Szkola Frankfurcka - XV

Czasami malo widoczne zjawiska pociagaja za soba potezne rezultaty. Tak jest z destabilizacja jezyka. Zmieniajac  dotychczasowe znaczenie jakiegos slowa  otwiera sie pole dzialania  nowego znaczenia, czasem nawet przeciwstawnego, np. wojna to pokoj. Destabilizowane slowa  destabilizuja kulture. Od dawna w jezyku wojskowym uzywa sie okreslenia "sila zywa nieprzyjaciela"; jeszcze lepiej, w skrocie "npla". W ten sposob dehumanizuje sie  przeciwnika i zmniejsza skrupuly zwiazane z zabijaniem innych ludzi, takich jak my. Wprowadzajac pojecie "wyboru" zamazuje sie istoty sprawy, jaka jest zabijanie nienarodzonych dzieci.

Paskudna robote w tym wzgledzie wykonal kiedys Herbert Marcuse, najwredniejszy i najniebezpieczniejszy osobnik z kregu Szkoly Frankfurckiej. To nihilista, anarchista zamaskowany jako postepak. W 1965 r. napisal on esej  zatytulowany "Repressive Tolerance" i dedykowal go - a jakze - swoim studentom z Brandeis University. Calosc liczy jedynie 14 stron plus dwie strony "Postscriptum" z 1968 r. Taka broszurka, ktora miala atomowa moc. Jak zwykle, siegnijmy do oryginalu i przyjrzyjmy sie tekstowi.

Wlasciwie, to wystarczyloby piec pierwszych akapitow zajmujacych poltorej strony i nie marnowac czasu na reszte. W drugim akapicie czytamy: "Tolerancja jest celem samym w sobie". No ale...popatrzmy na nia przez okulary nowego paradygmatu, czyli krytycznie. W pierwszym akapicie Mistrz napisal: "Realizacja celu tolerancji wymagalaby nietolerancji...to co jest dzisiaj jest proklamowane i praktykowane jako tolerancja  w wielu  swych najbardziej efektywnych przejawach  sluzy sprawie ciemiezenia (opresji". 

W trzecim akapicie Ojciec Nowej Lewicy kontynuuje: "[obecna] tolerancja umacnia tyranie wiekszosci, przeciwko ktorej protestowali autentyczni liberalowie". O to, to! Jak dotad rzady wiekszosci byly po prostu istota demokracji. W ramach nowego myslenia rzady PiS-u od 2015 r. byly tyrania wiekszosci.

Co wlasciwie jest zlego z tolerancja, dzieki ktorej  przeciez Marks z Engelsem mogli w "Manifesie Komunistycznym" nawolywac do obalenia przemoca istniejacego ustroju, a Marcusemu pisac wszystko, co mu do glowy przyjdzie? Odpowiedz znajdujemy w akapicie trzecim: "Tolerancja przeszla ze stanu aktywnego do biernego, od praktyki do  nie-praktyki". Zas w akapicie czwartym jest donos na podstepnosc  tolerancji, ktora obecny system popiera w celu podtrzymania swojego istnienia i "tlamszenia alternatyw". Wsparte jest to w dalszej czesci dziela bardzo dialektyczna mysla: "Tolerancja, ktora zwiekszala zakres i tresc wolnosci zawsze byla stronnicza - nietolerancyjna". Moze lepiej bylo nie zwiekszac wolnosci i tolerancja bylaby mniej "stronnicza-nietolerancyjna?".

Nastepnie Marcuse  stara sie opowiedziec jaka tolerancja mialaby byc dobra. Odwoluje sie przy tym do J.S.Millsa. Na stronie szostej daje mi powod do raosi uzywajac slowa "Negro", oczywiscie w odniesieniu do Skandynawow. Wtedy nie bylo to jeszcze zabronione. Dzis nawet slowo "Czarni" jest "be". Obowiazuje "Afro-American". 

Smakowite jest takze wprowadzenie klimaciku, czyli smrodku wokol demokracji. Na stronie osmej Mistrzunio leci tak: "Demokracja jest forma rzadow, ktora pasuje do roznych typow spoleczenstw (jest to prawda nawet dla demokracji z uniwersalnym prawem wyborczym i rownoscia wobec prawa) i ludzkie koszty demokracji zawsze i wszedzie sa ponoszone przez spoleczenstwo rzadzone demokratycznie". A jakie sa to koszty? Oto one: eksploatacja, ubostwo, brak bezpieczenstwa dla ofiar wojny, dzialania policji i wojska itd.

No dobra, a jak sie to ma do nas? Co zrobic z nami? To tez bardzo proste, jezeli ludzie "sa blokowani przez zorganizowana represje  i indoktrynacje", to moze to 'wymagac oczywiscie srodkow niedemokratycznych. Oznaczaloby to miedzy innymi wycofanie tolerancji dla mowy i zgromadzen...grupom i ruchom, ktore promuja agresywne polityki, zbrojenie sie, szowinizm, dyskryminacje na podstawie rasy i religii czy takie, ktore sprzeciwiaja sie rozbudowaniu uslug socjalnych, zabezpieczenia spolecznego (social security), opieki medycznej, etc.". Szeroko czlek pojechal, co nie?  Kto z nas by sie nie zalapal?

Pewnie, ze chlopisko nie zapomnialo o oswiacie. Tak zapodal: "Co wiecej, przywrocenie wolnosci myslenia moze wymagac nowych i sztywnych ograniczen nauczania i  praktyk w instytucjach edkukacyjnych, ktore ze wzgledu na swoje metody i pojecia sluza zamykaniu umyslu w ramach ustalonego uniwersum dyskursu i zachowania - przez co apriorycznie ograniczaja racjonalna ocene alternatyw".

Ocena owczesnej sytuacji byla taka, ze opozycja wobec systemu jest slaba, stanowia ja male grupki, czesto ze soba sklocone. Nie odwolal tego trzy lata pozniej w "Postscripcie". Przypomnial tez, ze tylko radykalne mniejszosci moga wywalczyc prawdziwa demokracje, a "represywna Tolerancja", ktora jest odwrocona tolerancja, jest srodkiem do przywrocenia rownowagi pomiedzy Prawica i Lewica.

Minelo pol wieku i sytuacja sie odwrocila, te grupki staly sie sytemem w krajach Zachodu, a w Unii Europejskiej w szczegolnosci. No i jest zamordyzm Lewicy. Ma ona monopol na bron zwana nietolerancja (weaponized intolerance). Nawet nigdzie nie zdelegalizowano Antify i partii komunistycznych, choc sa bardzo agresywne. Podobnie "Zieloni". Sam Marcuse wraz z R.P.Wolffem i B.Mooreem,Jr. wydali w 1969 r. ksiazke  (trzy krotkie rozdzialiki) zatytulowana: "A Critique of Pure Tolerance" (Beacon Press, Boston). We wspolnie napisanym wstepie zapodali, ze "tolerancja jest  hipokrytyczna maska sluzaca zakryciu strasznej rzeczywistosci".

Esej Marcusego wywolal burze, uznano go za skandaliczny. Oczywiscie, ze zauwazono marcusowe hocki-klocki z demokracja i naruszenie kanonow naukowych..  Trzeba przyznac, ze inni prominentni czlonkowie Szkoly Frankfurckiej zachowali sie przyzwoicie. Iscie Leninowski esej  skrytykowali Adorno i  Horkheimer. Zas Habermas ostrzegl przed "lewicowym faszyzmem".

"Repressive Tolerance" byla znana glownie w srodowiskach akademickich. Niestety administracja uniwersytecka wcielila dzielo w zycie i tak rozkwitla poprawnosc polityczna. Rozprzestrzeniala sie jak plomien na prerii. A w XXI wieku idee Marcusego odzyly, nie szukano juz zaslonek.

Mysle, ze Marcuse zdawal sobie sprawe z mozliwosci autorytarnych skutkow tego co napisal. A w krajach Zachodu, a takze i w Polsce postepacy nie ukrywaja, ze Prawica powinna byc pozbawiona wladzy politycznej, a ludzie o prawicowych pogladach, praw obywatelskich. W Polsce pierwsze dowiedzialy sie o tym babcie w moherowych beretach. Haslo: "Zabierz babci dowod osobisty" wcale nie bylo zartem.