, zanim potwierdził, że mogę jeździć też
metrem, stanął przede mną na baczność i powiedział, że jest zaszczycony,
że może mnie poznać. Szalenie mnie to wzruszyło i zamurowało.

A mnie zamurowało, że pani, która wykonywała wyroki śmierci i
strzelała do Niemców w czasie powstania, pyta urzędników o takie
drobnostki.

- Obowiązkowo. Mówiłam, że nie chciałam być bandytą. Musiałam to
wszystko z siebie wyrzucić. Jak agresję, którą wyrzuciłam z siebie po
wojnie jak śmieć.

rozmawiał Cezary Łazarewicz

Magdalena Grodzka-Gużkowska, rocznik 1925, pseudonimy: Janina,
Katarzyna Wiśniewska, Halina Łuszczewska, Magdalena Zawadzka. Jej ojciec
Zygmunt Rusinek był przed wojną posłem z partii Piast. W konspiracji
zaczęła działać w 1940 roku w Służbie Zwycięstwu Polsce. Prowadziła
nasłuch radiowy i pomagała jako przewodnik, przerzucając przez zieloną
granicę wojskowych. W wieku 16 lat trafiła do kontrwywiadu AK. W
Powstaniu Warszawskim walczyła w batalionie "Kiliński" i w ochronie
sztabu generalnego. Jeszcze w czasie walk została przedstawiona do
odznaczenia Virtuti Militari, którego z powodu kapitulacji nigdy jej nie
wręczono. 5 października 1944 roku opuściła Warszawę jako jeniec,
trafiła do obozu w Niemczech. Po wojnie została na Zachodzie. Mieszkała w
Anglii, potem w Kanadzie. Była dozorczynią domu, fryzjerką,
pielęgniarką i położną. Wróciła po 26 latach, ale na stałe osiedliła się
w Polsce w 1975 roku. Prowadziła w Warszawie poradnie dla dzieci
autystycznych i ich rodzin. Ma dwóch synów - Jędrzeja i Jana, obaj
mieszkają w Kanadzie. Zanim przeszli na emeryturę, Jędrzej pracował w
branży budowlanej, Jan był nauczycielem.

Strona oryginalna:

http://media.wp.pl/kat,9811,wid,8415958,wiadomosc.html?P%5Bpage%5D=1

Na zdjęciu: Kopia zbrodniczego „rozporządzenia” Hansa Franka z 15 października 1941, opublikowanego w tzw. „Dzienniku Rozporządzeń dla GG” („Verordnungsblatt für das Generalgouvernement”).

Przed 73 laty namiestnik Hitlera na tzw. Generalne Gubernatorstwo –
czyli okupowaną przez Niemców, nie włączoną w granice Rzeszy część
Polski – „gubernator” Hans Frank wydał rozporządzenie,
wedle którego karze śmierci od tej chwili podlegali nie tylko Żydzi
uciekający z getta, ale także osoby (czyli Polacy) pomagający im w
ukryciu się. Kara śmierci obowiązywała zresztą nie tylko za pomoc, ale
za samo usiłowanie pomocy!

Dziś nie brakuje łotrów, którzy mówią, że Polacy Żydom nie pomagali –
tak jak np. Duńczycy [!] – a tłumaczenie, że za taką pomoc groziła
śmierć dla całej rodziny uważają za polską propagandę. Trzeba się tym
kłamcom przeciwstawiać.

W ostatnich latach najbardziej plugawe kłamstwo wygłosiła publicznie niejaka Alina Cała, która w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” 25 V 2009 powiedziała: W pewnym sensie Polacy są odpowiedzialni za śmierć wszystkich 3 milionów Żydów – obywateli II RP
[!]. Dodała jeszcze, że jesteśmy odpowiedzialni za holokaust żydowski
„w pewnym sensie”. W jakim „sensie”? To już nie twoja głowa, goju, masz
przyjąć do wierzenia to, co ci objawiamy…

Cała jest podobno pracownikiem naukowym [!] Żydowskiego Instytutu
Historycznego w Warszawie, który ma status państwowej instytucji kultury
i jest utrzymywany z budżetu państwa polskiego!

W tym samym wywiadzie Cała podaje nam jako świetlany przykład
Duńczyków, kwitując lekceważąco uwagę o wielu Polakach, obdarowanych
przez Żydów tytułem Sprawiedliwy wśród narodów świata, skoro
ten tytuł Żydzi przyznali także wszystkim Duńczykom. Wszystkim! Cała nie
wyjaśnia, czy także 10 tysiącom esesmanów, ochotników duńskich, ale
skoro wszyscy, to wszyscy!

Rozporządzenie Hansa Franka sprzed 70 lat nie pozostawia żadnych
wątpliwości, co do tego, że sytuacji okupowanych Polaków nie można
porównywać ani do sytuacji Duńczyków, ani Eskimosów… Nigdzie w
okupowanej przez Niemcy Europie nie było tak drakońskich i nieludzkich
„zarządzeń” jak na naszych ziemiach.

W §4b tego „rozporządzenia” czytamy, że Żydzi, którzy bez
upoważnienia opuszczają wyznaczoną im dzielnicę, podlegają karze
śmierci. Tej samej karze podlegają osoby, które takim Żydom świadomie
dają kryjówkę.

To jednak tylko część niemieckiego „prawa”. Dalej czytamy bowiem: Podżegacze i pomocnicy [na terenie GG określenie to odnosi się jednoznacznie do Polaków] podlegają tej samej karze [czyli śmierci!] jako sprawca. Czyn usiłowany karany będzie jak czyn dokonany [!].

O tym, jaki był czyn „usiłowany” przez Polaka „podżegacza”, który z
narażeniem życia własnegio i życia swojej rodziny próbował ratować
żydowskiego sąsiada, decydowały niemieckie „sądy specjalne”. One były
naprawdę „specjalne” a z sądami niewiele miały wspólnego…

Po wydaniu tego „rozporzadzenia” podlegli Hansowi Frankowi
funkcjonariusze wydawali w swoich obszarach administracyjnych podobne
„prawa”. Do dziś nie udało się ustalić, ilu Polaków poniosło śmierć za
ratowanie Żydów, ale była to bardzo duża grupa. Dziś pełni nienawiści do
Polski i Polaków fanatyczni ideologowie nowej holokaustycznej „wiary”
widzą w Polakach tylko „szmalcowników”. W ten sposób leczą swoją traumę.
Niech jej nie leczą naszym kosztem, bo myśmy już swoje zapłacili.

Piotr Szubarczyk

http://kmn.info.pl/?p=21294

Uratowała 2,5 tysiąca dzieci. Dziś 106. urodziny Ireny Sendlerowej
Tomasz Urzykowski

http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34862,19626762,uratowala-2-5-tysi...
Jest najbardziej znaną polską Sprawiedliwą wśród Narodów Świata. W czasie okupacji uratowała od zagłady ok. 2,5 tys. żydowskich dzieci. Ale o bohaterstwie Ireny Sendlerowej stało się głośno dopiero w 1999 r., gdy amerykańska szkoła z miasta w Uniontown w stanie Kansas wystawiła poświęconą jej sztukę.(..)
W zajętej przez Niemców Warszawie zaczęła razem z innymi pracownicami Wydziału Opieki Społecznej organizować nielegalną pomoc dla ludności żydowskiej. Po latach napisała: "Jak myśmy to robiły? Podstawową pomocą w opiece społecznej był wywiad środowiskowy. A więc fałszowałyśmy wywiady - tzn. podstawiało się zmyślone nazwiska i w ten sposób zdobywałyśmy pieniądze, produkty żywnościowe, odzież. W ten sposób zdobyte rzeczy zanosiłyśmy do getta. (...) Fałszowanie wywiadów trwało parę lat, ale oczywiście władze niemieckie wpadły na nasze krętactwo". Gdy oszustwo wyszło na jaw, Niemcy wysłali dyrektora wydziału do Auschwitz.

Do getta Irena Sendlerowa i jej współpracowniczka dostawały się z przepustkami wystawionymi im przez Juliusza Majkowskiego, dyrektora Miejskich Zakładów Sanitarnych. Instytucja ta w otoczonej murem dzielnicy przeprowadzała dezynfekcje. Obie kobiety były w niej fikcyjnie zatrudnione. Po wejściu do getta Irena Sendlerowa wkładała na rękę opaskę z gwiazdą Dawida, którą w okupowanej Warszawie musieli nosić Żydzi. W ten sposób nie wyróżniała się w tłumie. Był to też z jej strony znak solidarności w uwięzionymi w getcie ludźmi. Jesienią 1942 r. została szefową Referatu Opieki nad Dzieckiem Rady Pomocy Żydom "Żegota". Przyjęła pseudonim "Jolanta".

Nazwiska w słoiku

Działając w Żegocie Irena Sendlerowa zorganizowała przemyt żydowskich dzieci z getta na "aryjską stronę". Umieszczano je w rodzinach zastępczych, sierocińcach i żeńskich klasztorach. W ten sposób udało się ocalić ok. 2,5 tys. dzieci, wśród nich: przyszłą działaczkę społeczną Elżbietę Ficowską i Michała Głowińskiego, który został pisarzem i znawcą dziejów literatury polskiej. Dane każdego dziecka (prawdziwe imię i nazwisko, przybrane imię i nazwisko oraz aktualne miejsce pobytu) zapisywano na wąskiej bibułce, całą zaś kartotekę Sendlerowa przechowywała u siebie w domu. "Te dane były konieczne dlatego, żeby móc dostarczyć pieniędzy, ubrań, leków, no i w ogóle mieć jakąś choćby minimalną kontrolę, czy nie dzieje się dziecku jakaś krzywda, no a po wojnie, aby móc je odnaleźć" - pisała.

Zapisany na bibułkach rejestr ukrywanych dzieci omal nie wpadł w ręce gestapowców, którzy 21 października 1943 r. przyszli do mieszkania Ireny Sendlerowej przy ul. Ludwiki 6 na Woli, żeby ją aresztować. Trzy miesiące spędziła w celi na Pawiaku. Była przesłuchiwana i torturowana w siedzibie gestapo w al. Szucha. Niemcy skazali ją na śmierć. Wyszła na wolność dzięki Marii Palester z Żegoty, która zorganizowała zbiórkę pieniędzy na wykupienie Ireny Sendlerowej.

Po powrocie z więzienia odzyskała kartotekę ukrywanych żydowskich dzieci. Dokumenty przechowała jej przyjaciółka Janina Grabowska. Bibułki z nazwiskami i adresami Sendlerowa umieściła w słoiku i zakopała w ogrodzie łączniczki Jadwigi Piotrowskiej przy ul. Lekarskiej 9. Po wojnie przekazała je Adolfowi Bermanowi z Centralnego Komitetu Żydów w Polsce, który kilka lat później wywiózł rejestr do Izraela.

Późne zaszczyty za bohaterstwo

Irena Sendlerowa jako pielęgniarka brała udział w powstaniu warszawskim. Po zakończeniu wojny pracowała w Polskim Czerwonym Krzyżu i Wydziale Opieki Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. Zakładała domy dziecka, powołała Ośrodek Opieki nad Matką i Dzieckiem. Za ocalenie tysięcy istnień nie od razu spotkała ją nagroda. W czasach stalinowskich byłą członkinią Żegoty zainteresowała się bezpieka, której donoszono, że ukrywała i zatrudniała ludzi z Armii Krajowej. W 1949 r., będąc w zaawansowanej ciąży, była brutalnie przesłuchiwana przez UB. Straciła wtedy dziecko. Związana z ruchem socjalistycznym należała do PZPR, z której wystąpiła po wydarzeniach Marca '68. W 1980 r. zapisała się do "Solidarności".

W 1965 r. instytut Yad Vashem w Jerozolimie przyznał Irenie Sendlerowej medal "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". Odebrała go dopiero w 1983 r., gdy dostała paszport. Wtedy też posadziła swoje drzewko w Alei Sprawiedliwych Yad Vashem. W 1991 r. otrzymała honorowe obywatelstwo Izraela. O bohaterstwie Ireny Sendlerowej świat dowiedział się w 1999 r., gdy amerykański nauczyciel Norman Conrad ze swymi uczennicami ze szkoły w Uniontown w stanie Kansas wystawił poświęconą jej sztukę teatralną "Life in a Jar" ("Życie w słoiku"). Tytuł nawiązuje do słoika z bibułkami, na których były nazwiska i adresy ukrywanych dzieci. Widowisko wystawiano ponad 200 razy w USA i Europie. Miało duży oddźwięk w amerykańskiej telewizji. Przyczyniło się do powstania fundacji promującej postawę Ireny Sendlerowej.

W 2003 r. Irena Sendlerowa odznaczona została przez prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego Orderem Orła Białego. Dwukrotnie wysuwano jej kandydaturę do Pokojowej Nagrody Nobla. W 2007 r. otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki m.st. Warszawy.

Ostatnie lata życia spędziła w Zakładzie Opieki Zdrowotnej Konwentu Bonifratrów w Warszawie. Zmarła 12 maja 2008 r. w wieku 98 lat. Pochowana została na Starych Powązkach. 30 lipca 2008 r. Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych przyjęła rezolucję upamiętniającą postać bohaterskiej Polki. Od 2006 r. Irena Sendlerowa jest patronką nagrody "Za naprawianie świata", a od 2013 r. ma aleję swojego imienia na Muranowie, przed Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Korzystałem m.in. z książki Anny Mieszkowskiej "Dzieci Ireny Sendlerowej" i artykułu Anny Dybały na portalu Polscy Sprawiedliwi prowadzonym przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Jedyną
w okupowanej przez nazistów Europie instytucją państwową ratującą Żydów
od Zagłady była utworzona 4 grudnia 1942 r. w Warszawie Rada Pomocy
Żydom („Żegota”). Udzieliła ona wsparcia materialnego około 4 tys. osób,
zdobywała dokumenty, szukała mieszkań i kryjówek dla uciekinierów z
gett, starała się również zapewnić im opiekę medyczną.

„Żegota” powstała w wyniku
przekształcenia Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom utworzonego pod
koniec września 1942 r. z inicjatywy znanej pisarki, współzałożycielki
konspiracyjnego Frontu Odrodzenia Polski Zofii Kossak – Szczuckiej i
związanej z PPS Wandy Krahelskiej – Filipowiczowej.

Członkami „Żegoty” byli
ludzie reprezentujący różne poglądy społeczne i polityczne. Wśród nich
znaleźli się przedstawiciele Polskiej Partii Socjalistycznej – Wolność
Równość Niepodległość, Robotniczej Partii Polskich Socjalistów,
Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Bundu, Żydowskiego
Komitetu Narodowego, Frontu Odrodzenia Polski, Związku Syndykalistów
Polskich i Polskiej Organizacji Demokratycznej.

Przewodniczącym Rady został
Julian Grobelny (PPS-WRN), wiceprzewodniczącymi Tadeusz Rek (SL) i Leon
Feiner (Bund), sekretarzem Adolf Berman (ŻKN), skarbnikiem Ferdynand
Arczyński (Stronnictwo Demokratyczne).

Rada skupiała
kilkunastoosobowy zespół, który kierował akcją pomocy dla Żydów,
udzielanej przez organizacje polityczne, społeczne i osoby indywidualne.
Dla usprawnienia działalności „Żegoty” utworzono jej Biuro Wykonawcze, a
następnie referaty: mieszkaniowy, dziecięcy – kierowany przez Irenę
Sendlerową, terenowy i lekarski.

Kontakty z „Żegotą” z
ramienia Delegatury utrzymywali Witold Bieńkowski oraz jego zastępca w
referacie żydowskim Delegatury Władysław Bartoszewski.

W piśmie do delegata rządu na
kraj z 29 grudnia 1942 r. tak określono cele powołanej organizacji:
„Zadaniem Rady jest niesienie pomocy Żydom jako ofiarom eksterminacyjnej
akcji okupanta, a to pomocy w kierunku ratowania ich od śmierci, ich
legalizacji, przydzielania im pomieszczeń, udzielania zasiłków
materialnych względnie, gdzie to wskazane, wyszukiwanie zajęć
zarobkowych jako podstawę egzystencji, zawiadywanie funduszami i ich
rozprowadzanie – słowem działalność, która pośrednio lub bezpośrednio
wchodzić może w zakres pomocy”.

Swoją działalność „Żegota”
prowadziła dzięki pieniądzom otrzymywanym od Rządu RP na Uchodźstwie
oraz funduszom zebranym wśród społeczeństwa polskiego i żydowskiego w
kraju i za granicą.

W celu rozszerzenia
udzielanej pomocy planowano utworzenie na prowincji rad lokalnych.
Ostatecznie samodzielne rady powstały jedynie w Krakowie i we Lwowie.
Kierowali nimi Stanisław Dobrowolski (PPS WRN) i Władysława Chomsowa
(SD).

Działając w skrajnie trudnych
warunkach, od jesieni 1941 r. za pomoc ukrywającym się Żydom groziła
kara śmierci, „Żegota” udzieliła wsparcia materialnego około 4 tys.
osób, ponadto zdobywała dokumenty (ok. 50 tys.), szukała mieszkań i
kryjówek dla uciekinierów z gett, w miarę możliwości starała się również
zapewnić im opiekę medyczną. Dzięki wysiłkom Ireny Sendlerowej i jej
referatu opieką udało sie objąć 2,5 tys. żydowskich dzieci
wyprowadzonych z warszawskiego getta.

„Żegota” dostarczała
konspiracyjnej prasie informacje dotyczące zagłady Żydów, wydawała także
własne ulotki i kolportowała plakaty.

Działająca do początku 1945
r. Rada Pomocy Żydom była jedyną w okupowanej przez nazistów Europie
instytucją państwową ratującą Żydów od zagłady. Została uhonorowana
medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata przyznawanym przez Instytut
Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie.

75 lat temu powstała „Żegota”

75 lat temu, 4 grudnia 1942 r. w Warszawie przy Delegaturze Rządu
na Kraj, z przekształcenia Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom, powstała
Rada Pomocy Żydom "Żegota" - jedyna w okupowanej przez Niemców Europie
instytucja państwowa ratująca ludność żydowską od zagłady.

Pamiętajmy! 75 lat temu powstała "Żegota" - jedyna w okupowanej przez Niemców Europie instytucja…

Organizacja powstała 4 grudnia 1942 r. w Warszawie przy
Delegaturze Rządu na Kraj, z przekształcenia Tymczasowego Komitetu
Pomocy Żydom.

W krytycznej sytuacji, po raz pierwszy w historii
nowożytnej Polski, przedstawiciele kompetentnych, miarodajnych
żydowskich organizacji politycznych różnego odcienia, niejednokrotnie z
sobą nawet skłóconych, wspólnie z przedstawicielami demokratycznych
ośrodków polskiego podziemia podjęli działanie na rzecz ratowania ludzi,
i ostrzegania, i zbierania materiałów dotyczących zbrodni
hitlerowskich, i kontaktów z wolnym światem. Jest to zjawisko, którego
nie znam w żadnym innym kraju okupowanej Europy

— mówił po latach o działalności „Żegoty” jeden z jej działaczy Władysław Bartoszewski.

Rada
Pomocy Żydom „Żegota” powstała z przekształcenia utworzonego
27 września 1942 r. w okupowanej przez Niemców stolicy Tymczasowego
Komitetu Pomocy Żydom. Założono go z inicjatywy Zofii Kossak-Szczuckiej,
działaczki konspiracyjnego Frontu Odrodzenia Polski oraz Wandy
Krahelskiej - Filipowiczowej, członkini PPS.

Powstanie
komitetu było bezpośrednią reakcją na opublikowanie w sierpniu 1942 r.,
tuż po rozpoczęciu wielkiej akcji likwidacyjnej w warszawskim getcie,
słynnego „Protestu” Kossak-Szczuckiej, w którym pisała: „W ghetcie
warszawskim, za murem odcinającym od świata, kilkaset tysięcy skazańców
czeka na śmierć. (…) Kto milczy w obliczu mordu - staje się wspólnikiem
mordercy. Kto nie potępia - ten przyzwala. Zabieramy przeto głos
my, katolicy-Polacy”.

Pisarka przedstawiając dramatyczny los
Żydów wezwała Polaków do zajęcia jednoznacznego stanowiska.
„Protestujemy, kto z nami tego protestu nie popiera, nie jest
katolikiem” - stwierdzała.

W tym samym tekście znalazły się jednak następujące zdania:

Uczucia
nasze względem Żydów nie uległy zmianie. Nie przestajemy uważać ich
za politycznych, gospodarczych i ideowych wrogów Polski. Co więcej,
zdajemy sobie sprawę z tego, iż nienawidzą nas oni więcej niż Niemców,
że czynią nas odpowiedzialnymi za swoje nieszczęście. (…) Świadomość
tych uczuć jednak nie zwalnia nas z obowiązku potępienia zbrodni.

4 grudnia
1942 r. z Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom wyłoniła się Rada Pomocy
Żydom o kryptonimie „Żegota”. Władysław Bartoszewski, pytany w jednym
z wywiadów o osobę patrona tej konspiracyjnej organizacji, powiedział:

Nie
istniała taka osoba, dopóki Zofia Kossak nie wymyśliła kryptonimu
Żegota. Potem dodano imię Konrad, by utrudnić kojarzenie nazwy Żegota
z Żydami. („Polityka” 47/2002)

Członkami „Żegoty”
byli ludzie reprezentujący różne poglądy społeczne i polityczne. Wśród
nich znaleźli się przedstawiciele Polskiej Partii Socjalistycznej -
Wolność Równość Niepodległość, Robotniczej Partii Polskich Socjalistów,
Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Bundu, Żydowskiego
Komitetu Narodowego, Frontu Odrodzenia Polski, Związku Syndykalistów
Polskich i Polskiej Organizacji Demokratycznej.

Przewodniczącym Rady został Julian Grobelny (PPS-WRN), wiceprzewodniczącymi Tadeusz Rek (SL) i Leon Feiner (Bund), sekretarzem Adolf Berman (ŻKN), skarbnikiem Ferdynand Arczyński (Stronnictwo Demokratyczne).

Rada
skupiała kilkunastoosobowy zespół kierujący akcją pomocy dla Żydów,
udzielanej poprzez organizacje polityczne, społeczne i osoby
indywidualne. Dla usprawnienia działalności „Żegoty” utworzono jej Biuro
Wykonawcze, a następnie referaty: mieszkaniowy, dziecięcy - kierowany
przez Irenę Sendlerową, terenowy i lekarski.

Kontakty z ”Żegotą”
z ramienia Delegatury Rządu utrzymywali Witold Bieńkowski oraz jego
zastępca w referacie żydowskim Bartoszewski.

W piśmie do delegata
rządu na kraj z 29 grudnia 1942 r. tak określono cele powołanej
organizacji: „Zadaniem Rady jest niesienie pomocy Żydom jako ofiarom
eksterminacyjnej akcji okupanta, a to pomocy w kierunku ratowania ich
od śmierci, ich legalizacji, przydzielania im pomieszczeń, udzielania
zasiłków materialnych względnie, gdzie to wskazane, wyszukiwanie zajęć
zarobkowych jako podstawę egzystencji, zawiadywanie funduszami i ich
rozprowadzanie - słowem działalność, która pośrednio lub bezpośrednio
wchodzić może w zakres pomocy”.

Swoją działalność „Żegota” prowadziła dzięki pieniądzom otrzymywanym od Rządu RP na Uchodźstwie
oraz funduszom zebranym wśród społeczeństwa polskiego i żydowskiego
w kraju i za granicą. W celu rozszerzenia udzielanej pomocy planowano
utworzenie na prowincji rad lokalnych. Ostatecznie samodzielne rady
powstały jedynie w Krakowie i we Lwowie. Kierowali nimi Stanisław
Dobrowolski (PPS WRN) i Władysława Chomsowa (SD).

Działając
w skrajnie trudnych warunkach, od jesieni 1941 r. obowiązywało
niemieckie rozporządzenie o stosowaniu kary śmierci wobec osób, które
pomagały Żydom, „Żegota” udzieliła wsparcia materialnego około 4 tys.
osób, ponadto zdobywała dokumenty (ok. 50 tys.), szukała mieszkań i
kryjówek dla uciekinierów z gett, w miarę możliwości starała się również
zapewnić im opiekę medyczną. Dzięki wysiłkom Ireny Sendlerowej i jej
referatu opieką udało się objąć 2,5 tys. żydowskich dzieci
wyprowadzonych z warszawskiego getta.

„Żegota”
dostarczała konspiracyjnej prasie informacje dotyczące zagłady Żydów,
wydawała także własne ulotki i kolportowała plakaty.

Działająca
do początku 1945 r. Rada Pomocy Żydom była jedyną w okupowanej przez
nazistów Europie instytucją państwową ratującą Żydów od zagłady.

Wobec tego jednak, że na naszym terytorium rozegrała się główna część tragedii ludności żydowskiej, działania te (pomoc Żydom - PAP)
mogły dotyczyć tysięcy ludzi, ale nie milionów. I odchodzą w cień wobec
tragedii milionów. Ale ja stale przypominam, że według Starego
Testamentu brakowało dziesięciu ludzi do uratowania Sodomy. W Polsce
tych Sprawiedliwych znalazły się tysiące… Myślę, że nie tylko Żydzi
uratowani w infernalnych warunkach mają im coś do zawdzięczenia, ale
i my wszyscy, ówcześni i potomni

— oceniał znaczenie „Żegoty” Bartoszewski.

Rada
Pomocy Żydom została uhonorowana medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów
Świata przyznawanym przez Instytut Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie.

http://www.aan.gov.pl/container/Zegota-WWW-.pdf

Wystawa „Żegota – Rada Pomocy Żydom” w konsulacie RP w Nowym Jorku

W polskim konsulacie w Nowym Jorku otwarto wystawę "Żegota - Rada
Pomocy Żydom". Na spotkaniu ze środowiskiem polskim i żydowskim dr
Marcin Urynowicz z IPN wskazywał, że wiedza na ten temat nie jest pełna,
a badania przynoszą nowe szczegóły.

Wystawa IPN, przygotowana w polsko-angielskiej wersji językowej,
składa się z kilkunastu kompletów plansz. Powstała z inicjatywy zastępcy
prezesa IPN dr. Mateusza Szpytmy. Autorami wystawy są dr Marcin
Urynowicz i dr Paweł Rokicki.

* * *

W lipcu 1942 r., po rozpoczęciu przez Niemców likwidacji getta
warszawskiego i pierwszych deportacjach do obozu zagłady w Treblince,
nasiliły się naciski konspiracyjnych środowisk polskich, głównie
katolickich i demokratycznych, na tajną Delegaturę Rządu RP na Kraj, aby
rozszerzyć akcję pomocy dla ludności żydowskiej. W tej sprawie
interweniował również Referat Żydowski Armii Krajowej (pion wojskowy
polskiej konspiracji). We wrześniu 1942 r. Leopold Rutkowski, szef
Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury, wydał decyzję o przyznaniu
pierwszej dotacji na pomoc Żydom. On też najprawdopodobniej był 
inicjatorem powołania stałej Komisji Pomocy Społecznej dla Ludności
Żydowskiej. W grudniu 1942 r. z powodów politycznych i organizacyjnych
doszło do reorganizacji Komisji w Radę Pomocy Żydom kryptonim „Żegota”.

Rada Pomocy Żydom kryptonim „Żegota” podlegała formalnie Delegaturze
Rządu RP na Kraj. Ta ostatnia, za pośrednictwem swego przedstawiciela,
Witolda Bieńkowskiego, pracownika Komórki Więziennej zajmującej się
m.in. sprawami żydowskimi, sprawowała nad Radą kontrolę polityczną
i organizacyjną. Udzielała zarazem pomocy w sprawach finansowych
i pomagała w kontaktach z innymi organizacjami konspiracyjnymi,
z którymi Rada musiała współpracować. Relacje z Delegaturą nie zawsze
układały się najlepiej, co wynikało z różnicy zdań głównie w kwestiach
finansowych, zakresu i form działania, stosunku do żydowskiej
konspiracji zbrojnej, a także współpracy z komunistami. Lepiej
współpraca układała się z Referatem Żydowskim Armii Krajowej, na czele
którego stał Henryk Woliński.

Rada Pomocy Żydom „Żegota” działała przez swoją centralę w Warszawie
oraz Rady Okręgowe w Krakowie i Lwowie. Jej pomoc docierała również do
niektórych gett i obozów, w których Niemcy masowo więzili ludność
żydowską. Wysłannicy „Żegoty” nawiązywali tam kontakty (ewentualnie
podejmowali takie próby), umożliwiające dostarczanie pieniędzy lub
fałszywych dokumentów, potrzebnych do ucieczki. Mimo usiłowań nie udało
się rozszerzyć akcji na całość ziem polskich.

„Zadaniem Rady jest niesienie pomocy Żydom jako ofiarom
eksterminacyjnej akcji okupanta, a to pomocy w kierunku ratowania ich od
śmierci, ich legalizacji, przydzielania im pomieszczeń, udzielania
zasiłków materialnych względnie, gdzie to wskazane, wyszukiwanie zajęć
zarobkowych jako podstawy egzystencji, zawiadywanie funduszami i ich
rozprowadzanie – słowem działalność, która pośrednio lub bezpośrednio
wchodzić może w zakres pomocy” – takie cele „Żegoty” przedstawiono 29
grudnia 1942 r. Delegatowi Rządu RP na Kraj.

W okupowanym kraju działalność „Żegoty” ograniczona była m.in.:
brakiem pieniędzy, upolitycznieniem konspiracji, zastraszeniem
społeczeństwa, antyżydowskim nastawieniem niektórych środowisk, donosami
i szantażem. Także lękiem Żydów przed życiem w ukryciu, ich nadzieją na
przetrwanie w gettach i obozach, kulturową odmiennością, a czasem też
uprzedzeniami wobec Polaków. Na forum międzynarodowym wyraźna była
niechęć aliantów do kwestii żydowskiej oraz wroga postawa Sowietów wobec
inicjatyw Rządu Polskiego, z którym Związek Sowiecki zerwał stosunki
wiosną 1943 r.

W celu ratowania dzieci żydowskich w sierpniu 1943 r. powołano
Referat Dziecięcy „Żegoty”, którego kierowniczką została Irena
Sendlerowa „Jolanta”. Dzieci ukrywano w zakładach opiekuńczych (również
zakonnych) i u rodzin prywatnych. W razie potrzeby zapewniano także
fałszywe dokumenty i zasiłki pieniężne. „Żegota” pomogła w ukryciu ok.
1300 dzieci u polskich rodzin zastępczych.

Działalność Rady Pomocy Żydom „Żegoty” zakończyła się w 1945 r. wraz
z zajęciem Polski przez Armię Czerwoną. Szacuje się, że akcja „Żegoty”
objęła ok. 12 tys. osób, pozwalając dużej części z nich przetrwać
okupację niemiecką. Większość wyjechała później z kraju.

Tylko nieliczni działacze „Żegoty” doczekali docenienia ich zasług.
Wśród nich znalazła się Irena Sendlerowa, uhonorowana w 2003 r.
najwyższym polskim odznaczeniem państwowym – Orderem Orła Białego.

https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/67834,Prezentacja-wystawy-Akcja-Zegota...

Rada Pomocy Żydom „Żegota” – fenomen w okupowanej Europie

80 lat temu powołano „Żegotę” – organizację niosącą pomoc Żydom w okupowanej Polsce

Żegota 80. rocznica powstania Rady Pomocy Żydom – 24.10.2022 r.