Lista polskich żołnierzy poległych na Westerplatte - poszukiwanie krewnych (cz. 1)

W czwartek 10 października 2019 roku opinia publiczna została poinformowana o odkryciu na Westerplatte szczątków następnego, trzeciego z kolei Obrońcy Westerplatte. Równocześnie w przestrzeni medialnej wybrzmiał apel o pomoc w dotarciu do członków rodzin poległych żołnierzy, by dzięki pobranemu od nich materiałowi biologicznemu postarać się o zidentyfikowanie szczątków. W tym celu utworzono specjalny adres mailowy.

W załączeniu do materiału na portalu trojmiasto.pl [1] znalazł się plik pdf, w którym Wojciech Samól (Dział Archeologii Muzeum Westerplatte i Wojny 1939) zamieścił Listę polskich żołnierzy poległych na Westerplatte w dniach 1-7/8 września 1939 r. uzupełnioną o cztery archiwalne fotografie. Na portalu Gdańska Strefa Prestiżu w tym samym dniu ukazała się lista żołnierzy zawierająca daty / miejsca urodzenia, personalia rodziców, stopień wojskowy i nazwę jednostki macierzystej. We wprowadzeniu do tej listy napisano: Muzeum II Wojny Światowej sporządziło listę osób, których szczątki mogły zostać odnalezione i których rodziny są poszukiwane [2]. Wiadomo mi, iż archeolog Wojciech Samól jest autorem niektórych z nowych danych przytoczonych w rzeczonej liście. I chwała mu za to. W moim przekonaniu wybrane kwestie z obu list wymagają uzupełnień, sprostowań i poczynienia stosownych adnotacji.

1) Wojciech Najsarek, ur. 22.04.1900 w Jaćmierzu, gm. Zarszyn. Rodzice: Józef, Ludwika z d. Florczak (starszy sierżant rezerwy - zmobilizowany cywil, kolejarz Składnicy) - dane pochodące z wydanych w ubiegłym stuleciu publikacji Stanisławy Górnikiewicz (-Kurowskiej) takich jak np. "Westerplatczycy. Losy Obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej" (Gdańsk 1999, s. 142) [dalej: WES]

2) Bronisław Uss, ur. 1920 (?) lub 1916 (?) w Radziewiczach (?) gm. Iwje (dzisiejsza Białoruś). Rodzice: Michał, Maria z d. Miedziałło (strzelec - 77 pułk piechoty - Lida) - do niedawna o pochodzeniu tego Obrońcy nie wiedziano niemal zupełnie nic. Tu i ówdzie pojawiały się wzmianki jakoby miał się urodzić w roku 1916. Znane było również jego zdjęcie. Dopiero prowadząc swoje badania ustaliłem m. in personalia jego rodziców, a także domniemane miejsce urodzenia (właśc.: Rodziewicze) i odmienną od dotychczas przyjmowanej (acz wciąż domniemaną) roczną datę urodzenia. Szczegółowo odkrycia opisałem w swojej publikacji "Walczyli na Westerplatte. Badania nad stanem liczbowym Wojskowej SkładnicyTranzytowej we wrześniu 1939 roku" (Oświęcim 2017, s. 56, 285-290) [dalej: WNW]

3) Andrzej Kowalczyk, ur. 27.11.1914 w Kietlinie, gm. Radomsko. Rodzice: Antoni, Wiktoria z d. Barankiewicz (kapral - 85 pułk piechoty - Nowa Wilejka) - w ubiegłym stuleciu wiedziano o nim pod względem personalnym dość dużo [zob. np. WES, s. 115), mylnie jednak umieszczając Kietlin na Kresach Wschodnich. Z pomocą dalekiej krewnej Westerplatczyka jako pierwszy podałem do publicznej wiadomości nazwisko panieńskie Jego matki [WNW, s. 55-56, 291-298]

4) Konstanty (Stefan) Jezierski, ur. 20.05.1914 w Krzyżówce, gm. Nowe Miasto nad Pilicą. Rodzice: Antoni, Tekla (starszy strzelec - 2 Batalion Morski Gdynia) - uznawany niekiedy za pierwszego z żołnierzy, którzy polegli na Westerplatte. W WES (s. 107) figuruje jako strzelec Stefan Jezierski ur. w 1914 r. we wsi Gilówka (w rzeczywistości chodzi o to samo miejsce niedaleko wsi Żdżarki). Przed laty zdołałem ustalić i opublikować dokładną datę urodzenia i personalia rodziców (nazwisko panieńskie matki: Wiktorowicz), zob. np WNW, s. 55. Problem w tym, iż większość ze zgromadzonych przeze mnie danych nakazuje sądzić, że wedle wszelkiego prawdopodobieństwa poległy na Westerplatte żołnierz o nazwisku Jezierski nie jest tożsamy z tym pochodzącym spod Nowego Miasta n. Pilicą. Mam nadzieję, że w niedalekiej przyszłości zdołam opublikować szczegółowy materiał na ten temat. 

5) Zygmunt Zięba, ur. 8.02.1914 w Porębie Żegoty, gm. Alwernia. Rodzice: Jan, Marianna z d. Sędor (starszy legionista rezerwy - załoga stała Westerplatte, 5 pułk piechoty legionów - Wilno) - już w ubiegłym stuleciu znano jego fotografię jak również datę roczną i miejsce urodzenia oraz jednostkę macierzystą (WES, s. 223-224). Dzięki Stowarzyszeniu na Rzecz Poręby Żegoty i p. Zbigniewowi Klatce mogłem opublikować dokładną datę urodzenia i pełne personalia rodziców (WNW, s. 58). W toku prowadzonych badań skonstatowałem, iż powszechnie przyjmowana data śmierci tego żołnierza (2.09.1939) wcale nie musi odpowiadać stanowi faktycznemu (szczegóły zob. WNW). I jeszcze jedno: stosownie do stanu mojej wiedzy starszy legionista Zięba nie został przeniesiony do rezerwy (przynajmniej nie natknąłem się na żaden dokument, który by to poświadczał)

6) Władysław Jakubiak, ur. 15.04.1916 w Nowogrodzie Łomżyńskim, woj. podlaskie. Rodzice: Stanisław, Władysława (strzelec - 14 Dywizjon Artylerii Konnej - Białystok) - niestety, do dnia dzisiejszego nie zdołałem ustalić niczego nowego ponad dane znane już w ubiegłym stuleciu (zob. np. WES, s. 102)

7) Mieczysław Krzak, ur. 29.01.1915 w Boiska, gm. Solec / Dziurków. Rodzice: Tomasz, Marianna z d. Figura (legionista - 4 pułk piechoty legionów - Kielce) - w ubiegłym stuleciu nie widniały w literaturze przedmiotu niemal żadne dane personalne tego żołnierza (zob. np. WES, s. 119). Dzięki pomocy Cezarego Tulina, Adama Czerwonki i Haliny Majcher z USC w Solcu n. Wisłą mogłem jako pierwszy opublikować drukiem, kiedy i gdzie żołnierz ten przyszedł na świat (zapis / Dziurków został dodany przez Wojciecha Samóla) oraz podać personalia jego rodziców (WNW, s. 59-60)

8) Adolf Petzelt, ur. 17.11.1906 w Kałusz, woj. stanisławowskie (dzsiejsza Ukraina). Rodzice: Edward, Marianna z d. Płoskonka (plutonowy - załoga stała Westerplatte, 5 lub 6 pułk piechoty legionów - Wilno) - w ubiegłym stuleciu znano jego datę / miejsce urodzenia oraz imiona jego rodziców. Częstokroć jednak podawano błędnie (WES, s. 156 - i podaje się tak niekiedy do dzisiaj), że przybył do WST z 5, a nie z 6 pp Leg. Jestem bardzo dumny, że jako pierwszy z badaczy nie dość, że poznałem nazwisko panieńskie matki Westerplatczyka, to opublikowałem także kilka zdjęć plut. Petzelta i jego rodziców (WNW, s. 57, 250-273). Dziś wiemy jak wyglądał dowódca wartowni nr 5. 

9) Bronisław Perucki, ur. 1915? w Rączki, woj. świętokrzyskie (?). Rodzice: Kacper, Katarzyna z d. Gaj (kapral - 77 pułk piechoty - Lida) - data i miejsce urodzenia wciąż pozostają nieznane. Znamy dziś jednak jednostkę macierzystą i personalia Jego rodziców, rodzeństwa, ponadto liczne odgałęzienia drzewa genealogicznego (WNW, s. 57, 308-310). Jako pierwszy bodaj z badaczy napisałem także, iż to właśnie kapral Perucki mógł być tym żołnierzem (wg relacji sierż. Deika), którego jako śmiertelnie rannego po nalocie przeniesiono z ruin wartowni nr 5 do koszar.

10) Jan Gembura, ur. 20.06.1915 w Połągwi, gm. Brody, woj. świętokrzyskie. Rodzice: Józef, Waleria z d. Klepacz (kapral - 4 pułk piechoty legionów - Kielce) - we wcześniejszych publikacjach podawano datę roczną urodzenia Jana Gębury, imiona rodziców oraz to, że mieszkał przed wojną we wsi Brody Iłżeckie (WES, s. 89). Zdołałem ustalić i opublikować dokładną datę i miejsce urodzenia żołnierza oraz nazwisko panieńskie matki (WNW, s. 59).

11) Ignacy Zatorski, ur. 1915 (?) w Bugaju, gm. Suchedniów. Rodzice: Andrzej, Marianna (starszy legionista - 4 pułk piechoty legionów - Kielce) - powyższe dane są efektem badań prowadzonych przez Wojciecha Samóla. Idąc ich tropem kilka dni temu dotarłem do dokładnych danych personalnych dotyczących tego żołnierza! 6 lipca 1913 r. w Baranowie (parafia Suchedniów, 1913, akt ślubu 31) związek małżeński zawarli jego rodzice: Andrzej Zatorski (s. Ignacego i Małgorzaty z d. Pałys) i Marianna z d. Mendakiewicz (c. Floriana i Marianny z d. Pałgan). Dziś możemy stwierdzić, iż w rzeczywistości przyszły Obrońca Westerplatte starszy legionista Ignacy Zatorski urodził się 25 lipca 1915 r. we wsi Baranów (obecnie, podobnie jak wymieniona przez W. Samóla wieś Bugaj w granicach miasta Suchedniów) jako syn Andrzeja i Marianny z d. Mendakiewicz (parafia Suchedniów, 1915, akt urodzenia 148). Powyższe nowe, odkryte przeze mnie dane przytaczam za bazą danych portalu geneteka.genealodzy.pl (wszelkie okoliczności odkrycia opisałem szczegółowo w: Krzysztof Henryk Dróżdż, Dzienniki Westerplatte, t. 29, s. 347-350; rękopis, w zbiorach autora, materiał niepublikowany).

12) Józef Kita, ur. 1915 (?) w Sędziszowie, pow. Jędrzejów. Rodzice: Andrzej, Marianna (legionista - 4 pułk piechoty legionów - Kielce) - powyższe dane są efektem badań prowadzonych przez Wojciecha Samóla. Równolegle prowadziłem (i wciąż prowadzę) badania, w wyniku których dotarłem do aktu urodzenia Westerplatczyka. Widniejący tam zapis stoi w sprzeczności z częścią danych, którą opublikował W. Samól. Sprawa pozostaje rozwojowa.

13) Antoni Piróg, ur. 30.10.1915 w Korwinie (obecnie Holendry) gm. Pierzchnica. Rodzice: Józef, Józefa z d. Stęplowska (starszy legionista - 2 pułk piechoty legionów - Sandomierz; 4 pułk piechoty legionów - Kielce) - po raz pierwszy dokładna data / miejsce urodzenia oraz pełne personalia rodziców znalazły się w mojej publikacji (WNW, s. 60, 274-284). Jako pierwszy opublikowałem również jego fotografię. Stosownie do znanych mi dokumentów miał stopień legionisty, a większość przesłanek nakazuje domniemywać, iż nie zginął 2 a 7.09.1939.

14) Władysław Okraszewski (Okrasa), ur. 2.10.1916 w Skolimowie, gm. Konstancin-Jeziorna. Rodzice: Tomasz, Sabina z d. Munch (Minch) (starszy strzelec - 36 pułk piechoty - Warszawa) - w ubiegłym stuleciu podawano jedynie nazwisko Okraszewski, datę i miejsce urodzenia oraz imię matki (WES, s. 149-150). Wszelkie nowe dane i przesłanki dotyczące tego żołnierza zamieściłem m. in. w WNW (s. 59, 324-331).

15) Jan Czywil, ur. 1915 (?) (strzelec - 2 Batalion Morski - Gdynia) - brak nowych danych.

Ponadto:

Oświęcimski (?) strzelec - Składnica Materiału Intendenckiego I w Warszawie. W rzeczywistości: Oświecimski (taka pisownia we wszystkich przekazach źródłowych). Przynależność do załogi stoi pod znakiem zapytania. W międzyczasie zdołałem ustalić domniemaną (wyżej wymienioną) jednostkę macierzystą tego żołnierza (WNW, s. 110-111).

Pomijam w tym miejscu sierżanta Kazimierza Rasińskiego (brak nowych danych).

Wkrótce dalszy ciąg niniejszego opracowania...

[1] Rafał Borowski, Znaleziono trzeci szkielet obrońcy Westerplatte, 10 października 2019 r., trojmiasto.pl

[2] Joanna Jarzęcka-Stąporek, Poszukujemy krewnych bohaterów poległych na Westerplatte!, 10 października 2019 r., gdansk.strefa.com

(c. d. n.)