Dlaczego ten niedoszły samobójca Jaruzelski nie strzelił sobie w łeb razem z Kiszczakiem w tamtych dniach?

Komentarz: Grudzień 1970 r. był bez wątpienia jednym z najważniejszych i zarazem najtragiczniejszych momentów w całych dziejach Polski po 1945 r. Był to już kolejny kryzys społeczno-polityczny w PRL po krwawych zajściach 1956 r. w Poznaniu i wydarzeniach marca 1968 r.

Coraz większe trudności gospodarcze powodowały, że władze państwowe już od 1969 r. próbowały przeprowadzać cząstkowe reformy w gospodarce narodowej. Ważnym ich elementem była zmiana cen na podstawowe towary masowego spożycia. Wieczorem w sobotę 12 XII 1970 r. radio i telewizja podały informację o regulacji cen, wchodzącej w życie już na drugi dzień. Ceny artykułów spożywczych podniesiono o 13-38 %.

16 grudnia w niektórych szczecińskich zakładach pracy rozpoczęły się przygotowania do strajków. Jako pierwsza wystąpiła załoga Stoczni im. A. Warskiego, a następnie Szczecińska Stocznia Remontowa "Gryfia". Władze lokalne były całkowicie zaskoczone tą akcją. Nie podjęto rozmów ze strajkującymi, lecz skierowano przeciwko nim oddziały MO i okręty wojenne. Oburzeni robotnicy udali się pod gmach KW PZPR, wtargnęli doń i podpalili go. Zaatakowali też budynki MO, Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych, prokuratury i więzienia. Doszło do starć z wojskiem i milicją. Padli zabici, a wielu zostało rannych. Również następnego dnia trwały walki uliczne. Akcją pacyfikacyjną w Szczecinie z ramienia MON kierował wiceminister gen. Tadeusz Tuczapski, a ze strony MSW wiceminister gen. Ryszard Matejewski. Szczególną rolę odegrała 12. Dywizja Zmechanizowana z gen. Mieczysławem Urbańskim na czele.

W wyniku walk ulicznych, do jakich doszło w miastach Wybrzeża (Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Elblągu) 15-18 XII 1970 r. od ran postrzałowych zginęły ogółem 44 osoby, a kilkaset zostało rannych. W Szczecinie było 16 ofiar śmiertelnych i kilkaset rannych. Podana oficjalnie liczba ofiar śmiertelnych wielokrotnie była kwestionowana. Głoszono, że liczba zabitych osiągnęła kilkaset osób. Władze zatrzymały ponad 3 tys. osób, spośród których 277 aresztowano, a 96 oskarżono o zabór mienia i broni palnej.

19 i 20 grudnia Biuro Polityczne KC PZPR desygnowało Edwarda Gierka na stanowisko I sekretarza, co zatwierdziło obradujące tego dnia VII Plenum KC PZPR. Na wniosek nowego I sekretarza nastąpiły zmiany w Biurze Politycznym i rządzie PRL. Uchwalono również podwyżkę płac, rent, emerytur i dodatków rodzinnych od 1 XII 1970 r., a 1 III 1971 r. przywrócono ceny na towary spożywcze sprzed 12 XII 1970 r..

Jeszcze w grudniu 1970 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę o doraźnych świadczeniach pieniężnych dla poszkodowanych w związku z wydarzeniami na Wybrzeżu. Ustalono szczegółowe kryteria i kwoty odszkodowań. W styczniu 1971 r. rozpoczęły działalność specjalne komisje, które przyjmowały wnioski, rozpatrywały je i przyznawały stosowne odszkodowania. Prezentowany formularz ze szczegółowym opisem doznanych obrażeń był częścią wniosku o wypłatę rekompensat dla osób (rodzin) poszkodowanych w zajściach ulicznych. W zasobie szczecińskiego archiwum przechowywane są wnioski odszkodowawcze wraz z dokumentacją medyczną dla 16 rodzin ofiar śmiertelnych, 53 osób, którym przyznano renty i odszkodowania, oraz 63 osób lżej rannych, które otrzymały jednorazowe świadczenia pieniężne. (Jan Macholak)

Co warto przeczytać?

• Eisler J., Grudzień 1970. Geneza–przebieg–konsekwencje, Warszawa 2000;
• Paziewski M., Rewolta uliczna 17-18 grudnia ’70 w Szczecinie, [w:] Pomorze Zachodnie w Tysiącleciu, Szczecin 2000;
• Macholak J., Władze państwowe wobec pokrzywdzonych w wydarzeniach szczecińskiego Grudnia 1970 r., [w:] Pomorze Zachodnie w Tysiącleciu, Szczecin 2000;
• Macholak J., Komisja Odszkodowawcza przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie, "Szczecińskie Studia Historyczne", 1999, nr 7, s. 147-168;
• Lata 1970-1980. Nowe perspektywy a realia na Pomorzu Zachodnim, pod red. H. Komarnickiego i K. Kozłowskiego, Szczecin 2001;
• Strokowski A., Lista ofiar Grudnia 1970 r. w Szczecinie, Szczecin 1993.
•  
• http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Dokumentacja_lekarska_z_Wydarzen_Grudnia_w_Szczecinie_w_1970_roku,gid,116358,cid,2405.htm?body=desc

"17 grudnia 1970 roku po ogłoszeniu przez ówczesne władze państwowe podwyżek cen żywności, w Stoczni im. Adolfa Warskiego (obecnie Stocznia Szczecińska Nowa) zaczął się strajk. Stoczniowcy, do których dołączali pracownicy innych zakładów oraz mieszkańcy Szczecina, wyszli na ulice." Byłem wtedy na pierwszym roku studiów na Uniwersytecie Warszawskim. Zdałem przed terminem egzaminy i pojechałem do Szczecina, do domu. Przyjechałem w nocy. Na dworcu mnóstwo milicjantów i żołnierzy. Wzdłuż Odry stały czołgi z włączonymi silnikami. Tramwaje nie jeździły. Pasażerów zaprowadzono do sali barowej, gdzie zostaliśmy spisani przez człowieka w mundurze wojskowym. Ludzie szeptali, że zginęło wiele osób i należy uważać, bo moga strzelać. Mieszkałem na peryferiach, więc mogłem dostać się do domu jedynie pociągiem podmiejskim. Dojechałem do małego dworca, gdzie mieszkałem. Tu zobaczyłem kolejne transportery wojskowe. Znowu sprawdzanie przez uzbrojonych żołnierzy i milicjantów. W domu byłem nad ranem. Mieszkaliśmy niedaleko granicy z NRD. Pod oknami słyszałem przejeżdżające czołgi. Po południu poszliśmy z kolegami pod stocznię. Czołgi, wojsko, milicja i znowu sprawdzanie. Poszliśmy pod budynek KW PZPR. Wypalone okna zasłonięte deskami. Zeszliśmy Wałami Chrobrego w kierunku stoczni. Nieznajomi ludzie pozdrawiali się wzajemnie. Mówiono o dziesiątkach zabitych. Wtedy uświadomiłem sobie, że większość ludzi ma dość PRL, Gomułki i kretyńskiego życia w tym kraju.

Panie Jerzy, po terrorze stalinizmu i 1956 roku w Poznaniu ludzie zaczęli rozglądać się, słuchać i mysleć. Pamieta Pan tę radość i wzajemną życzliwość w latach 1980-1981? Ludzie poczuli Wspólnotę, powiew wolności i nadzieję na to, ze tym razem sie uda zbudowac prawdziwa Polskę. Po 1989 roku nigdy juz nie odrodziła sie więź. Nawet pierwsze wybory 1990 roku to było tylko dopełnienie obowiązku, nie swiadomy wybór. Czuło sie juz fałsz. pozdrawiam

Tego się nie da zapomnieć !!! Pozdrawiam,

Ma Pan świetą rację, atmosfery lat 1980 -81 nie da się powtórzyć. Naród rzeczywiście wtedy się obudził, a wrog byl jeden i wiadomy. Pamiętam wtedy, kiedy wychodzilam na ulicę, to ta ulica żyla, ludzie uśmiechali sie do siebie, śmiali sie z komuny, żyli nadzieją na wolniość. i to wszystko zdlawił stan wojenny. A teraz naród jest ogłupiany, zwlaszcza przez media, a Polskę się sprzedaje. Jak można na to pozwolić? nawet prorok i kaplan dziś Zabłąkani i swoich dróg nie znają, Czy też może mi wszystko się śni, Czy nowy film znów grają? Pozdrawiam serdecznie

„Ta ustawa nie jest aktem odwetu ani zemsty”. „To zły projekt”. Sejm debatował nad projektem ustawy dezubekizacyjnej

Emerytury i renty mają nie przekraczać średniego świadczenia w ZUS.

Wreszcie kończy się układ okrągłego stołu, gdzie dawni
funkcjonariusze byli nietykalni – powiedział Janusz Śniadek (PiS). Z
kolei Marek Wójcik z PO zwrócił uwagę, że ustawa de facto zabiera
głównie renty i emerytury wypracowane już w wolnej Polsce. W Sejmie
odbyła się w piątek debata nad projektem ustawy dezubekizacyjnej.Komisje zaproponowały kilka poprawek do projektu tzw. ustawy
dezubekizacyjnej, który obniża renty i emerytury b. funkcjonariuszy
aparatu bezpieczeństwa PRL – poinformował w Sejmie Arkadiusz Czartoryski
(PiS), przedstawiając sprawozdanie komisji do projektu.



Poseł sprawozdawca poinformował, że do projektu zgłoszono także kilkanaście poprawek mniejszości.



Posłowie debatowali nad poprawionym sprawozdaniem komisji: administracji
i spraw wewnętrznych oraz polityki społecznej i rodziny, o rządowym
projekcie zmian w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.
Zakłada on obniżenie świadczeń ok. 32 tys. b. funkcjonariuszy aparatu
bezpieczeństwa PRL „za służbę na rzecz totalitarnego państwa” od 22
lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. Emerytury i renty mają nie przekraczać
średniego świadczenia w ZUS.



– Ta ustawa to bardzo surowa sprawiedliwość, powiedziałbym tak:
starotestamentowa. Ta ustawa nie jest aktem odwetu ani aktem zemsty –
mówił Śniadek.



– Bo czy odwetem można nazwać sprowadzanie wymiaru emerytury do
wysokości średniego świadczenia – 2050 zł? Taką emeryturę otrzymuje w
Polsce połowa emerytów – pytał poseł.



Zapowiedział, że klub PiS popiera projekt ustawy.

Zmiany w ustawie dezubekizacyjnej. Niższe emerytury dla osób na etatach SB

Projekt
tzw. ustawy dezubekizacyjnej, obniżający świadczenia byłych
funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa PRL, dotyczy osób, które
pracowały na etatach Służby Bezpieczeństwa - oświadczył w piątek w
Sejmie szef..

Gdańsk: Uroczystości 46. rocznicy Grudnia '70. Przed Pomnikiem Poległych Stoczniowców odsłonięto tablicę upamiętniającą ofiary

W kazaniu proboszcz miejscowej parafii ks. Ludwik Kowalski
wspominając ofiary Grudnia'70 mówił, że do dziś "nie ukarano
PRL-owskich zbrodniarzy, nie ukarano…

Gdańsk pamięta: 51. rocznica Grudnia '70

Prezydent w rocznicę Grudnia 70: Nie wolno nam nigdy zapomnieć o tych, którzy zginęli

Premier uczcił ofiary komunizmu. Morawiecki: Polskie grudnie z 1970 i 1981 r. były polską tragedią, ale i krokiem ku wolności