♦ Wartownicy III

W drodze na Wartę

W święto Wojska Polskiego stanęli na Warcie Honorowej przed Pałacem Prezydenckim w hołdzie Ofiarom Tragedii Smoleńskiej ludzie odznaczeni. Reprezentowali różne pokolenia i zawody. Ramię w ramię stanęli: obrońca w procesach politycznych Mecenas Wiesław Johann, ukrywający się przez wiele lat po 13 grudnia 1981 działacze struktur podziemnych „S” oraz Solidarności Walczącej – Jan Winnik i Jadwiga Chmielowska, samorządowiec – Jerzy Scheur, twórca struktur podziemnych w Leżajsku – Mieczysław Liber, a także Marian Charukiewicz – SB-k współpracujący z Kościołem i podziemiem. 

„Mapa”

Wiesław Jerzy Johann

Wiesław Jerzy Johann, ur. 1939 w Oszmianie k. Wilna. Absolwent Wydziału Prawa na Uniwersytecie Warszawskim.  Po 13 XII 1981 obrońca w procesach politycznych m.in. Radia „S”, MRKS, doradca Prymasowskiego Komitetu Pomocy Represjonowanym, współrealizator  podziemnej gazety dźwiękowej; autor publikacji w prasie podziemnej, m.in. w „Tygodniku Mazowsze”, działacz Komitetu Pomocy Aresztowanym i Duszpasterstwa Ludzi Pracy, współorganizator występów niezależnych bardów, członek Rady SDP, opiekun prawny przy rejestracji KZ „S”. Po 1989 pełnomocnik rządu ds. zlikwidowania Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, przew. Komisji Rewindykacyjnej ds. Zwrotu Majątku Związkom Zawodowym i Organizacjom Społecznym, członek Okręgowej Rady Adwokackiej, członek Rady SDP. 1996-2007 sędzia Trybunału Konstytucyjnego, od 1996 wykładowca w Collegium Civitas, od 2006 sędzia w stanie spoczynku. Autor Komentarza do Prawa o Stowarzyszeniach i wielu publikacji dot. prawa karnego, autorskiego, prasowego. Odznaczony min. odznaką Za Zasługi dla Adwokatury. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2008).

Jan Winnik

Jan Winnik, ur. 1944 w Chodaczkowie (obecnie Ukraina). W marcu 1968 uczestnik strajku na Politechnice Wrocławskiej, organizator kolportażu ulotek. W sierpniu 1980 organizator Komitetu Strajkowego w Jelczańskich Zakładach Samochodowych, później do czerwca 1981 przewodniczący KZ, wybrany delegatem na I WZD Region Dolny Śląsk, wiceprzewodniczący ZR, członek Prezydium ZR, delegat na I KZD, członek Komisji Krajowej. Po 13 grudnia 1981 ukrywał się do 28 lipca 1984, zwolniony z pracy, od 6 I 1982 poszukiwany listem gończym; bliski współpracownik RKS „S” Dolny Śląsk: od 1982 współpracownik, a od jesieni 1984 zaprzysiężony członek Solidarności Walczącej. Współpracownik Radia Wolna Europa, w 1984 współzałożyciel Komitetu Obrony Praw Człowieka we Wrocławiu. W 1985 uczestnik głodówki rotacyjnej w parafii Narodzenia NMP w Krakowie-Bieżanowie. 1986-1989 członek Dolnośląskiej Komisji Interwencji i Praworządności „S”. Od 9 września 1988 członek RKW „S” Region Dolny Śląsk.

W 1989 organizator KO oraz „S” RI w terenie. 1989-1990 delegat na WZD Regionu Dolny Śląsk, członek Prezydium ZR, prowadził Dział Interwencji Związkowych, współpracownik Biura Interwencji Senatu Zbigniewa Romaszewskiego na Dolnym Śląsku.

Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Janina Jadwiga Chmielowska

Janina Jadwiga Chmielowska, ur. 1954 w Sosnowcu. W latach 1978-1980 kolporterka niezależnych wydawnictw: „Robotnika”, „Opinii”, książek NOWej. We wrześniu 1980  współorganizatorka Komitetu Założycielskiego w Instytucie Systemów Sterowania w Katowicach, członek Regionalnego Komitetu Obrony Ludzi Więzionych za Przekonania, delegat na I i II WZD (Województwa Katowickiego) Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, członek ZR. Od 13 grudnia 1981 r. ukrywała się aż do 1990 r. Poszukiwana listem gończym (10 kwiecień 1982 – 1 sierpień 1990). Założycielka i przewodnicząca w latach 1982-1989 RKK „S” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, od 1985 członek Solidarności Walczącej i przewodnicząca katowickiego Oddziału SW. PO zatrzymaniu Kornela Morawieckiego i Andrzeja Kołodzieja w okresie 1988-1989 przewodnicząca krajowego Komitetu Wykonawczego SW, a także w latach 1988-1993 współprzewodnicząca Autonomicznego Wydz. Wschodniego SW. Po 1990 współorganizatorka Ośrodka Informacyjnego Wschód w Warszawie oraz Fundacji Wschodniej Wiedza. Współpracowniczka Instytutu na rzecz Demokracji w Europie Wschodniej (Institute for Democracy in Eastern Europe). ”, Zaangażowana w pomoc ugrupowaniom niepodległościowym w republikach sowieckich. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi przez Rząd RP na Uchodźstwie i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2007), oraz orderem Za Zasługi Wobec Litwy (2009).

Jerzy Scheur

Jerzy Scheur, ur. 1937 w Poznaniu. W październiku 1956 uczestnik wieców na rzecz demokratycznych przemian, współorganizator demonstracyjnego przemarszu łódzkich studentów pod Komitet Łódzki PZPR ws. wpisania prof. Zygmunta Izdebskiego na listę kandydatów na posłów do Sejmu PRL. W listopadzie 1956 współzałożyciel, członek władz miejskich Związku Młodych Demokratów, rozwiązanego w styczniu 1957. W latach 1963-1976 uczestnik Ruchu Wolnych Demokratów, organizator spotkań dyskusyjnych w Klubie pod Siódemkami. W marcu 1968 uczestnik wiecu na Uniwersytecie Łódzkim, za co został odwołany z kierowniczego stanowiska w pracy. W 1975 współautor Listu do Sejmu PRL przeciwko planowanym zmianom w Konstytucji. We wrześniu 1980 członek Komitetu Założycielskiego „S” w Polmateksie, nast. członek KZ, w 1981 przewodniczący Rady Samorządów Pracowniczych Ziemi Łódzkiej, sekretarz Komitetu Założycielskiego Krajowej Rady Samorządu, wydawca niezależnego pisma „Agora”. Dwukrotnie internowany w obozie w Łowiczu (9 V – 30 VI 1982 i 12 VII – 2 VIII 1982). Po wyjściu jawny uczestnik Ruchu Wolnych Demokratów, organizator prelekcji nt. samorządu pracowniczego.

Odznaczony medalem O Niepodległość Polski i Prawa Człowieka 13 XII 1981 – 4 VI 1989 (2002), Złotym Krzyżem Zasługi (2005).

Mieczysław Liber

Mieczysław Liber, ur. 1953 w Nowym Sączu. Od września  1980 w „S”, przewodniczący Komitetu Założycielskiego (od grudnia 1980 Komisji Zakładowej) w Hucie Stalowa Wola Fabryka Maszyn w Leżajsku, a od listopada 1980 r. w MKZ w Leżajsku.  Delegat na I WZD Regionu Rzeszowskiego; w 1981 współzałożyciel i przewodniczący MKK w Leżajsku.W stanie wojennym zatrzymany 18 grudnia 1981 r., przesłuchiwany, a następnie internowany (20 XII 1981- 26 II 1982) w Załężu k. Rzeszowa. Po zwolnieniu z internowania organizator struktur podziemnej „S” na terenie Leżajska, a także od 1983 drukarz ulotek i kolporter pism podziemnych, m.in. „Solidarność Trwa”, „Tygodnika Mazowsze”. 1982-1986 zatrzymywany i przesłuchiwany, zastraszany, nachodzony przez SB w domu i w pracy. W latach 1984-1988 współorganizator Duszpasterstwa Środowiskowego i Rolników Indywidualnych przy klasztorze oo. Bernardynów w Leżajsku. Od października 1988 jawny działacz związkowy na terenie Leżajska. delegat na kolejne WZD Regionu Rzeszowskiego, członek ZR; od 1989 przewodniczący MKK w Leżajsku (późn. Leżajska Delegatura „S”). W 1989 uczestnik prac KO w Leżajsku, przewodniczący Komitetu Wyborczego w wyborach 4 VI 1989. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2010).

Marian Charukiewicz

Marian Charukiewicz, ur. 1940 w Starych Trokach k. Wilna. W latach 1970-1971 student w Sekcji Referentów Szkoły Milicyjnej w Łodzi; po powrocie do Wrocławia w 1972 przeniesiony do KW SB – zatrudniony w Sekcji I Wydz. IV. Nie uczestniczył w działaniach operacyjnych – prowadził prace biurowe, był odpowiedzialny za dokumentację – zajmował się  duszpasterstwami akademickimi, Wyższym Seminarium Duchownym i Kurią Metropolitalną,. Od 1973 kapitan SB. Przez pośredników informował osoby rozpracowywane, w tym wrocławskich duszpasterzy akademickich ks. Stanisława Orzechowskiego i ks. Aleksandra Zienkiewicza o prowadzonych przeciw nim działaniach przez SB. W 1977 osobiście poinformował o założeniu podsłuchu telefonicznego Adama Pleśnara, lidera Ruchu Wolnych Demokratów; a za pośrednictwem osób zaufanych ostrzegł m.in. Bolesława Gleichgewichta, Piotra Starszyńskiego, Leszka Budrewicza, Stanisława Hartmana. Informował Kurię Metropolitalną, KIK, opiekunów duszpasterstw akademickich o wprowadzonej agenturze. Kilkakrotnie bliski dekonspiracji pozyskał kolejnych współpracowników z szeregów SB (Grupa Charukiewicza). Od 1979 współpracownik KPN. Przekazywał „S” informacje o działaniach SB w latach 1980-1981, metodach pracy operacyjnej.  Po 13 grudnia 1981 zatrzymany przez SB pod zarzutem współpracy z ośrodkami antysocjalistycznymi. Zwolniony ze służby, wydalony z PZPR, wysłany na leczenie psychiatryczne, skierowany na rentę; w 1982 współpracownik podziemia, który dzięki kontaktom we wrocławskiej SB przekazywał opozycji informacje. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Zdjęcia: Edward Wryszcz