Ksiądz generał Stanisław Brzóska, legendarny przywódca Powstania Stycznowego
Michał St. de Z..., sob., 25/05/2013 - 10:22
Sto czterdzieści osiem lat temu, w dniu 23 maja 1865 roku został zamordowany przez Rosjan w Sokołowie Podlaskim w egzekucji publicznej
Ksiądz generał Stanisław Brzóska, herbu Nowina ostatni przywódca Powstania Styczniowego
W dniu 29 maja w Sokołowie Podlaskim, w 145. rocznicę wybuchu powstania styczniowego i 143. rocznicę stracenia jego ostatniego dowódcy, odbyła się uroczystość pośmiertnego odznaczenia ks. Stanisława Brzóski Orderem Orła Białego. W uznaniu znamienitych zasług dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz za patriotyczną postawę i bohaterstwo wykazane w walce z zaborcą Prezydent RP profesor Lech Aleksander Kaczyński,23 maja podpisał postanowienie o nadaniu odznaczenia państwowego Orderu Orła białego księdzu generałowi Stanisławowi Brzósce. Stało się to dokładnie w rocznicę egzekucji ks. Brzóski na sokołowskim rynku
Ksiądz generał Stanisław Brzóska urodził się 30 grudnia 1832 w miasteczku Dudków na Lubelszczyźnie, powiatu Biała Podlaska w rodzinie szlacheckiej, pieczętujacej się herbem Nowina. Ród Brzósków wywodził się z Rzwienia na Mazowszu. Został ochrzczony w farze św. Anny w Białej Podlaskiej. Studiował medycynę na Uniwersytecie świętego Włodzimierza w Kijowie, następnie w Seminarium Duchownym w Janowie Podlaskim. Jako wikariusz w Sokołowie Podlaskim głosi patriotyczne kazania nawołujące do zrzucenia rosyjskiego jarzma.
Za głoszenie prawd bożych zostaje aresztowany 27 listopada 1861 przez Rosjan, naczelnika rosyjskiej żandarmerii Chwaszczańskiego i osadzony na dwa lata w twierdzy w Zamościu. Wyrok wydał 10 grudnia siedlecki sąd wojenny, kierowany przez pułkownika Czernickiego, Ze względu na zły stan zdrowia po 3 miesiącach pobytu w twierdzy wychodzi na wolność za wstawiennictwem namiestnika Królestwa Polskiego, hrabiego, generała Aleksandra Nikołajewicza von Lüders
Po uroczystościach patriotycznych związanych z pogrzebem arcybiskupa warszawskiego, metropolity Antoniego Fijałkowskiego, władze rosyjskie ogłosiły w Królestwie Polskim stan wojenny.
W1862 roku ksiądz Stanisław Brzóska razem Bronisławem Deskurem, staje na czele komitetu, który zbiera broń, zabezpiecza ludzi przed branka ogłoszona przez margrabiego Wielopolskiego
Ksiądz Ggenerał Stanisłw Brzóska i Bronisław Deskur Naczelnik Powstania Styczniowego 1863 na Podlasiu właściciel Horostyty/Herb Deskurów / "Góra Złotoskalista"/
Po wybuchu Powstania Styczniowego, zostaje powołany na naczelnika władz powstańczych w Łukowie
Tymczasowy Rząd Narodowy, który powstał w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku mianuje księdza Stanisława Brzóskę w dniu 22 lipca 1863 roku generałem i kapelanem Wojsk Powstańczych.
Z własnym oddziałem powstańczym bierze udział w bitwach z Rosjanami:
Pod Sosnowicą w dniu 4 marca 1863 r.zostaje ranny w nogę.
Pod Siemiatyczacami w dniach 6 i 7 lutego 1863 roku między rosyjskimi oddziałami dowodzonymi przez gen. Zachara Maniukina, a polskimi oddziałami powstańców płk. Walentego Teofila Lewandowskiego, uczestnika Powstania Węgierskiego w Legionie Polskim generała Józefa Wybickiego, płk. Romana Rogińskiego i Kaliszanina Władysława Romana Cichorskiego-"Zameczka".
Woskrzenicami,Gręzówką, Włodawą i Sławatyczami.Pod Sosnowicą (19 sierpnia) i Fajsławicami (24 sierpnia)
Mimo , że jest księdzem, kapelanem, uczestniczy w walkach zbrojnych.
W końcu 1864 r. „ostatni powstaniec”, nazywany też „najwytrwalszym partyzantem Podlasia”, jest zmuszony ukrywać. Przebyty tyfus też daje o sobie znać
Nowa Sucha, tu ukrywał sie ksiądz Stanisław Brzóska.
W kwietniu 1865 r. Antonina Konarzewska*, kurierka Rządu Narodowego, znająca księdza Generała w wyniku nieludzkich tortur wydaje miejsce pobytu księdza Brzóski
W dniu 29 kwietnia pojmano w Sypytkach księdza Brzoskę i Jego adjutanta Franciszka Stanisława Wilczyńskiego herbu Poraj.
Księdza generała i Jego adjutanta Wilczyńskiego przewieziono do Warszawy, gdzie torturami próbowano wymusić zeznania obciążające innych uczestników Powstania.
Wojskowy sąd polowy na cytadeli warszawskiej skazał księdza generała i Jego adjutanta na karę śmierci przez powieszenie w Sokołowie Podlaskim. Wyrok zaakceptował namiestnik Królestwa Polskiego, Rosjanin, narodowości niemieckiej feldmarszałek, Fryderyk Wilhelm Rembert hrabia von Berg *
Egzekucja odbyła się na Sokołowskim Rynku. Najpierw wyrok wykonano na adjutancie Franciszku Wilczyńskim, herbu Poraj.
W trakcie wykonywania wyroku na księdzu generale Stanisławie Brzóska, Kapelan Powstania powiedział:
"Żegnajcie bracia i siostry i wy małe dziatki. Ginę za naszą ukochaną Polskę, która przez naszą krew i śmierć" Po egzekucji ciała wisiały jeszcze kilka godzin, pilnowane przez wartowników. Następnie zabrano je z szafotu i w drewnianych skrzyniach przewieziono do twierdzy brzeskiej, gdzie po kryjomu pochowano w jednej z fos.
Opis śmierci naocznego świadka:
"Kiedy wróciłem z Syberii, żona starszego brata mego, mieszkanka miasta Sokołowa (...) opowiedziała mi o egzekucji jego. której była naocznym świadkiem". Niech słowa pamiętnikarza będę smutnym, narodowym memento: "[Franciszek] Wilczyński [adiutant księdza Stanisława] z obliczem pełnym spokoju i rezygnacji szedł obok Brzóski z dumnie podniesioną głową, a lud ujrzawszy prowadzonych na stracenie zawył i płakał rzewnie z wielkiego bólu. (...) Włożono na nich płócienne, długie koszule, przystawiono do stołu krzesełko, po którym wszedł pierwszy na stół ksiądz Brzósko. tu kat związał mu długimi rękawami od koszuli ręce, spuścił kaptur na oczy, założył stryczek na szyję, zszedł ze stołu na ziemię i stół spod nóg wyciągnął. Ksiądz Brzósko zawisł w powietrzu, zakręcił na stryczku i lekko w parę minut Bogu ducha oddał". Wilczyński zginął następny, "...lecz długo męczył się, nim skonał, nim Bogu ducha oddał. Podobno kat umyślnie tak stryczek na szyję Wilczyńskiego założył, ażeby on długo się męczył".
W 1927 r. z inicjatywy leśników rejonu łukowskiego odsłonięto w Dąbrówce pomnik poświęcony „Bohaterowi walk o niepodległość ks. Stanisławowi Brzósce nieugiętemu rycerzowi Podlasia w 63 rocznicę jego męczeńskiego zgonu”.
W okresie międzywojennym w Łukowie stanął pomnik powstańców z 1863 r., zniszczony przez hitlerowców w roku 1940.
Ksiądz Kapelan, generał Powstania WielkopolskiegoJego adjutant Franciszek Wilczyński w dniu 23 maja 2008 roku zostali pośmiertnie odznaczeni Orderem Orła Białego przez Pana Prezydenta Lecha Kaczyńskiego
„Szanowni Państwo! Na podstawie art. 138 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ustawy o Orderach i Odznaczeniach postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej w uznaniu znamienitych zasług dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za patriotyczną postawę i bohaterstwo wykazane w walce z zaborcą odznaczony został Orderem Orła Białego pośmiertnie ks. gen. Stanisław Brzóska. Prezydent podpisał postanowienie 23 maja 2008 r., czyli dokładnie w rocznicę egzekucji ostatniego komendanta powstania styczniowego na Podlasiu. Order zostaje przekazany na ręce burmistrza Sokołowa Podlaskiego Bugusława Karakuli”.
Pomnik w Sookołowie Podlaskim powstał z inicjatywy księdza Biskupa Ordynariusza Podlaskiego Henryka Przeżdzieckiego.Ufundowany ptrzez miejscowe społeczeństwo.Zimą 1940 r. Niemcy sprofanowali i ograbili pomnik w Sokołowie. Zabrali wtedy z niego odlane z brązu: orła i wieniec. Dopiero w 1954 r. mieszkańcy ufundowali ponownie tablicę z brązu. W 1984 r. umieszczono odlew orła ważący blisko ćwierć tony, a trzykrotnie cięższy od niego wieniec zamontowano na obelisku rok później. W 1987 r. z inicjatywy mieszkańców wzniesiono również nowy pomnik w Krasnodębach Sypytkach. Stanął on w miejscu schwytania Brzóski. Umieszczono na nim napis: „Gdy pamięć ludzka ginie dalej mówią kamienie”. W Sokołowie i okolicy osoba ks. Brzóski do dziś otaczana jest szczególną czcią i szacunkiem. Pamięta się o jego poświęceniu i walce o wolność ojczyzny. Imię bohatera nosi Szkoła Podstawowa Nr 4 przy ul. Kupientyńskiej.
W1985 przywrócono pomnikowi wieniec laurowy,
Który wraz z Orłem zrabowali Niemcy
Pomnik księdza Generała Stanisława Brzóski herbu Nowina w rezerwacie Jata znajdujący się na terenie gminy Łuków w województwie lubelskim; na północno-zachodnim skraju Równiny Łukowskiej, w Lasach Łukowskich.
Gdy pamięć ludzka gaśnie mówią kamienie. Tu ukrywał się i został aresztowany gen. ks. Stanisław Brzóska ostatni Komendant Powstania 1863 r. na Podlasiu oraz jego adiutant Franciszek Wilczyński. Wielka chwała bohaterom.
Polecam :
Jadwiga Strokowa pod pseudonimem "Jan Świek" "Ostatni"
Maria Jehanne hr. Wielopolska z Colonna-Walewskich, secundo voto Strzemię-Janowska " Kryjaki. O sześćdziesiątym trzecim roku opowieść"
Bibliografia:
Barbara Wachowicz
Eugeniusz Niebelski;
Ryszard Bender
Tadeusz Krawczak;
Andrzej Szwarc
* Głównum winowajcami był Leopold Mikulski i Jan Skopański dowódca estońskiego pułku piechoty
* za zasługi w tłumieniu Powstania Styczniowego feldmarszałek Berg, otrzymał od cara tytuł hrabiowski.
W dniu 19 września 1863 roku około godziny 17.00 w Warszawie, obok należącego wówczas do Andrzeja Zamoyskiego budynku przy ulicy Nowy Świat 67/69, między Nowym Światem, a Krakowskim Przedmieściem został dokonany zamach na carskiego namiestnika Królestwa Polskiego, hrabiego Fiodora Berga. Zamach był nie udany.
Do tego wydarzenia nawiązuje wiersz Cypriana Kamila Norwida „Fortepian Szopena”
Patrz!... z zaułków w zaułki
Kaukaskie się konie rwą
Jak przed burzą jaskółki,
Wyśmigając przed pułki,
Po sto - po sto -
Gmach zajął się ogniem, przygasł znów,
Zapłonął znów - i oto - pod ścianę
Widzę czoła ożałobionych wdów
Kolbami pchane -
I znów widzę, acz dymem oślepian,
Jak przez ganku kolumny
Sprzęt podobny do trumny
Wydźwigają... runął... runął -
Twój fortepian !
X
Ten!... co Polskę głosił, od zenitu
Wszechdoskonałości Dziejów
Wziętą, hymnem zachwytu -
Polskę - przemienionych kołodziejów;
Ten sam - runął -na bruki z granitu! -
I oto: jak zacna myśl człowieka,
Poterany jest gniewami ludzi,
Lub jak - od wieka wieków - wszystko, co zbudzi!
I - oto - jak ciało Orfeja,
Tysiąc Pasyj rozdziera go w części;
A każda wyje: " Nie ja!... Nie ja" - zębami chrzęści -
Leczy Ty? - lecz ja? - uderzmy w sądne pienie,
Nawołując: " Ciesz się, późny wnuku!...
Jękły - głuche kamienie:
Ideał - sięgnął bruku" -
Antonina Konarzewska
Córka Antoniego, zarządcy maj. Gójsk. Ostatnia kobieta na polu walki. W oddziale ks. Brzóski. Jej ojciec został przez pomyłkę powieszony przez powstańców za niedostarczenie żywności (właściciel Michał Majewski zwalił winę na zarządcę). Antonina chciał zrehabilitować imię ojca. W oddziale Walerego Wróblewskiego woziła korespondencję. Po klęsce pod Tyśmienicą w oddziale Sulińskiego mieszkając w Podlodowie gdzie był skład amunicji i produkcja odzieży. Przez zimę była łączniczką. W maju władze aresztowały Sulińskiego i Konarzewska błąkała się po wsiach. Wreszcie udało jej się dostać do oddziału ks. Brzóski stacjonującego w lasach Jackich. Trzy miesiące po aresztowaniu Traugutta została wysłana do Warszawy, jednak Rząd nie działał. O rozbiciu oddziału dowiedziała się w drodze powrotnej w Kałuszynie więc spędziła 4 tygodnie w Starym Dworze. Oddział jednak nie został rozbity a wieść głosiła że kurierka uciekła z pieniędzmi. Domyśliła się że to chodzi o nią. więc wróciła i wyjaśniła wszystko. Drugi raz wysłano ją do Warszawy a potem trzeci. Na wiosnę 1865 spotkała brata Franciszka. Wydana w drodze powrotnej przez Skopańskiego na torturach. Aresztowana. Znęcano się nad nią okrutnie. Wskazała miejsce w którym miało już Brzóski nie być. Niestety żandarmi zdołali go pochwycić. Skazana na śmierć. Wyrok został złagodzony na stałe zesłanie na Syberię.
- Michał St. de Zieleśkiewicz - blog
- Zaloguj się, by odpowiadać
Etykietowanie:
10 komentarzy
1. Szanowny Panie Michale
dziękuję za przypomnienie bohaterskiego księdza generała.
Nie wiem, czy zna Pan strone internetową poświęconą powstaniu styczniowemu, pozwolę sobie dołączyć link do materiału . Uboga ta wiedza , ale to oficjalna strona sponsorowana przez min.Zdrojewskiego.
„Ostatni walczący powstaniec” – ksiądz Stanisław Brzóska
Na powstańczej fotografii ma twarz niewinnego chłopca, a przecież ten ksiądz-generał, główny kapelan powstania styczniowego, był najdłużej walczącym powstańcem."
http://powstaniestyczniowe.nck.pl/?p=141
Pozdrawiam serdecznie
Maryla
------------------------------------------------------
Stowarzyszenie Blogmedia24.pl
2. Ukłony Panie Michale :)
Serdecznie pozdrawiamy i Pamięć ,Wnukom O Bohaterskim Kapłanie przekazujemy
gość z drogi
3. Do Pani Maryli
Szanowna Pani Marylo,
Pięknie dziękuję. Ja znam ten portal i to za Pani sprawą. Powiem Pani więcej, Pani z tego portalu pobierała fotografie do swojej wypowiedzi o Powstaniach.
Ukłony moje najniższe
Michał Stanisław de Zieleśkiewicz
4. Pani Gość z Drogi
Szanowna Pani Zofio,
Pięknie dziękuję. Cieszę się , że Pani uczy swe wnuczęta patriotyzmu
Pamiątki z Postania Styczniowego
Michał Stanisław de Zieleśkiewicz
5. Szanowny Panie Michale :)
Bez Pamięci jesteśmy niczym
Dobrej Nocy...
gość z drogi
6. Pani Gość z Drogi
Szanowna Pani Zofio,
Dzień Dobry. Już poniedziałek. U mnie przestało padać ale zimno nadal.
Filiżanka gorącej herbaty z czekoladkami na dobry dzień
Ukłony
Michał Stanisław de Zieleśkiewicz
7. Pani Gośc z Drogi
Szanowna Pani Zofio,
Nasze elity chcą nas pozbawić pamięci o bohaterach walczących o wolna , demokratyczną Polskę.
Ukłony
Michał Stanisław de Zieleśkiewicz
8. Panie Michale,witam i dziekuje za gorącą herbatkę...
Śląsk też niezbyt słoneczny i ciepła słonecznego raczej mu brak ...:)
pozdrowienia z zachmurzonego Zagłebia Sląsko-Dąbrowskiego :)
gość z drogi
9. Panie Michale i Pan i ja wiemy,że polskie elity ,dopiero rosną..
to ,co mamy teraz ,to czekoladopodobne wytwory PZPRU i okolic jego
i jeśli dodamy do tego przeróżne matrioszki...to ZOO prawie pełne...
Nic więc dziwnego że matrioszki i "współcześni europejczycy" grają Polską niczym
szmacianką na ulicy...
ale wszystko ma swój KRES...więc na matrioszki też przyjdzie CZAS...Naród zaczyna organizować się oddolnie...
był Poznań ,było Wybrzeże,był Ruch zwany Solidarnością, idzie czas na następny krok do przodu...
krok rozważny i oby oszczędzający Polskiej krwi ,zawsze krwi najszlachetniejszej...oby tym razem żadne WSI sPOkojna
WSI wesoła i matrioszki nie namąciły jak niegdyś...oby
żadne schetynówki i im podobne spółdzielnie nie sięgnęły po władze....
Korupcja polityczna i gospodarcza sięgają juz dna....i zaczyna sie anarchia...
"Nasi " latają do Moskwy na szkolenia dotyczące obsługi wyborów, i nawet już się z tym nie kryją...
ruskie serwery,teraz SZKOLENIA...
jeśli dodamy do tego problem Kalingradu ...to zaczynamy mieć co raz czytelniejszy obraz i zero wątpliwości na temat "elyt " przez nie wybranych...
jeden z Bud Rosyjskich ,drugi to ten co mu Polskość nienormalnością...reszta ...dno...
Ale nad tym barachłem i meRdiami z Ketmanem w tle jasno świeci gwiazda Naszej ISI
To są elity..
.Isia i Jej Rodzina..Taka musi być Nasza Polska...
Polska znająca swoją historie ,szanująca Ją i wierna Jej
a matrioszki,wydmuszki i razwiedki won...do siebie...
serdeczności Panie Michale....:)
gość z drogi
10. Pani Gość z Drogi
Szanowna Pani Zofio,
Prawda jest po naszej stronie. Siła po stronie zdrajców.Już dziś w świetle kamer rząd Donalda Tuska konsultuje kolejne porozumienia targowickie.
Prezydent zawsze był promoskiewski.
Ukłony
Michał Stanisław de Zieleśkiewicz