Czy Polska uratowała Zachód w 1920 r.? - III

Komuniści, jak to stwierdzono w "Manifeście Komunistycznym", nie ukrywają swoich zamiarów. Ponad pół wieku później Bolszewicy w Rosjii na czele z Leninem też nie ukrywali swoich zamiarów wobec świata kapitalistycznego, czyli także Zachodu, który Polska miala ratować. Co jednak o sytuacji w rewolucyjnej Rosji wiedzieli ówczesni decydenci i jakie mieli wobec niej zamiary?

Głównym centrum decyzyjnym świata zachodniego byla przez caly 1919 r. Konferencja Pokojowa w Paryżu. W czerwcu 1919 r. zawarto Traktat Wersalski, ale konferencja trwała i podejmowano na niej ważne decyzje polityczne i gospodarcze. Wypada sprawdzić jak tam Rosje widziano, bo przecież nie ulega watpliwosci, że polski punkt widzenia byl tylko  jednym z wielu, które w tamtym czasie wystepowaly.

Główną rolę w Konferencji Paryskiej odgrywali  trzej starsi wiekiem  mężczyzni: premier Francji Georges Clemenceau, premier Wielkiej Brytanii David Lloyd  George i prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson. Byli to tak zwani dobrzy ludzie, wszyscy mieli postępowe poglądy. Każdy mial swoje doświadczenie życiowe, ktorym sie kierowal.  Clemenceau mial sporą wiedze empiryczna na temat Rosji  i jastrzębie poglady na temat Niemiec, podczas gdy  Lloyd George, takż sobie. Przykladowo myslal, ze Charków to nazwisko carskiego generala, a nie miasto na Ukrainie. Przybyly zza Oceanu Wilson  byl nastawiony idealistycznie i z tej perspektywy ocenial problemy europejskie, ktore  mialy byc rozwiazane.

Wlaściwie w czasie dlugotrwalej  Konferencji  ci mężowie stanu powinni wyrownac swój poziom informacyjny, ale nie bylo to latwe. Czynnikiem, ktory mógl byc pomocny bylaby niewatpliwie obecność Rosji. Ten kraj jednak nie zostal na Konferencje zaproszony. Nieobecność Rosjan byla przez caly czas odczuwana bardziej niż innych nieobecnych z różnych powodów: Kanady, Grecji czy Japonii. Byla ona potrzebna przy rozwiazywaniu różnych problemow. Po zakonczeniu Konferencji Wilson  wyżalil sie, że w w Paryżu Rosja byla ważniejsza niż Prusy (?).

Obecni na Konferencji musieli kierowac się swoimi przekonaniami oraz strzepami informacji docierajacymi z ogarnietej rewolucja Rosji. Przeplyw informacji ograniczala blokada gospodarcza Rosji  prowadzona przez Zachód, wycofanie dziennikarzy z tego kraju oraz wycofanie  swoich dyplomatów przez Rosje  latem 1918 r.  Niewielkie krople informacji mogly plynać w postaci telegramów przez Sztokholm, gdzie Rosjanie mieli swojego przedstawiciela. A jeżeli trafil sie wladzom bolszewickim ktoś, kogo mozna bylo napompować  propaganda, to bardzo chetnie to robili. Już caryca Katarzyna Wielka robila to lubościa. Zdarzylo sie, ze krecacy sie w Paryzu amerykańscy dyplomaci wpadli na pomysl by wyslac do Rosji sekretna misje, by sie czegos dowiedziec  a moze nawet doprowadzic do podjecia jakichs rozmow. Wybór padl na bardzo ochoczych ludzi, dziennikarza o radykalnych pogladach  L.Steffensa oraz mlodego  eksperta od Rosji  W.Bullitta, ktory  byl przeciwko interwencji w Rosji. W Rosji goszczono ich jak carów czy królów, a co najmniej książąt. Do dyspozcji mieli palac, oczywiscie skonfiskowany prawowity wlascicielom. Na spektaklach operowych sadzano ich w lozy carskiej. Kawior mogli pojadac duzymi lyzkami, itp. A na dodatek mieli przywilej dyskutowania o polityce z samym Leninem oraz komisarzem ds. zagranicznych, Cziczerinem. Obaj niby-wyslannicy byli zachwyceni Leninem i dobra robota, ktora w Rosji wykonuje. Jasne stalo sie dla nich, ze obecnie nie jest czas na pokoj  w wojnie wewnetrznej, demokracje i prawa czlowieka.  Wladza radziecka najpierw musi zbudować podstawy ku temu. Proste? Obaj amerykanscy dżentelmeni piali z zachwytu nad Leninem. Bullitt odkryl, że Lenin jest  genialny, prostolinijny, ma olbrzymie poczucie humoru i jest bardzo pogodny. Z kolei Stefens odkryl, że Lenin  ma "instynkt liberalizmu".  Trudno ocenić, który z nich, Bullitt czy Stefens byl glupszy. Po powrocie do Paryża nikt nie mial czasu by zawracać sobie glowe informacjami przywiezionymi z Rosji.

Bardzo zdecydowane  stanowisko prezentowal Clemenceau. Nic to, że Rosja w sierpniu 1914 r. i później wiazala sily niemieckie  nie pozwalajac im na wzmocnienie armii walczacych na Zachodzie. Ważniejsze bylo to, że  w poczatkach 1918 r. Rosja zawarla pokój z Niemcami, dzieki któremu mogli oni przerzucic swoje korpusy na front zachodni. Co więcej, Rosja oddala Niemcom duży szmat ziemi i zaopatrywala gospodarke niemiecka w surowce.

Najbardziej realistycznie patrzyl na Rosje Winston Churchill, piastujacy w rzadzie brytyjskim  stanowisko sekretarza stanu ds. wojny. Jego ówczesne wypowiedzi dowodza, że mial świadomosc czym jest komunizm i czym zagraża światu, wczesniej niż piszacy swe ksiazki sowietolodzy. Juz w listopadzie 1918 r. stwierdzil z wlasciwa sobie przesada, że "Na  gigantycznych obszarach cywilizacja zostala calkowicie zniszczona, bolszewicy skaczą i tańczą jak zgraje rozwścieczonych pawianoów  na zwlokach swoich ofiar wśród ruin miast". Niestety Lloyd George skutecznie tlumil i oddalal polityka, który rozumial znacznie wiecej niz on.

Na stosunek do Rosji wplywal tez fakt, że wladza radziecka odmówila splacanie  dlugow zaciagnietych  wczesniej przez cara. To bylo dla kapitalistow bardzo bolesne. Francja i Wielka Brytania byly glównymi wierzycielmi olbrzymich dlugow zaciagnietych przez Rosje (takze, przez Wlochy i Rumunie). Wielka Brytania byla zadlużona u Amerykanow na $4.7 miliarda, zas  Francja na $4 miliardy plus  $3 miliardy u Anglikow.

Ludzie postepu na Zachodzie, na czele z Wilsonem i Lloyd Georgem, uważali, że  przecież zarówno Francja, jak i Stany Zjednoczone są dziecmi rewolucji. Stary porzadek jest nieefektywny i oparty na tyranii. Wilson, zastrzegajac sie, że  terror komunistyczny, konfiskaty mienia i bezprawie sa wina kapitalistow, szczególnie duzego businessu, ale kapitalisci sa sami sobie winni. Czyż nie gwalcili prawa prawa robotnikow na calym świecie?  Bolszewicy ograniczajac rozpasanie dużego businessu  niosa  ludziom wolność.

Zdarzylo sie, że polityk Curzon poskarżyl sie politykowi Balfourowi, że problem z naszym premierem jest taki, że jest on w części bolszewikiem".

Zrodlo: Margaret Macmillan, "Paris 1919. Six Months That Changed The World", Random House Trade Paperbacks, New York 2001.