10.IV. - dokumentacja, nie r z ą d PL/SU

avatar użytkownika nissan

ZAMIAST WPROWADZENIA -

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Problematyka identyfikacji ofiar katastrof.

 Słowa kluczowe: identyfikacja, katastrofy, ofiary katastrof.
Key words: identification, catastrophes, victims of catastrophes.
  

Wstęp.

 

 Sprawa dotycząca działań organizacyjnych związanych z problematyką identyfikacji ofiar masowych katastrof nie uległa dotychczas w międzynarodowej skali wymaganej unifikacji (5, 8, 9, 10, 18).
Dyskutowano nad nią na forum kongresowych i sympozjalnych spotkań medyków sądowych (3, 4, 7, 13). Była ona wiodącym tematem Konferencji "Wypadki Zbiorowe (Katastrofy) w Praktyce Sądowo-Lekarskiej i Kryminalistycznej" (Jastrzębia Góra, maj 1981r.) (16).

Uchwalona wówczas rezolucja została przekazana do Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa oraz kompetentnym resortom. Stałe niebezpieczeństwo katastrof o zasięgu krajowym czy regionalnym wymaga ciągłego doskonalenia działań organizacyjnych także na tym polu. Zważywszy częsty udział w obecnych katastrofach społeczności różnych narodowości powinny one zmierzać do unifikacji postępowania, która byłaby zgodna z poszukiwanymi światowymi standardami.

W podejmowanych próbach znormalizowania w międzynarodowej skali działań identyfikacyjnych w przypadku zbiorowych wypadków śmiertelnych wielokrotnie podnoszono sprawę konieczności wprowadzenia jednolitego modelu postępowania oraz potrzeby międzynarodowej współpracy wielospecjalistycznych ekip identyfikacyjnych, operujących w zakresie organizacyjnym i technicznym według ustalonego schematu (2, 4, 6, 11, 12, 13, 16, 19). Postulowano powołanie przez Międzynarodową Akademię Medycyny Sądowej i Społecznej komitetu, którego zadaniem byłoby opracowanie tego modelu i utworzenie międzynarodowej listy specjalistów z zakresu identyfikacji (12, 16). Podkreślano znaczenie, jakie na obszarze szeroko pojętego zagadnienia identyfikacji oraz przy ustalaniu przyczyn katastrof odgrywają wysokie medyczno-sądowe kwalifikacje (1, 17).

Zwracano uwagę na konieczność dysponowania w badaniach identyfikacyjnych pełną pulą istotnych informacji, kładąc przy tym nacisk na dostępność do informacji zgromadzonych w bankach danych DNA (14, 15).
Usystematyzowanie sfery organizacyjnej w przypadku ustalania tożsamości zmarłych w masowych katastrofach nabrało szczególnego znaczenia w ostatnich latach, w których spotykamy się coraz częściej z pochłaniającymi znaczne ilości ofiar aktami terrorystycznymi:
przykładowo w zamachu na samolot Boeing w Lockerby (1988 r.) zginęło 270 osób, w ataku terrorystycznym na World Trade Center w Nowym Jorku (11.09.2001 r.) śmierć poniosły 2822 osoby.

Groźba tych zamachów dotyczy także naszego Kraju, który od niedawna znajduje się w strukturach NATO i pełni w nich określoną rolę
.
Wprowadzenie jednolitych zasad organizacyjnych na wszystkich etapach postępowania identyfikacyjnego dałoby gwarancję szybkości i skuteczności jego przebiegu jak też wykluczyłoby ewentualność działań chaotycznych i improwizacyjnych, które towarzyszą zwykle pierwszemu okresowi tego postępowania (14). Na potrzebę wspólnych, zintegrowanych działań medyków sądowych w przypadku masowych katastrof wskazuje pośrednio także definicja katastrofy wg
Światowej Federacji Towarzystw Medycyny Stanów Nagłych i Katastrof:
"zdarzenie powodujące tak masowe szkody i ofiary, że wysiłki i środki którymi dysponuje społeczność objęta katastrofą nie wystarczają do jej opanowania, w związku z czym niezbędna jest pomoc z zewnątrz".

 
 

 Propozycje rozwiązań 

Podstawowy skład ekip identyfikacyjnych

  •  
     
     ekipa identyfikacyjna pierwszego etapu działalności (interwencyjna ekipa identyfikacyjna działająca na miejscu katastrofy):
  •  
     
     koordynator (specjalista medycyny sądowej);
  •  
     
     medyk sądowy;
  •  
     
     kryminalistyk;
  •  
     
     antropolog;
  •  
     
     operator sprzętu fotograficznego;
  •  
     
     operator źródeł światła;
  •  
     
     protokolant dla obsługi medyka sądowego;
  •  
     
     protokolant dla obsługi kryminalistyka;
  •  
     
     pracownicy obsługi technicznej ;
  •  
     
     pracownicy służby transportowej;
  •  
     
     pracownicy służby pogrzebowej;
  •  
     
     ekipa identyfikacyjna drugiego etapu działalności(ekipa identyfikacyjna działająca w zakładach badawczych). W tym etapie uczestniczy druga ekipa identyfikacyjna, w składzie jak ekipa interwencyjna poszerzonym o specjalistów z innych dziedzin:
  •  
     
     odontologii;
  •  
     
     radiologii;
  •  
     
     hemogenetyki;
  •  
     
     chemii i toksykologii (broń chemiczna);
  •  
     
     bakteriologii i wirusologii (broń biologiczna);
  •  
     
     psychologii (ułatwienie kontaktu z identyfikującymi ofiary katastrofy ich bliskimi);
 
 

 

 a ponadto o:

  •  
     
     laborantów sekcyjnych;
  •  
     
     personel całego zaplecza laboratoryjnego.
 
 

 

 (w przypadku znacznej ilości ofiar wymagane jest zwielokrotnienie składu ekip, a w sytuacjach szczególnych ich poszerzenie o specjalistów z innych dziedzin).

 
 

 

 Wyposażenie ekip identyfikacyjnych

  •  
     
     ekipa identyfikacyjna pierwszego etapu działalności:
  •  
     
     niezbędny, klasycznie stosowany sprzęt, zabezpieczony w specjalnych skrzyniach: odzież i materiały ochronne, podstawowe narzędzia specjalistyczne, nośniki informacji, materiały pomocnicze;
  •  
     
     sprzęt specjalistyczny (aparat fotograficzny, kamera video, lampy stacjonarne, przenośne komputery, dyktafony, środki łączności).
  •  
     
     ekipa identyfikacyjna drugiego etapu działalności:
 
 

 

 poza wyposażeniem przedstawionym w punkcie poprzednim, aparatura i sprzęt wymagane do przeprowadzenia koniecznych, różnokierunkowych, specjalistycznych badań.

 
 

 

  

 
 

 

 Schemat postępowania z udziałem ekip identyfikacyjnych

  •  
     
     ekipa identyfikacyjna pierwszego etapu działalności:
  •  
     
     jak najszybsze stawienie się ekipy na miejscu katastrofy;
  •  
     
     stały jej kontakt z ekipą identyfikacyjną uczestniczącą w drugim etapie działalności (patrz niżej);
  •  
     
     pokwadratowanie terenu wg metod archeologicznych oraz wykonanie jego szkicu wzbogaconego dokumentacją fotograficzną i dokumentacją video;
  •  
     
     dokładne udokumentowanie umiejscowienia zwłok, fragmentów zwłok, śladów biologicznych, rzeczy znalezionych na zwłokach i w ich otoczeniu;
  •  
     
     fachowe zabezpieczenie ciał, śladów biologicznych i rzeczy oraz oznakowanie worków (torebek, kopert), w których będą transportowane do specjalistycznych zakładów;
  •  
     
     kontakt ze służbą pogrzebową.
  •  
     
     ekipa identyfikacyjna drugiego etapu działalności:
  •  
     
     szczegółowo udokumentowane badania medyczno-sądowe zwłok z udziałem całego składu ekip identyfikacyjnych, celem ustalenia:
  1.  
     
     przyczyny zgonu, czasu zgonu, mechanizmu zgonu (badania makroskopowe, histopatologiczne, chemiczno-toksykologiczne, bakteriologiczno-wirusologiczne);
  2.  
     
     tożsamości denata z uwzględnieniem badań morfologicznych i hemogenetycznych;
  •  
     
     dokładnie udokumentowany opis odzieży denata oraz rzeczy znalezionych przy denacie i w jego otoczeniu oraz ich specjalistyczne badania medyczno-sądowe, kryminalistyczne, biologiczne i chemiczne, dotyczące w szczególności oceny:
  1.  
     
     charakteru uszkodzeń odzieży i przedmiotów;
  2.  
     
     rodzaju zabrudzeń stwierdzonych na powierzchni tych rzeczy;
  3.  
     
     znalezionych w ich obrębie artefaktów;
  4.  
     
     uwidocznionych śladów biologicznych (np. tkanek, biologicznej kontaminacji);
  5.  
     
     śladów prochu i osmaleń;
  6.  
     
     śladów substancji chemicznych;
  •  
     
     tworzenie z dokumentowanych spostrzeżeń baz danych;
  •  
     
     stały kontakt z rodzinami ofiar ze ścisłym dokumentowaniem uzyskiwanych od nich informacji i tworzeniem z nich baz danych;
  •  
     
     dostępność w każdej chwili do całej wymaganej dla celów identyfikacyjnych dokumentacji: medycznej, stomatologicznej, osobowej i tworzenie z nich baz danych;
  •  
     
     integracja wyników przeprowadzonych badań z informacjami uzyskanymi na temat uczestników katastrofy.  

 

 Ryc. 1. Model organizacji działania ekip identyfikacyjnych.

 

 Fig. 1. Organizational model for the operations of identification teams. 

 

 Model organizacji działania ekip identyfikacyjnych (ryc. 1)

  •  
     
     łączność centrum dowodzenia kierowanego przez prokuratora z:
  •  
     
     kierownikiem właściwego terytorialnie "regionalnego centrum identyfikacyjnego", utworzonego w oparciu o zakład medycyny sądowej, pełniącym jednocześnie w centrum identyfikacyjnym funkcję koordynatora działania ekip identyfikacyjnych;
  •  
     
     naczelnikiem właściwego regionalnie zakładu kryminalistyki;
  •  
     
     kierownikiem służby pogrzebowej;
  •  
     
     łączność koordynatora z naczelnikiem zakładu kryminalistyki i kierownikiem służby pogrzebowej;
  •  
     
     łączność między koordynatorem a podległymi mu członkami ekip identyfikacyjnych pierwszego i drugiego etapu działalności;
  •  
     
     łączność koordynatora, za pośrednictwem centrum dowodzenia, z kierownikami najbliższych terytorialnie "regionalnych centrów identyfikacyjnych" ujętych w "krajowej sieci identyfikacyjnej" a w uzasadnionych przypadkach z "krajowym/międzynarodowym centrum identyfikacyjnym";
  •  
     
     natychmiastowe stawienie się całego składu interwencyjnej ekipy identyfikacyjnej pierwszego etapu działalności (interwencyjnej ekipy identyfikacyjnej) na uzgodnione między centrum dowodzenia a koordynatorem miejsce oraz transport z tego miejsca ekipy identyfikacyjnej do miejsca katastrofy;
  •  
     
     jak najszybsze stawienie się całego składu ekipy identyfikacyjnej drugiego etapu działalności do centrum identyfikacyjnego z wykorzystaniem, w zależności od sytuacji, własnych środków transportu bądź też na zasadach z poprzedniego punktu;
  •  
     
     udział w postępowaniu identyfikacyjnym, w przypadku katastrof o zasięgu międzynarodowym, specjalistów z krajów z których pochodzą ofiary, uwarunkowany (12, 16):
  •  
     
     pełnieniem przez nich funkcji informacyjno-konsultacyjnej;
  •  
     
     znajomością realiów kraju pochodzenia ofiary (np. cechy odzieży, jej producenci itp.);
  •  
     
     znajomością klasyfikowania danych medycznych, stomatologicznych i osobowych;
  •  
     
     znajomością języka ofiar które przeżyły katastrofę;
  •  
     
     wpływem psychicznym na osoby żyjące (kwestia zaufania);
  •  
     
     koniecznością stałej łączności z macierzystymi instytucjami pozostającymi w kontakcie z bliskimi ofiar katastrof.
  •  
     
     utrzymywanie przez koordynatora stałej łączności między ekipą identyfikacyjną pierwszego etapu działalności a ekipą identyfikacyjną drugiego etapu działalności i przekazywanie w ten sposób wszelkich informacji dotyczących ilości śmiertelnych ofiar oraz innych okoliczności warunkujących strategię przewidywanych działań, w tym ukierunkowanie badań diagnostycznych;
  •  
     
     przekazywanie przez koordynatora uzyskanych od ekip identyfikacyjnych danych do centrum dowodzenia, dla wstępnego wytypowania tożsamości ofiar katastrofy i znalezienia ich bliskich, którzy będą brali udział w ostatecznym rozpoznawaniu zwłok w centrum identyfikacyjnym;
  •  
     
     transport zwłok po zakończeniu prac interwencyjnej ekipy identyfikacyjnej do centrum identyfikacyjnego;
  •  
     
     transport rzeczy: odzieży, rzeczy osobistego użytku, artefaktów do centrum identyfikacyjnego i w zależności od potrzeb i uwarunkowań ich pozostawienie w centrum identyfikacyjnym bądź przekazanie do zakładu kryminalistyki;
  •  
     
     zapewnienie w centrum identyfikacyjnym komfortowych warunków osobom bliskim ofiarom katastrof, szczególnie w trakcie rozpoznawania zwłok, oraz maksymalnie sprawne przeprowadzenie działań administracyjnych (karty/akty zgonu) i działań związanych z wydawaniem zwłok;
  •  
     
     wykonanie specjalistycznych badań diagnostycznych: medyczno-sądowych, kryminalistycznych, biologicznych, bakteriologiczno-wirusologicznych, chemiczno-toksykologicznych;
  •  
     
     pełne udokumentowanie wszystkich przeprowadzonych badań, archiwizacja dokumentacji i sporządzenie z niej komputerowej bazy danych dotyczącej katastrofy;
  •  
     

  •  przekazanie, zgodnie z obowiązującą procedurą, całej dokumentacji organom prowadzącym czynności dochodzeniowo-śledcze (prokuratura).

 
 

 

 (przedstawione w modelu organizacji działania ekip identyfikacyjnych hierarchiczne zależności będą wynikały wyłącznie z priorytetów związanych z zaistniałą sytuacją).

 
 

 

 Działania konieczne do podjęcia

  •  
     
     Ustalenie zasad międzynarodowej współpracy dotyczącej identyfikacji ofiar katastrof.
  •  
     
     Utworzenie postulowanych w przeszłości (12):
  •  
     
     międzynarodowej listy specjalistów od spraw identyfikacji;
  •  
     
     ujednoliconego systemu postępowania identyfikacyjnego.
  •  
     
     Zapewnienie w koniecznych przypadkach bezzwłocznej pomocy interwencyjnej ze strony ekip identyfikacyjnych funkcjonujących w sieci krajowych/międzynarodowych jednostek zajmujących się problematyką identyfikacyjną: zakładów medycyny sądowej oraz zakładów kryminalistyki.
  •  
     
     Intensyfikacja badań naukowych na całym polu problematyki katastrof, z zaakcentowaniem badań związanych z szeroko pojętym zagadnieniem identyfikacji.
  •  
     
     Zagwarantowanie pełnego wyposażenia, w tym w nieodzowną aparaturę naukowo-badawczą i sprzęt, zakładów medycyny sądowej oraz zakładów kryminalistyki działających wspólnie w "krajowej/międzynarodowej sieci identyfikacyjnej", zapewniającego w przypadku katastrof ich całkowitą wydolność diagnostyczną.
  •  
     
     Prowadzenie stałej współpracy naukowej pomiędzy zakładami tworzącymi "krajową/międzynarodową sieć identyfikacyjną" ze stałą wymianą naukowych doświadczeń (sympozja, konferencje) i zagwarantowaniem bezpośredniej dostępności do informacji dotyczących wdrożonych już metod badawczych.
  •  
     
     Utworzenie "krajowego/międzynarodowego centrum identyfikacyjnego" oraz "regionalnych centrów identyfikacyjnych" z usankcjonowaniem ich istnienia w państwowych strukturach administracji.
  •  
     
     Uzyskanie środków finansowych umożliwiających realizację przedstawionych zadań:
  •  
     
     struktury odpowiadające za bezpieczeństwo narodowe;
  •  
     
     ramowe programy Unii Europejskiej, NATO.
  •  
     
     Przekonanie osób odpowiadających za powodzenie przedsięwzięcia o jego znaczeniu i przejęcie przez wybrane osoby patronatu nad jego realizacją.
  •  
     
     

Podjęcie mądrych i skutecznych kroków, inspirowanych właściwą oceną faktycznego niebezpieczeństwa.

 

 

  "ARCHIWUM MED.SĄDOWEJ I KRYMINOLOGII,nr 4/2002                                
  http://www.amsik.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=200


napisz pierwszy komentarz